نقش رهبران دینی در عبور مردم از مشکلات به سوی حضرت حق

در قرآن مجید و روایات که از ائمه اطهار(علیهم‌السلام) برای ما به یادگار مانده است، اهداف متعددی برای خلقت ذکر شده است که در این میان یکی از جامعه‌ترین این اهداف در حدیث قدسی بیان شده است که خدای متعال خطاب به داوود نبی(علیه‌السلام) می‌فرماید: «گنجی پنهان بودم، دوست داشتم که شناخته شوم، پس خلق را آفریدم تا مرا بشناسند.»[1] خدای متعال برای تحقق این هدف جهان هستی را قرین به حوادث و وقایع مختلف کرده است، تا انسان با برخورد با آنها به سوی خدای متعال توجه پیدا کرده و به سوی وی حرکت کند.

این حوادث گاهی شیرین است، به گونه‌ای که برای برخی افراد امکاناتی فراهم می‌شود مانند آنچه که برای  حضرت سلیمان(علیه‌السلام) و قارون اتفاق افتاده است.

و گاه این حوادث تلخ است، آنچنان که خدای متعال به آن اشاره کرده و می‌فرماید: «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ*الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ[بقره/ 155 و 156] و قطعا شما را به چيزى از [قبيل] ترس و گرسنگى و كاهشى در اموال و جانها و محصولات مى‌آزماييم و مژده ده شكيبايان را؛ كسانى كه چون مصيبتى به آنان برسد مى‏ گويند ما از آن خدا هستيم و به سوى او باز مى‏ گرديم.»

به عبارت دیگر حوادث هستی سخن و پیک خدای متعال برای رجوع انسان به سوی حضرت حق است، آنچنان که امیرالمؤمنین امام علی(علیه‌السلام) در مورد آن می‌فرماید: «سخن خدا همان کاری است که ایجاد می‌کند.»[2]

این انسان است که در بروز این حوادث گاه پیام الهی را گرفته و به سوی آن حرکت می‌کند، آنچنان که حضرت سلیمان(علیه‌السلام) در مقابل تمام نعمت‌های الهی این گونه می‌گوید: «هَذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّي[نمل/40] این از فضل پروردگار من است.» و گاه خدا را به فراموشی سپرده و تنها ابزارهای مادی را می‌بیند آنچنان که قارون این گونه رفتار کرده و خطاب به موسی(علیه‌السلام) گفت: «إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَى عِلْمٍ عِنْدِي[قصص/78] من این ثروت را به وسیله علم خویش به دست آورده‌ام.»

این حوادث تنها محدود به زندگی شخصی نمی‌شود بلکه گاهی این حوادث در بستر یک جامعه شکل می‌گیرد به گونه‌ای که تمام افراد یک جامعه یا بخش اعظمی از آن با یک واقعه دسته پنجه نرم می‌کنند، که در این صورت اگر جامعه زودتر به پیک حق، لبیک گفته و به خدای متعال توجه پیدا کند زمینه‌های رشد و کمالات برای آن جامعه زودتر آماده می‌شود تا بتواند به سکوی بالاتری دست یابد.

در حرکت جامعه به سوی خدای متعال، رهبران دینی جامعه نقش به سزایی دارند، که می‌توانند در کوران حوادث بستر را برای حرکت مردم به سوی این اهداف آماده کنند، از این‌رو خدای متعال خطاب به رسول گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ[یوسف/108] بگو: این طریقه و راه من است که من و هر کس پیرو من است بر پایه بصیرت و بینایی به سوی خدا دعوت می‌کنیم، و خدا از هر عیب و نقصی منزّه است و من از مشرکان نیستم.» و این موضوع تفاوت اصلی بین رهبران دینی یک جامعه و رهبران غیر دینی  است، رهبران دینی هستی را آیت و نشانه‌ خدای متعال می‌بینند از این‌رو تلاش می‌کنند مردم جامعه خویش را از آن عبور داده و به سوی حق رهنمود کنند.

