-درس‌هایی که حضرت صدیقه‌ی کبری (علیهاالسلام) برای جذب هر چه بیشتر انسان‌ها به دین و سعادت حقیقی دارد از مسیر افزایش رفتارهای محبت‌آمیز می‌گذرد.
گاه ما انسان‌ها فکر می‌کنیم که هر چه استدلالمان برای جذب اطرافیانمان به سوی حق و حقیقت قوی‌تر باشد، به توفیقات بیشتری در این زمینه دست پیدا خواهیم کرد؛ این فکر از آن بابت است که ما خیال می‌کنیم شبهات فکری_اعتقادی به عنوان اصلی‌ترین عامل در گمراهی انسان‌ها مؤثر واقع می‌شوند و حال اینکه شواهد امر چیز دیگری را نشان می‌دهد. آنچه مشخص است شبهات اعتقادی وقتی می‌تواند اثر خود را بگذارد و انسان را از راه به در کند که او قبل از گرفتار شدن در این شبهات، تعلقاتش را از دست داده باشد و اسلام و فرامین آن جذابیتی برایش نداشته باشد. این محبت‌ها و علقه‌ها، بسیار حیاتی هستند و نقش یک محافظ را برای انسان بازی می‌کنند تا شبهات و عقاید انحرافی به راحتی نتوانند در دل‌وجان انسان نفوذ پیدا کنند.
علاقه‌های ما به انسان‌های خدایی و دستورات زیبای اسلامی، از آن‌چنان نقش محوری برخوردار هستند که گاه از آن‌ها به تمام دین تعبیر شده است. «بريد بن معاويه می‌گويد: در منى خدمت امام باقر (علیه‌السلام) بودم در چادرى كه براى آن حضرت برپا كرده بودند پس آن حضرت به زياد بن اسود (كه يكى از اصحاب او بود) نگريست و ديد پايش بريده و مجروح شده است، امام (علیه‌السلام) از وضع رقت‌بار او متأثر شده و به او فرمود: چرا پاهايت اين طور شده است؟ زیاد عرض كرد: شتر جوان و لاغرى داشتم و به خاطر آن بيشتر راه را پياده آمدم، حضرت متأثر شد، زياد عرض كرد: من گاهى آلوده به گناهان می‌شوم تا بدان جا كه گمان می‌كنم به هلاكت و نابودى افتاده‌ام در آن حال به یاد دوستى شما می‌افتم و همان اميد نجاتى براى من می‌آورد و اندوهم را برطرف می‌كند! امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: مگر دين چيزى جز محبت و دوستى است؟ خداى تعالى فرموده:«... ولى خدا ايمان را محبوب شما كرد و آن را در دل‌های شما بياراست»(سورۀ حجرات آيۀ 7) و نيز فرموده:«بگو اگر خدا را دوست می‌دارید. مرا پيروى كنيد تا خدا شما را دوست بدارد»(سورۀ آل‌عمران آيۀ 31) و نيز (دربارۀ انصار مدينه) فرمود:«... دوست دارند آنان كه به‌سوی ايشان هجرت كرده‌اند»(سورۀ حشر آيۀ 9).»[1]
این‌گونه است که حتی می‌توان گفت رفتارهای دینی که محبت‌آفرین هستند اگر نگوییم قوی‌تر از یک استدلال دینی کار می‌کند، کمتر از آن نیز اثر ندارد. به همین دلیل است که روایات ما بر عمل‌های محبت‌ساز تأکید دارند. امام صادق (علیه‌السلام) دراین‌باره می‌فرمایند: « كُونُوا دُعَاةَ اَلنَّاسِ بِغَيْرِ أَلْسِنَتِكُمْ لِيَرَوْا مِنْكُمُ اَلاِجْتِهَادَ وَ اَلصِّدْقَ وَ اَلْوَرَعَ؛[2] مردم را به غير از زبانتان دعوت به دين كنيد، تا سعى و كوشش و درستى و پرهيزگارى و خويشتن‌دارى را از شما مشاهده كنند.»
وقتی سیره‌ی حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) را به عنوان یکی از بهترین نمونه‌های تبلیغ عملی دین در قامت رفتارهای محبت‌آمیز مورد بررسی قرار می‌دهیم، زندگی نورانی ایشان را پر از نمونه‌های بی‌بدیلی از این دست می‌بینیم. حضرت صدیقه طاهره (سلام‌الله‌علیها) به دلیل جایگاه مادرانه‌ی خود، برای فرزندان یک الگوی کامل تربیتی بود که نقل سیره‌ی این بانوی بزرگوار نیز چراغ روشنی است برای تاریکی‌های زندگی‌های امروزی ما در این دنیای پرهیاهو.
