من اخیرا با یکی از همکلاسی‌هایم دعوای لفظی پیدا کردم، سه بار عذرخواهي كردم و خواستم از دلش دربیاورم ولي او با حالت تکبر روی برگرداند، خواستم از شما بپرسم که تکلیف خدا پسندانه من در اين ماجرا چیست؟
عذرخواهی مودبانه
سوال: سلام علیکم. من اخیرا با یکی از همکلاسی‌هایم دعواي لفظی پیدا کردم، سه بار عذر عذر خواهي كردم و خواستم از دلش دربیاورم ولي او با حالت تکبر روی برگرداند، خواستم از شما بپرسم که تکلیف خدا پسندانه من در اين ماجرا چیست؟؟؟ خدا خیرتون بده .
كسى كه به مسلمانى ظلمى كرده باشد، باید از او عذر خواهى كند و دل او را به دست آورد و به اصطلاح حلالیت طلب كند، به خصوص هنگام رفتن به این سفر. در این زمینه داستانى را نقل مىكنیم:
على بن یقطین كه یكى از یاران امام كاظم (علیه السلام) بود و به دستور امام در دستگاه هارون كار مىكرد، عازم مكّه گردید، خواست در مدینه امام كاظم (علیه السلام) را زیارت كند، امام به او اجازه ملاقات نداد و فرمود: امسال حج تو قبول نمىشود. چون تو ابراهیم شتربان را در محل كار خود نپذیرفتهاى، خدا هم تو را نمىپذیرد. على بن یقطین بسیار ناراحت شد، از مدینه به كوفه برگشت و به سراغ آن شتربان رفت و دَرِ خانه او را كوبید و صورت خود را روى خاک گذاشت و به آن شتربان گفت: با پاى خود صورتم را لگدمال كن. شتربان قبول نمىكرد تا با اصرار او، صورت وزیر كشور، كه به مسلمانى توهین كرده بود، زیر لگد شتربان قرار گرفت و او مىگفت: «الّلهُمّ اشْهَد»، خدایا شاهد باش كه دارم، توهین خود را جبران مىكنم. سپس به مدینه برگشت و امام كاظم (علیه السلام) او را پذیرفت[1].
مراحل و آداب عذر خواهی:
1: پیدا كردن مشكل: باید بدانید كه چه كاری از شما سرزده كه باعث آزار طرف مقابلتان شده است مثلا حرف بدی زده‌اید، به قولتان عمل نكرده‌اید و...
2: مسئولیت كاری كه انجام داده‌اید را خودتان به گردن بگیرید نه این كه در نیمی خودتان را مقصر بدانید و نیمی دیگر را به گردن طرف مقابل و یا دیگران بیندازید. عذر خواهی كه همراه با بهانه آوردن باشد عذر خواهی نیست.
3: سعی كنید زمان مناسبی را برای عذر خواهی انتخاب كنید گاهی اوقات بهتر است بعد از مرتكب شدن به اشتباه سریع از طرف مقابل عذر خواهی كنید و گاهی هم نه، باید مدتی از این عمل بگذرد؛ و این بستگی به طرف مقابلتان دارد بعضی‌ها وقتی خشم‌گین می‌شوند ادامه صحبت و عذر خواهی باعث می‌شود اوضاع بدتر شود و زمانی باید بگذرد تا عصبانیت طرف مقابل فروكش كند.
4: سعی كنید عذر خواهی‌تان را روی كاغذ بنویسید و حرف‌هایی كه دوست داشتید را در كاغذ به او بدهید و یا می توانید صدایتان را ضبط كنید و به او بدهید اين در صورتي است كه از عذر خواهي رودر رو خجالت مي‌كشيد
5: خیلی دقیق اتفاق را توضیح دهید تا طرف مقابل به درستی متوجه شود که برای چه عذر می‌خواهید. از استفاده کلمه "اما" خودداری کنید (مثلاً نگویید معذرت می خواهم اما...) چون این کلمه نشان می‌دهد که معذرت نمی‌خواهید. همچنین نگویید که "معذرت می‌خواهم که چنین احساسی دارید" یا "معذرت می‌خواهم که ناراحت شدی". برای کاری که کردید معذرت بخواهید
6: سعی كنید اشتباه خودتان را با یك عمل خوب جبران كنید و از طرف مقابلتان بخواهید یك فرصت دیگر برای جبران اشتباهتان بدهد.
7: سعی كنید صبور باشید، اگر عذرخواهیتان مقبول نشد از او به خاطر شنیدن حرف‌هایتان و اجازه دوباره برای عذرخواهی مجدد در آینده تشکر کنید. مثلاً بگویید که درک می‌کنید که هنوز از دستتان ناراحت هستند اما از اینکه اجازه عذرخواهی بهتان دادند تشکر کنید
9: روی حرفتان باشید یک عذرخواهی واقعی باید یک تصمیم را به دنبال خود داشته باشد و باید برای جدی کردن عذرخواهیتان همیشه روی قولتان بمانید
امید است با راه كارهایی كه خدمت شما دادم در این امر موفق باشید و البته كسانی كه عذرخواهی دیگران را قبول نمی‌كنند نیز باید بدانند كه امیر المومنین در مورد آن‌ها می‌فرماید:
بدترین مردمان كسی است كه عذر را قبول نكند ، و از گناه در نگذرد[2].
پی نوشت :
[1]. سفینة البحار ج/ 2 ص/ 252
[2]. قالَ أَمِیرُ الْمُومِنِینَ (ع): شر الناس من لا یقبل العذر و لا یقیل الذنب «غررالحكم، ص 447.»