این سیره و منش در رهبری انقلاب نیز به صورت آشکار دیده می‌شود به گونه‌ای که امامین انقلاب در پیروزی‌ها و شکست‌ها در سختی‌ها و خوشی‌ها مردم را به سوی خدای متعال سوق می‌دهند، به عنوان نمونه در زمان فتح خرمشهر که بزرگترین پیروزی مجاهدان فی سبیل الله در هشت سال دفاع مقدس بود و مردم سرمست از پیروزی رزمندگان اسلام بودند امام خمینی(ره)  با یک جمله تمام این تلاش‌ها را منصوب به خدای متعال کرده و فرمودند: «خرمشهر را خدا آزاد کرد.» معنای این سخن امام امت این بود، «که فرماندهان مسلحی که این همه سختی کشیده بودند، این همه رنج برده بودند، آن خون دلها را خورده بودند ... حالا این کار بزرگ انجام گرفته، اینها مغرور نشوند. سیاسیونی که در مساند قدرت نشسته‌‌‌‌‌‌اند، از این پیروزی بزرگی که در عرصه‌‌‌‌‌‌ی سیاسی برایشان پیدا شد، بر اثر این حادثه مغرور نشوند ... من و شما کاره‌‌‌‌‌‌ای نیستیم؛ دست قدرت الهی است. من و شما وسائلی هستیم.»[2]

یا امام خامنه‌ای(حفظه الله) در این دوره که کرونا شدت گرفته و مردم جامعه دچار مشکلات عدیده‌ای شده‌اند، مردم را علاوه بر رعایت مسائل بهداشتی به توجه به حضرت حق نیز دعوت می‌کنند و به مردم جامعه گوش‌زد می‌کنند که تمام این حوادث باید سبب تقرب و توجه انسان به ذات باری تعالی بشود آنچنان که خطاب به مردم این چنین می‌فرمایند: «همه‌ی این چیزهایی که گفتیم ابزارند؛ آن کسی که به این ابزارها جان میدهد و روح میدهد، خدا است. وَ تَسَبَّبَت بِلُطفِکَ الاَسباب‌؛ سبب‌ها را تو سبب میکنی. از خدای متعال باید خواست، دعا کرد، تضرّع کرد؛ که اگر ان‌شاءالله نظر لطف پروردگار به ملّت ما باشد -که همیشه بوده؛ در این قضیّه هم قطعاً خوبانی هستند که [اگر] دستشان را به دعا بلند کنند، دعا کنند، از خدا بخواهند، نظر لطف پروردگار باز هم متوجّه این ملّت خواهد شد- در این صورت واقعاً همه‌ی این چیزهایی که گفته شد، این ابزارها، این اسباب، ان‌شاءالله اثر خواهد گذاشت و [نتیجه] تحقّق پیدا خواهد کرد. هم دعا کنیم، هم تضرّع کنیم، هم استغفار کنیم؛ اللَهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنوبَ الَّتی تُنزِلُ النِّقَم؛ بعضی از گناهان هست که نقمت الهی را بر انسانها، بر اجتماعات، بر افراد نازل میکند. اللَهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنوبَ الَّتی تَحبِسُ الدُّعاءَ اللَهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنوبَ الَّتی تُنزِلُ البَلاء. استغفار لازم است؛ استغفار کنیم تا خدای متعال ان‌شاءالله تفضّل کند و از این گردنه عبور کنیم.»[3]

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی‌نوشت
[1]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، دار إحياء التراث العربي‏، ج‏84، ص: 199.
[2]. نهج البلاغه، خطبه 186، بند 17
[3]. بیانات در دیدار اعضای هیئت دولت؛۱۷ رمضان ۱۴۳۰.
[4]. گزیده‌ای از بیانات در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا؛۱۳۹۹/۰۸/۰۳.