برخی با طرح این مسئله که ابوبکر بر جنازه حضرت فاطمه (علیها‌السلام) نماز اقامه کردند، می‌خواهند ثابت کنند که روابط حضرت فاطمه (علیها‌السلام) و خلفا خوب بوده است؛ این در حالی است که بر اساس روایاتی که در صحیح بخاری و مسلم آمده است، حضرت فاطمه (علیها‌السلام) از ابوبکر ناراحت بود و تا زمانی که از دنیا رفت با او سخن نگفت. همچنین حضرت علی (علیه‌السلام) بر بدن حضرت فاطمه (علیها‌السلام) نماز اقامه کرد.
با توجه به سندهای روایی معتبر اهل سنت در صحیح بخاری و صحیح مسلم به این نتیجه می رسیم که حضرت فاطمه (علیها‌السلام) از ابوبکر ناراحت و خشمگین بودند و اقامه نماز توسط حضرت علی (علیه‌السلام) بر جنازه مطهره حضرت فاطمه (علیها‌السلام) انجام گرفت. بنابراین جایی برای طرح این سخن که چون اسماء همسر ابوبکر بوده است، پس روابط ابوبکر و حضرت فاطمه خوب بوده، نیست؛ زیرا توجیهات عقلانی و قراین زمانی مناسب است که سندی صحیح در اختیار نداشته باشیم.
اخیرا شبهه‌ای توسط یکی از ائمه جمعه اهل سنت مطرح شده، مبنی بر اینکه وقتی حضرت فاطمه (علیها‌السلام) از دنیا رفت، حضرت علی (علیه‌السلام) از ابوبکر خواست که بر جنازه حضرت فاطمه (علیها‌السلام) نماز بخواند. وی در ادامه می گوید: اسماء بنت عمیس، همسر ابوبکر بود و همانطور که همه می دانند از حضرت فاطمه (علیها‌السلام) در هنگامی که مریض بودند، پرستاری می کردند و در مراسم تغسیل حضرت فاطمه (علیها‌السلام) شرکت داشت. چگونه ممکن است روابط ابوبکر با حضرت فاطمه بد باشد در حالی که همسرش را برای پرستاری حضرت فاطمه فرستاده است!؟
مطرح کردن چنین شبهاتی اگر چه تازگی ندارد و قبلا هم به روش های دیگر مطرح شده است، ولی کسانی که اینگونه مسائل را مطرح می‌کنند، درصدد هستند که ثابت کنند روابط خلفا با حضرت علی (علیه‌السلام) و حضرت فاطمه (علیها‌السلام) خوب بوده است و ممکن نیست آنچه شیعه در رابطه با شهادت حضرت فاطمه (علیها‌السلام) می‌گوید حقیقت داشته باشد.
در پاسخ می‌گوییم: مطرح کردن برخی از مسائل عقلانی، مثل اینکه چون اسماء همسر ابوبکر بوده و در خانه حضرت فاطمه (علیها‌السلام) رفت و آمد داشته است، پس مشخص می‌شود که روابط خلفا و اهل بیت خوب بوده است! صحیح و منطقی نیست؛ چون تا زمانی که نص صحیح و مستند وجود دارد، نمی‌توان با قراین حالیه و مقالیه به اثبات یک اصل تاریخی پرداخت. بهترین سند در اینگونه موارد مراجعه به کتب روایی معتبر است تا بر اساس آن قضاوت کرد که آیا خلفا ارتباط خوبی با اهل بیت داشتند یا خیر؟ و در این مسئله مورد نظر که آیا ابوبکر بر جنازه حضرت فاطمه نماز اقامه کرده نیز باید به کتب روایی معتبر مراجعه کرد.