شيخ صدوق (ره) در علل الشرایع از امام حسن مجتبى (علیه‌السلام) روايتی را نقل می‌کنند که ایشان این‌گونه می‌فرمایند: «شب‌های جمعه مادرم فاطمه (عليها السلام) را مى‌ديدم كه تا طلوع صبح، در محرابش، مشغول ركوع و سجود و عبادت پروردگار است و مى‌شنيدم كه براى مؤمنين دعا مى‌كند و در دعايش نام آن‌ها را ذكر مى‌نمايد ولى براى خود دعا نمى‌كند؛ به او گفتم: مادرم! چرا براى خودت دعا نمى‌كنى؟ آن حضرت در جواب مى‌فرمود: پسرم! اوّل بايد همسايه را دعا كرد و بعد خود را.»[3]
این رفتار حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) هم برای فرزندان گرامی‌شان درسی است بزرگ که بدانند همسایه‌ی انسان هر کس که باشد نباید نسبت به او بی‌تفاوت باشند و هم برای کسانی که این واقعه در طول تاریخ برایشان نقل می‌شود. حال اگر به این مورد یک نکته را نیز اضافه کنیم که حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) از کوتاهی‌های برخی از این همسایگان در دفاع از حق علی (علیه‌السلام) و ماجرای غصب خلافت نیز آگاه است، قضیه مهم‌تر و تأثیرگذارتر نیز خواهد شد که چگونه می‌شود انسانی این‌گونه بدی‌هایی را ببیند ولی در برابر آن بدی‌ها، جز خوبی و خیرخواهی چیز دیگری از او صادر نشود. این‌گونه عمل کردن از جانب دختر گرامی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلّم) خود منشأ دینی و قرآنی دارد آنجا که قرآن کریم می‌فرماید: «وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ؛[4] نیکی و بدی یکسان نیست. [بدی را] با بهترین شیوه دفع کن؛ [با این برخورد متین و نیک] ناگاه کسی که میان تو و او دشمنی است [چنان شود] که گویی دوستی نزدیک و صمیمی است.»
بر این مبنا است که مشاهده می‌کنیم این بانوی گرامی بر رفتارهای سخاوتمندانه این همه تأکید دارند و خود و مردم را بدان توصیه می‌کنند. حضرت زهرا (علیها السلام) می‌فرمایند: «پدرم رسول خدا (صلى‌الله‌عليه‌و‌آله) به من فرمود:... سخاوت، درختى است در بهشت و شاخه‌هايش در دنيا هستند ؛ هر كس به شاخه‌اى از شاخه‌هاى آن در آويزد، او را به بهشت درآورد».[5]
درس‌هایی که حضرت صدیقه‌ی کبری (علیهاالسلام) برای جذب هر چه بیشتر انسان‌ها به دین و سعادت حقیقی دارد از مسیر افزایش رفتارهای محبت‌آمیز می‌گذرد و بر هر مسلمانی لازم و ضروری است که با الگو گیری از وجود نورانی این بانوی بی‌همتا در این مسیر گام بردارد و با گسترش هر چه بیشتر مکارم اخلاق انسان‌های بیشتری را به دین مبین اسلام دعوت نماید.
_____________________
1.بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، محمد باقر مجلسی، ج 27، ص 122، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.
2.مشکاة الأنوار في غرر الأخبار، علی بن حسن طبرسی، ج ۱، ص ۴۶، انتشارات المکتب الحیدریه، نجف اشرف.
3.بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، محمد باقر مجلسی، ج 43، ص 81، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.
4.آیه 34 سوره فصلت.
5.عوالم العلوم و المعارف، ج11، ص 918.
امام حسن (علیه السلام):شب‌های جمعه مادرم فاطمه (عليها السلام) را مى‌ديدم كه تا طلوع صبح، در محرابش، مشغول ركوع و سجود و عبادت پروردگار است و مى‌شنيدم كه براى مؤمنين دعا مى‌كند و در دعايش نام آن‌ها را ذكر مى‌نمايد ولى براى خود دعا نمى‌كند؛ به او گفتم: مادرم! چرا براى خودت دعا نمى‌كنى؟ آن حضرت در جواب مى‌فرمود: پسرم! اوّل بايد همسايه را دعا كرد و بعد خود را.