-سبک زندگی فاطمی از چنان قداست و ارزشی برخوردار است که در منابع روایی شاهد هستیم امامان معصوم(علیه السلام) نیز به آن اقتدا کرده اند.
یکی از مهمترین و راهبردی‌ترین اصول و تکنیک‌های تربیت دینی برای دستیابی به سعادت و خوشبختی در زندگی، دقت و توجه در سبک و سیاق زندگی الگوهای ناب و صادقی است که راه و روش آنها مورد تأکید و سفارش باری‌تعالی است. «یَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ؛[1] ای کسانی که ایمان آورده‌‌اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، و با صادقان باشید!». مفسران در تبیین و تفسیر معنای صادقین به این نکته اشاره داشته‌اند که مقصود از «صادقين» افرادی می‌باشند که در برابر عهد و پیمان خویش با خدای متعال ذره‌ای تزلزل و سستی به خود راه ندادند، و وظایف و مسئولیت‌های الهی و دینی خود را در برابر ایمان به پروردگار به‌خوبی انجام دادند، در این مسیر نه تردیدی به‌خود راه می‌دهند و نه عقبنشینی میکنند، این‌چنین افرادی نه از انبوه مشکلات، ملول و ناسپاس می‌شوند و نه از طعنه دشمنان هراسی به خود راه می‌دهند، بلكه با انواع فداکاری‌ها، صدق ایمان خود را ثابت میکنند.[2]
با اندکی دقت و تأمل در زندگی صادقین راستین، می‌توان حضرت زهرا(سلام الله علیها) را پرچم‌دار و نمونه عینی یک انسان کامل و صادق‌ترین اسوه‌های قرآنی برشمرد، کسی که خود الگو و اسوه پیشوایان راستین الهی بوده است؛ کمااینکه در وصف ایشان حضرت مهدی (علیه السلام) آخرین پیشوای هدایت این‌چنین بیان فرموده است: «فی إبنَةِ رسُولِ اللهِ (صل الله علیه و آله) لِي أسوَهٌ حَسَنَهٌ؛[3] دختر رسول خدا (فاطمه) برای من سرمشقی نيكو است».
در رواق آفتاب، بارقه‌ای از سبک زندگی فاطمی
سبک زندگی فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها) را می‌توان در ابعاد مختلف و متفاوتی مورد بررسی و واکاوی قرار داد. یکی از ابعاد بسیار ارزشمند و چشم نواز سبک زندگی فاطمی، بهره‌مندی از بینش توحیدی و قرآنی است. موضوع بسیار مهم و راهبردی که اگر به درستی مورد توجه جامعه اسلامی قرار گیرد، پایه‌های اصلی سعادت و شادکامی در زندگی افراد آن سامان خواهد یافت.
1-گام اول: خداشناسی و تقویت بینش توحیدی و عبادی
اولین و مهمترین عنصر سبک زندگی فاطمی، تقویت پایه‌های توحیدی است. اگر انسان در زندگی خود دارای محاسن و فضایل فراوانی باشد، اما در مباحث خداشناسی و توحیدی گرفتار خلل، ضعف و سستی باشد، طعم شیرین سعادت و خوشبختی را در هر دوجهان نخواهد چشید. توجه به عبودیت و بندگی حق تعالی و سر سپردن به اوامر و نواهی الهی جزء ثابت سبک زندگی صدیقه طاهره (سلام الله علیها) است، به طوری که در این خصوص در منابع روایی نقل شده است: حسن بصری می‌گوید: «مَا کَانَ فِی هَذِهِ الْأُمَّةِ أَعْبَدُ مِنْ فَاطِمَةَ کَانَتْ تَقُومُ حَتَّى تَوَرَّمَ قَدَمَاهَا[4]؛ در میان این امت، عابدتر از فاطمه (سلام الله علیها) یافت نمى‌شود؛ او به حدى براى عبادت می‌ایستاد که پاهایش ورم می‌کرد».