برای تبیین این مسئله به کتب مهم و روایی اهل سنت مراجعه می‌کنیم تا برای مخاطب اهل سنت قابل پذیرش باشد. دو سند از کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم ارائه می‌شود که به خوبی روابط اهل بیت و خلفا را تبیین کرده و ثابت می‌کند که مراسم خاکسپاری حضرت فاطمه (علیها‌السلام) چگونه بوده و چه کسی بر حضرت فاطمه (علیها‌السلام) نماز اقامه کرده است؟
سند اول: در چند قسمت از کتاب صحیح بخاری که مهمترین کتاب بعد از قرآن در نزد اهل سنت است چنین آمده است: «فَغَضِبَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَهَجَرَتْ أَبَا بَكْرٍ، فَلَمْ تَزَلْ مُهَاجِرَتَهُ حَتَّى تُوُفِّيَتْ؛[1] پس فاطمه دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر ابوبكر خشم گرفت؛ و با ابوبكر قطع رابطه كرد، تا اين‌كه وفات کرد»
همچنین در صحیح بخاری، كتاب الفرائض، بَاب قَوْلِ النبی( صلى‌الله‌عليه‌وآله) لا نُورَثُ ما تَرَكْنَا صَدَقَةٌ نیز همین مطلب که حضرت فاطمه (علیها‌السلام) از ابوبکر ناراحت بود و تا زمانی که از دنیا رفت با او سخن نگفت: «فَهَجَرَتْهُ فَاطِمَةُ، فَلَمْ تُكَلِّمْهُ حَتَّى مَاتَتْ».[2]
همچنین در صحیح بخاری کتاب المغازی باب38، باب غزوة خيبر، آمده است نه تنها حضرت فاطمه (علیها‌السلام) از ابوبکر خشمگین و ناراحت بود، بلکه حضرت علی (علیه‌السلام) شبانه همسرش فاطمه (علیها‌السلام) را دفن کرده و ابوبکر را خبر نکرد: «فَوَجَدَتْ فَاطِمَةُ عَلَى أَبِي بَكْر فِي ذَلِكَ فَهَجَرَتْهُ فَلَمْ تُكَلِّمْهُ حَتَّى تُوُفِّيَتْ، وَعَاشَتْ بَعْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سِتَّةَ أَشْهُرٍ، فَلَمَّا تُوُفِّيَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِيٌّ لَيْلًا، وَلَمْ يُؤْذِنْ بِهَا أَبَا بَكْرٍ».[3]
سند دوم: در کتاب صحیح مسلم که از جهت اهمیت و اعتبار بعد از صحیح بخاری در رتبه دوم است در رابطه با نارضایتی و خشم حضرت زهرا از ابوبکر نیز چنین آمده است: «فَوَجَدَتْ فَاطِمَةُ عَلَى أَبِي بَكْرٍ فِي ذَلِكَ، قَالَ: فَهَجَرَتْهُ، فَلَمْ تُكَلِّمْهُ حَتَّى تُوُفِّيَتْ، وَعَاشَتْ بَعْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سِتَّةَ أَشْهُرٍ، فَلَمَّا تُوُفِّيَتْ دَفَنَهَا زَوْجُهَا عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ لَيْلًا، وَلَمْ يُؤْذِنْ بِهَا أَبَا بَكْرٍ، وَصَلَّى عَلَيْهَا عَلِيّ»[4]. این روایت ثابت می کند که اولا حضرت فاطمه (علیها‌السلام) از ابوبکر ناراحت بود، ثانیا با او سخن نگفت تا اینکه به شهادت رسید، ثالثا امام علی (علیه‌السلام) حضرت فاطمه (علیها‌السلام) را شبانه دفن کرد. رابعا به ابوبکر اطلاعی داده نشد تا در مراسم خاکسپاری حضرت فاطمه (علیها‌السلام) شرکت کند. خامسا تأکید می‌کند که حضرت علی (علیه‌السلام) بر پیکر فاطمه (علیها‌السلام) نماز اقامه کرد.
اکنون با توجه به این سندهای معتبر مبنی بر نارضایتی حضرت فاطمه (علیها‌السلام) از ابوبکر و اقامه نماز توسط حضرت علی (علیه‌السلام) بر جنازه مطهره حضرت فاطمه (علیها‌السلام)، آیا می‌توان با این سخن که چون اسماء همسر ابوبکر بوده است، حکم به روابط خوب خلفا و اهل بیت داد! و حقایق قطعی را وارونه به مخاطب القا کرد! چگونه می‌توان گفت ابوبکر بر جنازه حضرت فاطمه (علیها‌السلام) نماز اقامه کرد در حالی که صحیح مسلم تصریح دارد که اقامه نماز توسط حضرت علی (علیه‌السلام) بوده است.
نویسنده: مجتبی محیطی
پی‌نوشت:
[1] . بخاری، صحيح البخاری، تحقيق: د. مصطفى ديب البغا، بیروت_یمامه، دار ابن كثير، چاپ سوم، 1407ق-1987م، ج3، كتاب فرض الخمس، باب1، باب فَرْضِ الْخُمُسِ، ص1126، ح2926
[2] . بخاری، صحيح البخاری، ج6، ، ص2474، ح6346.
[3] . بخاری، صحيح البخارى، ج4، كتاب المغازی، باب38، باب غزوة خيبر، ص1549، ح3998
[4] . نيشابورى، مسلم، صحيح مسلم، تحقيق: محمد فؤاد عبد الباقى، دار إحياء التراث العربى، بيروت، بى تا، ج3، ص1380.