در زندگی خود تک بعدی نباشیم!

15:29 - 1399/12/16

- افراط و تفریط در هر کاری معمولا پشیمانی به دنبال دارد.

در زندگی خود تک بعدی نباشیم

یکی از مشکلات امروز جامعه ما که غالب مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند افراط یا تفریط در کارها است، زیاده روی یا کم کاری ما در انجام وظایف و مسئولیت هایمان، باعث خسران و پشیمانی‌مان خواهد شد.

برنامه ریزی جامع زندگی در نگاه امام رضا علیه السلام
تلاش و کوشش در جهت نیل به اهداف بسیار نیکو و مورد تایید است، اما آن‌چه در غالب کارها، عملی را کم ارزش و چه بسا بی‌ارزش جلوه می‌دهد؛ افراط یا تفریط در اعمال است. دین مبین اسلام که مکتبی انسان‌ساز است همواره بر تعادل و رسیدگی به همه امور توصیه داشته و ما را از کم کاری یا زیاده روی در کارها باز داشته است. امام رضا علیه السلام در حدیثی ارزشمند و جامع در مورد زمان و عمر همه ما فرمودند: «إجتَهِدوا أن يَكونَ زَمانُكُم أربَعَ ساعاتٍ: ساعَةً مِنهُ لِمُناجاةِ اللّه ِ و ساعَةً لِأمر المَعاشِ و ساعةً لِمُعاشَرَةِ الإخوانِ و الثِّقاتِ و الَّذينَ يُعَرِّفُونَ عُيُوبَكُم و يَخلِصونَ لَكُم فِي الباطِنِ و ساعَةً تَخلُونَ فِيها لِلَذّاتِكُم و بِهذِهِ السّاعَةِ تَقدِروُن عَلَى الثَّلاثِ ساعاتٍ؛ [1] بكوشيد كه زمانتان را به چهار بخش تقسيم كنيد: زمانى براى مناجات با خدا؛ زمانى براى تأمين معاش؛ زمانى براى معاشرت با برادران و معتمدانى كه عيب‌هايتان را به شما مى‌شناسانند و در دل شما را دوست دارند؛ و ساعتى براى كسب لذّت‌هاى حلال و با بخش چهارم توانايى و نیروی انجام وظایف سه بخش دیگر را تامین كنید.» تقسیم بندی زمانی بسیار زیبا از امام رضا علیه السلام نشان دهنده این مسأله است که مومنان باید همه ابعاد و چارچوب های زندگی خود را ببینند، این گونه نباشند که فقط تک بعدی باشند بلکه باید همه ابعاد زندگی خود را درست هدایت کنند.

خردمند و عاقل، تک بعدی نیست!
توجه به همه ابعاد، و تلاش در انجام وظایف محول شده در حیطه‌های مختلف زندگی از ویژگی‌های افراد مومن بوده و حتی دین مبین اسلام افرادی را که فقط به عبادت و راز و نیاز مشغول باشند و از تلاش برای رزق حلال برای خود و خانواده‌شان دست بکشند را قبول ندارد و همواره بر تعادل در کارها و انجام وظایف تاکید داشته است. امام رضا علیه السلام در این باره فرمودند: «لَیسَ مِنّا مَن تَرَکَ دُنیاهُ لِدِینِهِ و دِینَهُ لِدُنیاهُ؛ [2] از ما نیست آن که دنیاى خود را براى دینش و دین خود را براى دنیایش ترک گوید.» پس این روش اشتباه است که ما فقط به عبادت برسیم و از تلاش برای کسب روزی حلال و بقیه وظایف و مسئولیت‌ها دست بکشیم و بالعکس. انسان خردمند از افراط و تفریط به دور است همان‌گونه که امام علی علیه السلام فرموده اند: «لا تَرَي الْجاهِلَ اِلاَّ مُفْرِطاً اَوْ مُفَرِّطاً؛ [3] نادان را نبيني مگر افراط‌گر يا تفريط‌گر.» انسان عاقل، برای زندگی خود برنامه دارد و اینطور نیست که فقط به یک بعد زندگی برسد و از بقیه ابعاد غافل شود.

بصیرت نسبت به وظیفه
افراط و تفریط معمولا در هر کاری مذموم است ولی در شناخت وظیفه و مسئولیت بسیار مذموم است زیرا به غیر از خودمان بر زندگی دیگران هم اثرگذار خواهد بود. بصیرت در شناخت وظیفه و عمل به موقع، راه نجات و موفقیت است چنان که رهبر معظم انقلاب آیت الله خامنه‌ای مد ظله العالی فرمودند: «نجات ما به این است که به وظایفمان عمل کنیم.» [4] شناخت وظیفه و عمل به آن یعنی در جایی که وظیفه حکم می‌کند وارد شویم و در جایی که ما لیاقت نداریم احساس وظیفه و تکلیف نکنیم، چه بسیار افرادی که با افراط در احساس های تکلیف غیرواقعی، دنیا و آخرت بسیاری را بر باد دادند. رهبر معظم انقلاب در این باره فرمودند: «همه‏‌ی ما خیلی باید مراقب باشیم؛ مراقب حرف زدن، موضع‏گیری کردن، گفتن‏ ها و نگفتن‏ ها. یک چیزهائی را باید گفت؛ اگر نگفتیم، به آن وظیفه عمل نکرده ‏ایم. یک چیزهائی را باید بر زبان نیاورد، اگر گفتیم، برخلاف وظیفه عمل کرده‏ ایم.» [5] بنابراین با شناخت وظیفه و عمل به آن و عدم افراط و تفریط در همه ابعاد زندگی، زمینه نجات خود و دیگران را فراهم کنیم.

پی نوشت:
[1] بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم السلام، ج 75، ص 346.
[2] مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 8، ص 223.
[3] نهج البلاغه، ج 1، ص 479.
[4] بیانات مقام معظم رهبری در نخستین نشست اندیشه‌های راهبردی، 10/09/1389.
[5] همان، در سالروز عید سعید مبعث‌، 29/04/1388.

دین مبین اسلام، مکتبی انسان ساز است که برای همه ابعاد زندگی ما برنامه دارد، به همین علت توصیه کرده است که ما نسبت به تمامی ابعاد زندگی خود آگاه بوده و این‌گونه نباشد که نسبت به یک بعد افراط کنیم و بقیه ابعاد زندگی را بی توجه باشیم.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
8 + 0 =
*****