2-گام دوم: راهنماشناسی
شاخص و عنصر دومی که در سبک زندگی صدیقه طاهره (سلام الله علیها) همچون دُری گران‌بها چشم نوازی می‌کند؛ راهنماشناسی است. جلوه‌های ناب پیامبرشناسی را به‌خوبی می‌توان در صفحه‌های زندگی فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها) مشاهده کرد. تواضع و فروتنی و بزرگ‌داشت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) و جانشین برحقش امام علی(علیه السلام) چنان در زندگی فاطمه زهرا (سلام الله علیها) پررنگ است که کمتر کسی را می‌توان این‌چنین خاکسار و تسلیم راهنمایان الهی مشاهده کرد. جلوه‌های ناب پیامبرشناسی را به‌خوبی می‌توان در فرازهای خطبه فدکیه مشاهده کرد که چگونه باشکوه در مقام مدح و بزرگ داشت رسول اکرم(صلی الله علیه و اله) ایراد سخن نموده و حکیمانه فلسفه وجودی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) و آثار و برکات وجودی ایشان را در خطبه فدکیه به ترسیم می‌کشند. همه این مطالب به خوبی گواه بر جایگاه والای معرفت و بینش فاطمی است. «فَاَنارَ اللَّـهُ بِاَبی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّـهُ عَلَیهِ و الِهِ ظُلَمَها، وَ كَشَفَ عَنِ الْقُلُوبِ بُهَمَها، وَ جَلی عَنِ الْاَبْصارِ غُمَمَها، وَ قامَ فِی النَّاسِ بِالْهِدایةِ، فَاَنْقَذَهُمْ مِنَ الْغِوایةِ؛[5]پس خدای بزرگ به وسیله پدرم محمد صلی اللَّه علیه و آله تاریکی‌های آن را روشن، و مشکلات قلب‌ها را برطرف، و موانع رؤیت دیده‌ها را از میان برداشت، و با هدایت در میان مردم قیام کرده و آنان را از گمراهی رهانید».
در واقع تبیین جایگاه و منزلت رسول اکرم(صلی الله علیه و اله) در خطبه فدکیه و همچنین تعظیم عملی ایشان در سبک زندگی فاطمی(سلام الله علیها) ترجمان این آیه شریفه برای جامعه انسانی است که: «وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا ؛[6] آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید (و اجرا کنید)، و از آنچه نهی کرده خودداری نمایید؛ و از (مخالفت) خدا بپرهیزید».
3-گام سوم: آخرت و فرجام شناسی
راه چاره و حلقه مفقود بسیاری از گرفتاری‌ها و مشکلات در زندگی انسان، گرفتار شدن در دام فراموشی، غفلت و فراموشی مرگباری است که فکر و ذهن جامعه انسانی را محدود به حیات مادی و دنیوی می‌کند. با اندکی دقت و تأمل در سبک زندگی سرور و سیده زنان بهشت فاطمه الزهرا (سلام الله علیها) به این مهم دست خواهیم یافت که، حتی ذره‌ای از غبار و محبت و دوستی دنیا بر سبک زندگی صدیقه طاهره (سلام الله علیها) ننشسته بود. هر چند این اسوه‌ی پارسایی و تقوا به هیچ وجه رهبانیت و دنیا گریزی را برای سبک زندگی دینی تجویز نکرده است، ولی با این وجود زیبایی‌های حیات مادی نیز مانع سلوک معنوی و عرفانی ایشان نشده است. گوشه‌ای از فرجام شناسی فاطمی را این چنین می‌توان در سکانس‌هایی از خطبه فدکیه به نظاره نشست: «وَ وَضَعَ الْعِقابَ عَلی مَعْصِیتِهِ، ذِیادَةً لِعِبادِهِ مِنْ نِقْمَتِهِ وَ حِیاشَةً لَهُمْ اِلی جَنَّتِهِ؛[7] آنگاه بر طاعتش پاداش و بر معصیتش عقاب مقرر داشت، تا بندگانش را از نقمتش بازدارد و آنان را به سوی بهشتش رهنمون گردد».
پی نوشت ها:
[1]. سوره مبارکه توبه، آیه 114.
[2]. ر.ک:تفسير نمونه، ج8، ص180.
[3].الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسي)، ج2، ص467.
[4]. مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج3، ص341 .
[5]. الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسي)، ج1، ص99.
[6]. سوره حشر، آیه7.
[7]. الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسي)، ج1، ص 98.
یکی از مهمترین و راهبردی ترین ابعاد قابل بررسی سبک زندگی فاطمی، بُعد اندیشه و تفکر فاطمی است. موضوع بسیار مهمی که زاویه زندگی را رو به سوی زندگی توحیدی و الهی می نماید و انسان را از چارچوب بسته حیات دنیوی متوجه حیات ابدی و بی منتهی می نماید.