-همسرداری ایده آل و موفق، مستلزم دانستن اصول همسرداری یا پیروی کردن از الگویی است که آیینه تمام نمای فداکاری و عشق در زندگی است.
بدون ترديد در ميان زنان و بانوان اسلامي، حضرت زهرا سلام الله علیها محبوب ترين چهره ديني، علمي، ادبي، تقوايي و اخلاقي در ميان مسلمانان و ديگر مردم جهان به شمار مي رود. شخصيت فاطمه زهرا سلام الله علیها سرور زنان جهان، اسوه و الگويي تام و تمام براي تمام زنان عاشق عفت و فضيلت است. بنابراين به اختصار به شيوه همسرداري برترين بانوي دو عالم اشاره مي کنيم:
1) درک حالات و روحيات همسر: هيچ عاملي به اندازه درک متقابل روحيات در زندگي خانوادگي، نمي تواند آرامش بخش و سازنده باشد. اگر زن و شوهر بتوانند در زندگی خود، حالات و روحیات یکدیگر را درک کرده و برای آن ارزش قائل شوند، می توان به رشد و ترقی آن ها امیدوار بود. مهم ترين عامل و سبب محبت نيز، معرفت و شناخت طرف مقابل است که درک روحيه و شناخت ابعاد وجودي همسر، از تجلّيات معرفت به اوست. فاطمه سلام الله علیها، علي علیه السلام را خوب مي شناخت و بر روحيات او مشرف بود و ایشان را در همه حالات درک می کرد. در شرايطي که ديگران از رفتارهای امیرالمؤمنین علیه السلام سوء برداشت مي نمودند، اين همسرگرامي وي بود که او را مي شناخت و براي ديگران رفع ابهام مي کرد. دفاع جانانه ایشان از امام علی علیه السلام در خطبه فدکیه نمونه بارز این رفع ابهام هاست.[1]
2) سازش با همسر: وقتي زن و شوهر در کنار يکديگر قرار مي گيرند و در جميع شئون زندگي، با يکديگر شريک مي شوند، طبیعی است که گاه اختلاف سليقه هايي پيدا مي کنند اما آن چه سبب تحکيم خانواده مي شود، اين است که زوجين با يکديگر توافق و سازش اخلاقي داشته باشند. اگر زن و شوهر از بعضي اميال، خواست ها و سليقه هايشان براي احترام به نظر همسر خود چشم پوشي‌کنند، دیگر مجالی برای بروز اختلافات و رنجیده خاطر شدن از یکدیگر وجود ندارد. البته اين امر، درباره وجود دو معصوم با عامه مردم متفاوت است. با اين وصف، علي علیه السلام در اين زمينه درباره همسرش فاطمه سلام الله علیها مي فرمايد: «فاطمه سلام الله علیها مرا به خشم نياورد و مخالفتي با امر من نکرد و هر وقت نگاهش مي کردم، تمام غم هايم زايل مي شد.»[2]
3) تقسيم کار در خانه: يکي از عوامل شادابي و تکامل خانواده تعيين حدود مسؤوليت افراد در خانواده است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله در اولين شب ازدواج علي علیه السلام و زهرا سلام الله علیها کارهاي آنان را به اين شکل تقسيم نمود: خمير کردن آرد و پختن نان و تميز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه سلام الله علیها باشد و کارهاي بيرون منزل از قبيل جمع آوري هيزم و مواد غذايي را علي علیه السلام انجام دهد. پس از آن بود که حضرت زهرا سلام الله علیها فرمود: جز خدا کسي نمي داند که از اين تقسيم کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زيرا رسول خدا صلی الله علیه و آله مرا از انجام کارهايي که مربوط به مردان است، بازداشت.[3]
4) پرهيز از تقاضاي نا مقدور: در زندگي مشترک معمولاً اگر تقاضايي از سوي زني در برابر همسرش مطرح شود و شوهر قادر بر پاسخ نباشد، نوع خاصي از احساس سرشکستگي را در خود خواهد يافت و اين واقعيت، روح او را خواهد آزرد. این همان روحیه مردانگی است که خداوند در فطرت آنان قرار داده است. جمله حضرت زهرا سلام الله علیها به امیرالمؤمنین علیه السلام در این زمینه واقعا آموزنده است. ایشان می فرمودند: «إِنِّي لَأَسْتَحْيِي مِنْ إِلَهِي أَنْ تُكَلِّفَ نَفْسَكَ مَا لَا تَقْدِرُ عَلَيْه؛ [4] من از خدایم شرم کردم که شما خود را بر چیزی که مقدورت نیست به زحمت اندازی.»
5) محبت و احترام نسبت به همسر: توجه به مسائل جزئی زندگی یکی از اسرار موفقیت در زندگی مشترک است. مثلا صدا کردن همسر، امری به ظاهر ساده و عادی به نظر می رسد که کار روزمره همه خانواده ها است، در حالی که اگر این صداکردن احترام‌آميز باشد، محبت و صميميت فوق العاده ای را در قلب طرفین ایجاد خواهد کرد. وجود مبارک علي علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها در رعايت اين نکته نيز، الگو و سرمشق بوده اند. آن بانوي بزرگوار، نام همسر خود را با احترام ياد مي‌کرد. گاهي وي را با کنيه «ابالحسن» مي خواند و گاهي با ياد قرابت نَسَبي«یا ابن عم؛پسرعمو» وي را ندا مي‌داد.
