- نیکی‌های ماندگار، باعث جاودانگی انسان در دنیا و آخرت خواهد شد.
صدراعظم ایران؛ امیر کبیر با انجام اعمال شایسته و ماندگاری مانند تأسیس مدرسه دارالفنون و اجرای عدالت، باقیات صالحاتی برای خود برجا گذاشتند که باعث آباد شدن دنیا و آخرت خود شدند.
مرد نکونام نمیرد هرگز
چه قدر خوب و با ارزش است که از انسان در زمان حیات و پس از درگذشت او به نکویی نام ببرند و همیشه از کارهای شایسته و مفید او سخن بگویند. در واقع کسی که با انجام کار خیر در دنیا برای خود اعمال صالح ماندگاری برجای گذاشته است مرده نیست بلکه مرده آن است که باقیاتی در دنیا نداشته باشد که سودی به او برساند. شاعر بزرگ ایران زمین سعدی شیرازی می‌گوید: «سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز مرده آن است که نامش به نکوئی نبرند.» [1]
نیکی‌های ماندگار؛ زمینه ساز آخرتی زیبا
دنیا مقدمه ای است که انسان را برای رسیدن به آخرت آماده می‌کند. اگر انسان در دنیا اعمال شایسته‌ای انجام دهد در واقع آخرت خود را آباد کرده است و اثرات اعمال او در آخرت هم همراهش خواهد بود. قرآن کریم به موضوع باقیات صالحات پرداخته و فرموده است:«وَ یَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْاْ هُدًى وَ الْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیرْ عِندَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَ خَیرْ مَّرَدًّا؛ [2] و خداوند كسانى را كه هدايت يافته‌اند بر هدايتشان مى‌افزايد، و نيكي‌هاى ماندگار، نزد پروردگارت از حيث پاداش بهتر و خوش‌فرجام‌تر است.» اعمال شایسته و زیبای انسان در دنیا می‌تواند آخرتی زیباتر برای او بسازد. امام صادق علیه السلام در این باره فرمودند:«لَيْسَ يَتْبَعُ اَلرَّجُلَ بَعْدَ مَوْتِهِ مِنَ اَلْأَجْرِ إِلاَّ ثَلاَثُ خِصَالٍ صَدَقَةٌ أَجْرَاهَا فِي حَيَاتِهِ فَهِيَ تَجْرِي بَعْدَ مَوْتِهِ إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ صَدَقَةٌ مَوْقُوفَةٌ لاَ تُورَثُ أَوْ سُنَّةُ هُدًى سَنَّهَا فَكَانَ يَعْمَلُ بِهَا وَ عَمِلَ مِنْ بَعْدِهِ غَيْرُهُ أَوْ وَلَدٌ صَالِحٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُ؛ [3] هر کس از این جهان درگذرد، پس از مرگ، چیزی به او نمی‌رسد جز این که پیشتر سه چیزی از خود باقی گذاشته باشد: صدقه (کار نیکی) که اثرش پس از او باقی باشد و سنت حسنهای که در میان مردم رواج داده باشد و بعد از او مردم به آن روش عمل کنند و فرزند صالحی که برای او طلب مغفرت کند.» یکی از انسان‌هایی که شیوه درست زندگی کردن را به ما آموخت و با انجام اعمال شایسته، باقیات صالحات خوبی برای خودش بر جای گذاشت، صدراعظم ایران؛ جناب امیر کبیر بود.
امیر کبیر؛ بزرگ مرد ایرانی
میرزا تقی خان امیر کبیر، با انجام اعمال شایسته در زمان حیات خود دنیا و آخرتش را به بهترین شکل آباد کرد بود. ایشان در فراهان، شهر فرهنگ و قلم به دنیا آمدند، دانشمندی بودند که نه تنها در ایران بلکه در سرتاسر دنیا شخصیتی کم نظیر و برجسته شمرده می‌شدند. امیر کبیر در طول دوران زندگی خود کارهایی انجام داد که بعد از مدت‌ها هنوز آثار آن باقی مانده است. در اینجا به دو کار خیر که باقیات صالحاتی برای این بزرگ مرد ایرانی است اشاره می‌کنیم.
دارالفنون؛ جهشی بی نظیر
از جمله کارهای مهم و شایسته‌ی امیر کبیر که باقیات صالحاتی برای او حساب می‌شود تأسیس مدرسه‌ی دارالفنون است. دارالفنون را می‌توان نخستین دانشگاه مدرن در تاریخ ایران دانست که توسط این مرد بزرگ در دوران صدارت در زمان ناصرالدین شاه بنا گذاشته شد. مدرسه‌ای با انواع و اقسام رشته‌های مختلف و روز دنیا که واقعا یک نوع جهش و حرکتی بی نظیر و پایه گذاری محکمی برای علم و دانش ایران بود. این نیکی‌های ماندگار تا ابد برای او خواهد ماند زیرا زمینه پیشرفت علم و دانش را به خوبی به‌وجود آورد.
همه در برابر قانون مساوی‌اند
یکی از بهترین کارهای امیرکبیر تلاش برای اجرای عدالت و مبارزه با ظلم بود به این صورت که همه را در برابر قانون مساوی می‌دانست و با تخلفات برخورد می‌کرد. ایشان زمانی که به صدراعظمی رسید به مبارزه با رشوه خواری پرداخت و به دریافتی‌های بی حساب و کتاب سامان داد و حتی حقوق شاه آن زمان را کاهش داد. [4] این شیوه مدیریت و تلاش ایشان برای اجرای عدالت در نوع خودش بی نظیر بود. با توجه به حدیث ارزشمندی که در بالا ذکر شد، یکی از انواع باقیات الصالحات رواج و برپایی سنت حسنه می‌باشد و ایشان به خوبی سنت حسنه مبارزه با ظلم و فساد را در بین مسئولان دولتی ایران به مرحله اجرا درآورد.
پی نوشت:
[1] گنجور، سعدی، مواعظ، غزلیات، غزل20.
[2] سوره مریم، آیه 76.
[3] بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، ج 101، ص 102.
[4] برگرفته از تاریخ دارایی ایران، ص 141.