-کلماتی همچون "طبیب دوره‌‌گرد" و "طبیب دارو به دست" که مولای متقیان علی (ع) در وصف پیغمبر ختمی‌مرتبت (ص) به کار برده‌اند معنایی جز اخلاص ندارند.
شخصی که در قامت یک پیامبر برای هدایت انسان برگزیده می‌شود و حکم راهبر را برای او پیدا می‌کند باید انسان کاملی باشد و از جمیع جهات عاری از عیب و خطا. این یک مسئله اعتقادی است و برای آن ادله‌ی قوی ذکر شده است که اگر پیامبر الهی معصوم از خطا و گناه نباشد نقض غرض رخ خواهد داد.
وقتی زندگی آخرین پیامبر الهی حضرت محمد مصطفی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را تورق می‌کنیم به کلمات نورانی از وجود مقدسشان برمی‌خوریم که ما را به خوشه‌چینی از زندگی ایشان ترغیب می‌کند و بسان چراغ هدایتی برای ما مسیر را روشن می‌نماید تا ما راه را از بیراهه تشخیص دهیم؛ قرآن کریم نیز از این حقیقت پرده برمی‌دارد و خود مبلّغ و معرّف وجود نورانی پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌شود و بیان می‌دارد: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا؛[1] مسلماً برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود؛ برای آن‌ها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد می‌کنند.» تکمله‌ی این آیه را در حدیث نورانی از پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) دنبال می‌کنیم که ایشان می‌فرمایند: «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ اَلْأَخْلاَقِ ؛[2] به راستی من مبعوث گردیدم تا مکارم اخلاق را کامل کنم.»
اسوه بودن پیغمبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) زمان و مکان نمی‌شناسد. اگر نبی مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) یک زمانی اعراب جاهلی را با آن تعصبات قومی و قبیله‌ای خود که تاریخ از بیان بسیاری از آن‌ها شرم دارد، به قبول اسلام ترغیب می‌کند و آن‌ها را از قعر جهالت‌ها خلاص می‌نماید و به اوج بلندای عزت و کرامت می‌رساند، امروز نیز بهترین مسیرها را برای بندگان راه‌گم‌کرده پیشنهاد می‌دهد؛ بندگانی که با رنگ و لعاب دنیای مدرن و جذابیت‌های خیره‌کننده‌ی آن اسیر همنوایی‌های جاهلانه و استعمارگرانه‌ی دنیای غرب شده‌اند.
امروزه اگر خوب بنگریم مردمِ بسیاری از کشورها خواسته یا ناخواسته در دامان غرب وحشی گرفتار شده‌اند و درمان خود را در جایی می‌جویند که جز درد چیزی بر آن‌ها نمی‌افزاید. این خاصیت سراب است که خود را مانند آب، نمایان سازد و تشنگان را به دنبال خود بکشاند و نهایتاً چیزی جز تشنگی بر آن تشنگی قبلی نیفزاید. حال سخن اینجاست که این جماعتِ کثیری که در بندهای نامرئی شیطانِ مدرن گرفتار آمده‌اند را چگونه باید از این مهلکه رهانید؟ چگونه می‌توان به انسان‌هایی کمک کرد که درد را احساس می‌کنند امام با علت آن دوستی می‌جویند؟ حق این است که باید این‌گونه گرفتاری‌ها را اوج به استضعاف کشیدن انسان نامید و برای آن چاره‌اندیشی فوری داشت.
برای آگاه ساختن مردم باید با مردم بود، با آن‌ها زندگی کرد اما درعین‌حال از آن‌ها تأثیر نپذیرفت. باید بسان طبیبی رفتار کرد که در دل خطر برای مبارزه با بیماری می‌رود اما خود گرفتار آن بیماری نمی‌شود. نبی مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در این زمینه بهترین الگو برای مجاهدان راه الهی و دلسوزان جامعه اسلامی است که به ویژگی‌های اساسی برای انجام این مأموریت خطیر مجهز است.
1.طبیبی که موضع درد را می‌شناسد و دارو را نیز دارد:
پیامبر رحمت (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) هم، درد را به درستی تشخیص می‌داد و هم، داروی مناسب آن را داشت؛ آن‌قدر این امر نمود بیرونیِ اثرگذاری داشته است که مولای متقیان علی (علیه‌السلام)، پیامبر رحمت (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را بهترین طبیب نفوس و شیوه‌ی عملکردی ایشان را در زمینه‌ی هدایت انسان‌ها به‌عنوان بهترین شیوه‌ی هدایت معرفی می‌نماید آنجا که بیان می‌فرماید: «طَبِيبٌ دَوَّارٌ بِطِبِّهِ، قَدْ أَحْكَمَ مَرَاهِمَهُ، وَ أَحْمَى مَوَاسِمَهُ، يَضَعُ مِنْ ذَلِكَ حَيْثُ اَلْحَاجَةُ إِلَيْهِ مِنْ قُلُوبٍ عُمْيٍ، وَ آذَانٍ صُمٍّ، وَ أَلْسِنَةٍ بُكْمٍ، مُتَّبِّعٌ بِدَوَائِهِ مَوَاضِعَ اَلْغَفْلَةِ وَ مَوَاطِنَ اَلْحَيْرَةِ. لَمْ يَسْتَضِيئُوا بِأَضْوَاءِ اَلْحِكْمَةِ وَ لَمْ يَقْدَحُوا بِزِنَادِ اَلْعُلُومِ اَلثَّاقِبَةِ، فَهُمْ فِي ذَلِكَ كَالْأَنْعَامِ اَلسَّائِمَةِ وَ اَلصُّخُورِ اَلْقَاسِيَةِ؛[3] طبيبى است كه همراه با طبّش در ميان مردم مىگردد، مرهم‌هایش را محكم و آماده ساخته، و ابزارهايش را براى سوزاندن زخم‌ها داغ نموده، تا هر جا لازم باشد در زمينه‌ی دل‌های كور، و گوشه‌ای كر، و زبان‌های لال به كار گيرد. دارو به دست، به دنبال علاج بیماری‌های غفلت، و دردهاى حيرت است. اين بيماران وجود خود را از انوار حكمت روشن ننموده، و با آتشزنه دانشى درخشان شعله نيفروختهاند. از اين بابت به مانند چهارپايان چرنده، و سنگ‌های سختاند.»
