ایثار در قرآن

ایثار در قرآن

ایثار یکی از بهترین صفات و بر گرفته از اخلاق حسنه است، در قرآن این کتاب زندگی برای ایثار انواعی را بر شمرده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:

1. ایثار از مال:
قرآن می فرماید:اگر کسی می خواهد به حقیقت نیکویی و به مرتبه عالی آن برسد باید از چیزهایی که مورد علاقه اش است انفاق کند(1) مثلا مال خوب که محبوب اوست را به دیگری ببخشد، این بالاتر از آن است که انسان چیزی که محبوبش نیست را به دیگران بدهد.

2. ایثار از خواب:
گاهی اوقات انسان با اینکه خیلی متمایل به خواب هست از خواب خود می زند و این یعنی ایثار از خواب، قرآن در توصیف برخی اعمال مؤمنان می فرماید: آنان کسانی هستند که شبانگاهان که مردم در خوابند و خود آنان هم که در نهایت استراحت در فراش خویش آرمیده اند از جای بر می خیزند و به عبادت خدا مشغول می شوند(2)، در روایت هست که امام صادق فرمود: هر عمل صالحی که بنده انجام می دهد ثواب آن در قرآن بیان شده جز نماز شب که خداوند ثوابش را به دلیل عظمت آن بیان نفرموده است و آن گاه آیه مذکور را تلاوت فرمودند.(3)

3. ایثار از شهوت:
گاهی اوقات انسان در شرایطی قرار می گیرد که هر چند غریزه شهوانی او را تحریک می کند ولی انسان علیزغم خواسته نفس اماره با آن مخالفت می کند، قرآن در بیان داستان حضرت یوسف می فرماید: وقتی یوسف به سن بلوغ رسید و همسر عزیز مصر از او تقاضای امر غیر مشروع کرد یوسف با رد خواسته او و پناه بردن به خداوند گفت: نمی توان با خدایی که شأن مرا این چنین بالا برده مخالفت کرد و به خود ظلم کرد و به طور حتم ظالمان رستگار نخواهند شد.(4)

4. ایثار از فرزند:
انسانها ذاتا به فرزندان خود علاقه مندند و نمی خواهند به آنان کمترین گزندی برسد اما در قرآن داستان فردی بیان شده که به خاطر خدا از همین فرزند خود علیرغم علاقه شدید به آن نیز می گذرد، قرآن در ضمن بیان خواب حضرت ابراهیم مبنی بر قربانی اسماعیل می فرماید: وقتی که اسماعیل در خدمت پدر به حد کمال رسید، پدرش به او فرمود: من در خواب مأمور شده ام که تو را ذبح نمایم چه می گویی؟ اسماعیل عرض کرد: پدر به دستور عمل کن، انشاالله تحمل و صبر می کنم.(5)اینجا ایثار پدر از نوع ایثار از فزرند بود و ایثار پسر از نوع ایثار از جان!.

5. ایثار از خانواده:
در کنار علاقه به فرزند علاقه به خانواده نیز امری ضروری و غیر قابل انکار است ،قرآن در ضمن یادآوری داستان امتحان ابراهیم، خطاب به پیامبر اکرم می فرماید:به یاد آور آن زمان که ابراهیم عرض کرد: خدایا من اسماعیل و مادرش را در سرزمین بی آب و علف(مکه) در کنار خانه و حرم تو مسکن دادم تا در آن مکان خلوت اقامه نماز کنند.(6)

6. ایثار از جان:
این نوع ایثار بالاترین نوع آن به شمار می رود، زیرا جان هر فردی عزیزترین چیز برای اوست اما بودند افرادی که از همین جان عزیز هم گذشتند که نمونه های آن در تاریخ بسیار است، قرآن در بیان صفات مؤمنین _که البته در اینجا طبق نقل تفاسیر، آیه در مورد امیرالمؤمنین و ایثار او در لیلة المبیت است_ می فرماید: در برابر منافقین کسانی هستند که جان خود را در راه رضایت خدا فدا می کنند و خداوند نیز به حسب الفتی که با بندگان خود دارد با آنان رفتار می کند.(7)*

منابع:
1. آل عمران:92
2. سجده : 16
3. تفسیر قمی :ج2ص 146
4. یوسف : 23
5. صافات:102
6. ابراهیم:37
7. بقره:207
* در ترجمه آیات از تفسیر بلاغ تالیف ابوالفضل میرمحمدی استفاده شده است.