تواضع عظمت آفرین حضرت ام‌البنین (علیها سلام)

زندگی برخی از اولیاء الهی را که تورق می‌کنیم به گوهرهای نابی در این زندگی بر می‌خوریم که دقت در زندگی آنها می‌تواند سرنوشت هر انسانی را از این رو به آن رو کند. شاید برخی انسان‌ها برای الگوگیری از یک معصوم (علیه‌السلام) بر خود سختگیری‌هایی داشته باشند و مثلاً بگویند او معصوم است و خدا حفاظت ویژه‌ای بر او برای آلوده نشدنش به خطا و اشتباه قرار داده است که گرچه سخن محکم و درستی نیست اما با این وجود اگر بخواهیم بهانه از دست برخی افراد گرفته باشیم، می‌توانیم به سراغ زندگی اولیاء الهی برویم که از ابتدا آن حفاظت‌های ویژه را نداشته‌اند ولی باثبات و محکم در مسیر حق ایستاده‌اند و قدم‌به‌قدم جلو رفته‌اند. اگر بخواهیم یکی از بهترین نمونه‌ها را از میان اولیاء الهی معرفی کنیم بی‌تردید حضرت ام‌البنین (علیها سلام) یکی از بهترین الگوهاست. ایشان قبل از وارد شدن به خانه امام علی (علیه‌السلام) در صحرا و در نزد عشیره‌ی خود زندگی می‌کرده است و طبیعتاً شرایط زندگی او، یک شرایط زندگی عادی محسوب شده  که هر بادیه‌نشینی از آن برخوردار بوده است.
استفاده از الگوهایی این‌چنینی که سراسر اخلاق و منش درست را در زندگی خود پیاده کرده‌اند و در عین حال زندگی خود را در یک شرایط عادی دنبال نموده‌اند، حجت را بر همه‌ی انسان‌ها تمام می‌کند که برای رسیدن به خدا طی مسیر کمال و سعادت، جای هیچ عذر و بهانه‌ای نیست.
اگر چه حضرت ام‌البنین (علیها سلام) در قبیله‌ای اصل و نسب دار بزرگ شدند که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد اما به هر حال باید قبول کرد که تربیت سال‌های ابتدایی زندگی ایشان که سال‌هایی حیاتی است به گونه‌ای بوده که در کنار معصوم (علیه‌السلام) رقم نخورده است و این خود باعث می‌شود که انسان متوجه شود سجایای اخلاقی که اسلام بر آن تأکید دارد اختصاص به اسلام ندارد و هر انسان عاقلی آن را می‌فهمد و می‌پسندد که در این بین باید گفت اوج این فضائل را اسلام توسط ائمه معصوم (علیهم‌السلام) به کل بشریت معرفی کرده است.
یکی از ویژگی‌های بارز و شاخص حضرت ام‌البنین (علیها سلام) که می‌تواند برای زندگی امروز ما درس بزرگی باشد، تواضعی است که ایشان در برابر خوبان عالم دارد؛ تواضعی که رنگ و بوی الهی دارد و سبب عظمت وجودی هر چه بیشتر ایشان می‌شود. امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «التّواضُعُ سُلَّمُ الشَّرَفِ،[1] تواضع و فروتنی نردبان شرافت و بزرگی است.»
تواضع حضرت ام‌البنین ستودنی است و از این رهگذر است که پله‌های شرافت و بزرگواری را در کمترین زمان ممکن طی می‌نماید و به آن‌چنان عظمتی دست می‌یابد که هر انسانی غبطه‌ی جایگاه دنیوی و اخروی او را می‌خورد. در بیان تواضع حضرت ام‌البنین (علیها سلام) همین بس که «هنگامی که به خانه علی (علیه‌السلام) قدم نهاد خود را نه به عنوان جانشین فاطمه (علیها السلام)، بلکه به عنوان خادم فرزندان فاطمه می‌دانست. با آنان به ادب رفتار می‌کرد و آن‌ها را گرامی می‌داشت. عباس (علیه‌السلام) از این سرچشمه ادب، تربیت آموخت که برادرش حسین (علیه‌السلام) را همیشه یا سیدی یا اباعبدالله خطاب می‌کرد.»[2]
وقتی قلب انسان از تواضع الهی مالامال می‌شود دیگر برای هر اتفاقی خود را آماده می‌بیند و در برابر سختی‌های زندگی کمر خم نمی‌کند و این ویژگی بارز را ما در زندگی حضرت ام‌البنین (علیها سلام) به چشم می‌بینیم آنجا که وقتی بشیر خبر شهادت فرزندان ایشان را می‌آورد ایشان خم به ابرو نمی‌آورد و حتی تا زمانی که خبری از امام حسین (علیه‌السلام) نگرفته است در سوگ فرزندان خود نمی‌نشیند و تنها سؤالش این است که بشیر از حسین (علیه‌السلام) چه خبر داری؟[3] و چه زیبا این بانوی گرامی به سخن مولای متقیان علی (علیه‌السلام) عمل کردند آنجا که امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «مَن تَواضَعَ قَلبُهُ لِلَّهِ لَم یَسأم بَدنهَ مِن طاعَةِ اللهِ؛[4] هر که قلبش برای خدا تواضع داشته باشد، بدنش از طاعت خدا خسته نمی‌شود.»

_____________________

1.غرر الحکم، عبد الواحد بن محمد آمدی، ج ۱، ص ۵۷، انتشارات دار الکتاب الاسلامی، قم، 1410ه ق.
2.مادر فضيلت ها: زندگينامه ام البنين عليهاالسلام، علي آقاجاني قناد، ص24 و 25، انتشارات مركز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، قم، ۱۳۸۵.
3.تنقیح المقال، ج 2، ص128.
4.بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام، محمد باقر مجلسی، ج 75، ص 90، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.