2.مخلصی که بن‌بست برایش معنا ندارد:
کلماتی همچون "طبیب دوره‌‌گرد" و "طبیب دارو به دست" که مولای متقیان علی (علیه‌السلام) در وصف پیغمبر ختمی‌مرتبت (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به کار برده‌اند معنایی جز اخلاص ندارند چرا که شخص مخلص منتظر کسی نمی‌ماند و با تشخیص وظیفه در اقدام به آن سستی به خود راه نمی‌دهد و اگر ما در این زمان گسترش روزافزون دین مبین اسلام را می‌بینیم همه را باید از اخلاص وجود مقدسشان دید که در این راه خالصانه گام برداشتند و در هر شرایطی جز رضای خدا را دنبال نکردند و اما امام على (علیه‌السلام)حقیقت را درباره‌ی کارکرد اخلاص بیان می‌فرمایند: «في إخلاصُ النِّيّاتِ نَجاحُ الاُمورِ؛[4] موفقيت كارها به خالص كردن نیّت‌هاست.»
3.مهربانی دلسوز:
آنچه که پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را در دل مردم جا می‌دهد و پرچم دینی را که برای مردم آورده است برای همیشه برافراشته نگاه می‌دارد، رأفت و مهربانی ایشان است که در اوج رفتارهای غیرانسانی مشرکان در مکه، باز برای هدایت آن‌ها دل‌می‌سوزاند تا آنجا که قرآن دراین‌باره خطاب به ایشان می‌فرماید: «لَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَفْسَكَ أَلَّا يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ؛[5] گویی می‌خواهی جان خود را از شدّت اندوه از دست دهی به خاطر اینکه آن‌ها ایمان نمی‌آورند!.» تاریخ از این رفتارها یادگارهای یادی را در خود جای داده است که شمارش آن سخت و دشوار است از رفتارهای مهربانانه با مؤمنان گرفته تا بخشش سراسری کفار پس از فتح مکه.
4.استغفارکننده‌ای معصوم:
انسان به واسطه‌ی ارتباطاتی که با مردم می‌گیرد ممکن است خلق‌وخوی و حتی کم‌وکاستی‌های مردم در او اثر بگذارد و به مرور تغییراتی در جهت منفی در او رخ دهد؛ شاید نسخه‌ی برخی عزلت‌نشینی و جدایی از جامعه باشد تا بلکه با این روش گرفتار این غبارها نشود امام پیغمبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نسخه‌ی دیگری را به انسان‌های مؤمن پیشنهاد می‌کنند تا مؤمن درعین‌حالی که اثرگذار در جامعه است، خود را دائماً پالایش کند و غبار از دل بشوید تا روح و روانش الهی باقی بماند. پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرمایند: «إِنَّهُ لَيُغَانُ عَلَى قَلْبِي وَ إِنِّي لَأَسْتَغْفِرُ بِالنَّهَارِ سَبْعِينَ مَرَّةً؛[6] گاهى بر دلم غبار می‌نشیند و من هر روز، هفتاد بار از خدا آمرزش می‌خواهم.»
پای مکتب آخرین پیامبر الهی که بنشینی برای حرکت‌های دینی در این زمان که ابر تیره‌وتار غفلت‌ها به شکلی گسترده بر روی انسان‌ها سایه گسترانده‌اند راه‌های امیدبخشی پیدا خواهی کرد. اسلام دینی است که بر روابط اجتماعی به شکلی سازنده و تأثیرگذار تأکید دارد و درعین‌حال بر حفظ هویت و تقویت اتصال به منبع لایزال اهلی تأکید دارد.
_______________________________________
1.آیه 21 سوره احزاب.
2.بحار الأنوار ، محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، ج 68، ص ۳82، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.
3.نهج البلاغه، محمد بن حسین شریف الرضی، خطبه 108، ص 156، انتشارات موسسه دار الهجره، قم، 1414ه ق.
4.غرر الحکم و درر الکلم، عبدالواحد بن محمد آمدی، ج ۱، ص ۴۷۹، انتشارات دارالکتب الاسلامی، قم، 1410 ه ق.
5.آیه 3 سوره شعراء.
پیامبر رحمت (ص) هم، درد را به درستی تشخیص می‌داد و هم، داروی مناسب آن را داشت؛ آن‌قدر این امر نمود بیرونیِ اثرگذاری داشته است که مولای متقیان علی (ع)، پیامبر رحمت (ص) را بهترین طبیب نفوس و شیوه‌ی عملکردی ایشان را در زمینه‌ی هدایت انسان‌ها به‌عنوان بهترین شیوه‌ی هدایت معرفی می‌نماید.