6) رعايت حق مديريت شوهر در خانه: وقتی مهاجمین بعد از ماجرای به آتش کشیدن خانه و مجروح کردن حضرت زهرا سلام الله علیها برای عیادت حضرت دست به دامان امام علی علیه السلام شدند تا ایشان از حضرت زهرا سلام الله علیها بخواهند که اجازه ملاقات دهند. این جا بود که حضرت علی رغم ناراحتی از آنان اوج فرمان پذیری خود را نشان داده و فرمودند: «الْبَیْتُ بَیْتُکَ وَ الْحُرَّةُ زَوْجَتُکَ افْعَلْ مَا تَشَاءُ؛ [5] علي جان! خانه، خانه توست و من همسر تو هستم، هر آنچه مي خواهي انجام بده.»
7) محبت به فرزندان: کودکان در تمام دوران کودکي به محبت و اظهار علاقه نيازمندند. کودک چندان توجهي به لباس، خوراک و محل زندگي ندارد اما کودک مي خواهد پدرومادر او را دوست داشته باشند و نسبت به اواظهار علاقه کنند. درس محبت در خانه حضرت زهرا سلام اللّه عليها بطور کامل ارائه مي شد و آن حضرت که خود از سرچشمه محبت وعطوفت رسول خدا صلي الله عليه و اله سيراب شده و قلبش کانون محبت به همسر و فرزندانش بود در اين جهت نيز وظيفه مادري خود را به بهترين شکل انجام مي داد. بیانات ایشان در پاسخ به فرزندانشان در حدیث شریف کساء بسیار زیبا و خواندنی است: «علَیْکَ السَّلامُ یا وَلَدی وَ یا قُرَّةَ عَیْنی وَ ثَمَرَةَ فُؤادی...؛[6] سلام بر تو ای فرزندم و ای نور چشمم و میوه ی دلم.»
8) آرايش و زينت براي همسر: رسيدگي به وضع ظاهري به خاطر همسر از اصول زندگي يک زن و مرد مسلمان است و در زندگي علي علیه السلام و زهرا سلام الله علیها نيز اين اصل خود را به خوبي نشان مي دهد. نقل است پيامبر براي شب عروسي حضرت زهرا سلام الله علیها دستور داد عطرهايي خوشبو تهيه کنند[7] و زهرا سلام الله علیها نيز در داخل خانه دائماً معطر بودند.
9) ياري رساندن به همسر: هنگامي که علي علي علیه السلام از جهاد و جبهه جنگ برمي گشت، فاطمه سلام الله علیها استقبال گرمي از او مي کرد، شمشير او را گرفته و مي شست. [8] در تمام فعاليت هاي علي علیه السلام او را همراهي مي کرد و نسبت به مسائل او و جامعه حساسيت نشان مي داد و به اين شکل با همراهي، همفکري و رغبتي که در خود نشان مي داد خستگي ها و مرارت هاي بيرون را از جسم و روح او دور مي کرد.
10) همبازي با فرزندان : يکي از نيازهاي طبيعي کودک، بازي کردن است که براي او هم ورزش جسمي است و هم ورزش فکري ، موجب شادي روح و روان او شده و او را با نشاط بار مي آورد. حضرت زهرا سلام اللّه عليها به اين نکات ظريف توجه داشت. نقل شده فاطمه سلام اللّه عليها فرزندش حسن عليه السلام را روي دست مي گرفت و بالا مي انداخت و حرکت مي داد و مي فرمود: «أَشْبِهْ أَبَاکَ یَا حَسَنُ وَ اخْلَعْ عَنِ الْحَقِّ الرَّسَنَوَ اعْبُدْ إِلَهاً ذَا مِنَنِ وَ لَا تُوَالِ ذَا الْإِحَنِ؛ [9] اي حسن، نظير پدرت باش و ريسمان ظلم از حق دور کن، و خداوندي را که صاحب نعمت هاست پرستش کن و با افراد تيره دل دوست مباش.»
شناخت تمامي ويژگي هاي رفتاري حضرت زهرا سلام الله علیها در چگونگي برخورد با همسرش حضرت علی علیه السلام به خوبي ثابت مي کند که آن بزرگوار، بهترين الگوي زنان در زمينه شوهرداري است. امیدواریم انسان های مومن با کنار گذاشتن الگوهای نادرست، از کسانی در زندگی خود پیروی کنند که در تمام زمینه های زندگی سرآمد بوده و عاقبتی خوش را برای پیروان خود رقم می زنند.
پی نوشت
[1] بحارالانوار، ج43، ص160
[2] بحارالانوار، ج43، ص134
[3] مستدرک الوسائل، ج13، ص48
[4] بحارالانوار، ج37، ص1
[5] كتاب سليم بن قيس الهلالي، ج2، ص869
[6] عوالم العلوم، ج11، ص932
[7] عوالم العلوم، ج11، ص200
[8] عوالم العلوم، ج11، ص510
[9] بحارالانوار، ج43، ص286
براي زن بزرگترين موفقيت وارزش اين است که در شئون گوناگون زندگي، خشنودي همسرش را به دست آورد و از هرگونه عملي که موجب ناراحتي شوهر مي گردد پرهيز نمايد. حضرت علي عليه السلام مي فرمايند: «جهاد زن، خوب شوهرداري است» زن براي اينکه بتواند در اين جهاد پيروزمند باشد بايد تمام سعي و تلاش خود را به کار گيرد تا خانه را محل آرامش مرد قرار دهد. شوهرداري حضرت زهرا سلام اللّه عليها بهترين الگو براي زنان مسلمان است. رفتار حضرت زهرا سلام اللّه عليها با شوهر، در عالي ترين مرحله صفا و مهرباني بود. نه تنها هرگز خاطر شوهر را نرنجاند بلکه ياوري مهربان براي او بود.