ایستگاه اعتکاف مثل ایستگاه پمپ بنزین است، گرچه ماشین در پمپ بنزین قدری توقف می کند، اما حقیقت این توقف، ذخیره اندوزی است برای حرکت سریعتر و بیشتر، مؤمن با حضور در مسجد و توقفی هر چند کوتاه، خود را برای حرکت با سرعت به سمت سعادت و کمال آماده می کند.
اهمیت اعتکاف
این روزها و در حال و هوای رجب، به ایام ارزشمند و طلایی اعتکاف نزدیک می شویم، ابتدا تعریفی از این کلمه داشته باشیم:
اعتکاف در لغت به معنای توقف در جایی است[1] و در اصطلاح فقه به معنای ماندن حداقل سه روز در مسجد به قصد عبادت خداوند با شرایطی خاص است، البته باید اشاره کرد که اصل اعتکاف یک عبادت مستحب است.
در قرآن کریم، یکی از آیاتی که به معنای اصطلاحی اعتکاف اشاره دارد، این آیه است که خداوند می فرماید:
ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُون[2]. سپس روزه را تا شب، تکميل کنيد! و در حالي که در مساجد به اعتکاف پرداخته ايد، با زنان همبستر نشوید! اين، مرزهای الهی است، پس به آن نزديک نشويد! خداوند، اين چنين آيات خود را برای مردم، روشن می سازد، باشد که پرهيزگار گردند!.
از آنجا که اسلام، عزلت و انزوای کامل از مردم را روا نمی دارد،-چه اینکه این کار مسئولیت انسان را در زندگی و نقشی که در اصلاح جامعه دارد را از بین می برد.- لکن حقیقت اعتکاف، انزوا در میان جمع است، به قول سعدی که می گوید: هرگز وجود حاضر غایب شنیده‌ای/من در میان جمع و دلم جای دیگرست، یکی از پیام‌های اعتکاف، این است که انسان می تواند در جامعه باشد و با خدای خود خلوت کند. می تواند در میان مردم باشد و مراقب خود و خدایش باشد.
استاد قرائتی تشبیه جالبی در مورد اعتکاف داشتند، ایشان می گفتند: ایستگاه اعتکاف مثل ایستگاه پمپ بنزین است، گر چه ماشین در پمپ بنزین قدری توقف می کند، اما حقیقت این توقف، ذخیره اندوزی است برای حرکت سریعتر و بیشتر، مؤمن با حضور در مسجد و توقفی هر چند کوتاه، خود را برای حرکت با سرعت به سمت سعادت و کمال آماده می کند.
نکته دیگر اینکه باید توجه داشت که با وجود اهمیت بسزایی که برای اعتکاف هست، در روایات، کارهای دیگری در ارزش از اعتکاف بالاترند که یکی از آنها تلاش برای برآورده شدن نیاز مردم است، به این حکایت توجه کنید:
راوی نقل می کند: امام حسن مجتبى عليه السلام در مسجد اعتكاف كرده بود و من نزد او نشسته بودم كه مردى آمد و عرض كرد: اى فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله شخصى از من طلب دارد و می خواهد مرا به اين جهت به زندان افكند، امام عليه السلام فرمود: «به خدا سوگند اكنون ثروتى ندارم كه قرض تو را بپردازم»، آن مرد گفت: شما بيا و با او صحبت كن. امام كفش خود را پوشيد كه حركت كند. من به امام عرض كردم: اى فرزند رسول خدا آيا اعتكاف خود را فراموش نمودى؟ حضرت فرمود: «فراموش نكردم، ولى از پدرم شنيدم كه می گفت پيامبر خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلم فرمود: هر كس براى برآورده شدن حاجت برادر دينى خود تلاش كند، گويا نه هزار سال خدا را عبادت كرده كه روزها را روزه گرفته و شبها را به نماز ايستاده باشد».[3]
پی نوشت:
[1]. لسان العرب ماده عکف.
[2]. سوره بقره آیه 187.
[3]. الآداب الدينية للخزانة المعينية با ترجمه عابدى ص 364.