از آنجا كه انسان یك موجود اجتماعی است و با مردم زندگی و معاشرت می‌كند اخلاق در زندگی او بسیار نقش دارد، دین اسلام داشتن اخلاق صحیح را تاکید و ترسیم کرده است و کسانی که از اخلاق نیکو برخوردارند، در قلوب جامعه جای دارند و می‌توانند مؤثرترین افراد در جامعه باشند.
اینگونه بر دل‌ها حکومت کنیم
راه نفوذ در دلهاي ديگران چيست؟
هر که دارد در جهان خلق نکو /مخزن اسرار حق شد جان او [1]
از پيامبر اكرم صلی‌الله عليه و آله است: حُسْنُ الْخُلْقِ شَجَرَةٌ فِى الجَنَّة وَ صاحِبُهُ مُتَعَلِّقٌ بِغُصْنِها يَجْذِبُهُ إلَيْها وَ سُوْءُ الخُلْقِ شَجَرَةٌ فى النّارِ وَ صاحِبُهُ مُتَعَلِّقٌ بِغُصْنِها يَجْذِبُهُ إلَيْها[2]
حسن خلق درختى است در بهشت كه دارنده آن به شاخه آن درخت وصل است و آن شاخه وى را به بهشت مىبرد و بدخلقى درختى است در جهنّم كه دارنده آن به شاخه آن درخت وصل است و آن شاخه وى را به جهنّم می‌كشد.
دین مقدس اسلام، همواره پیروان خود را به نرمخویی و ملایمت در رفتار با دیگران دعوت می‌كند و آنان را از درشتی و تندخویی باز می‌دارد. اهمیت این خصیصه به قدری است که خداوند تبارک و تعالی پیامبرش را چنین توصیف کرده: وَ إنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیم.[3] ای پیامبر در حقیقت تو به خُلقی نیکو و عظیم آراسته‌ای.
حسن خلق و گشاده رویی از برجسته‌ترین صفت‌هایی است که در معاشرت‌های احتماعی، موجب جلب محبت می‌شود و در اثربخشی سخن فرد بر دیگران، اثری عظیم دارد.
پیامبر صلی‌الله علیه وآله فرمودند: اَحَبُّکُمْ اِلَى اللّهِ اَحْسَنُکُمْ اَخْلاقا[4] محبوبترین شما در نزد خدا، خوش اخلاقترین شماست.
امام صادق علیه‌السلام فرمودند: اِنَّ مِمّا یُزَیِّنُ الاِْسْلامَ الاَْخْلاقُ الْحَسَنَةُ فیما بَیْنَ النّاس[5] خوش اخلاقى در بین مردم، زینت اسلام است.
امام علی علیه‌السلام فرمودند: آن کس که اخلاق نیکو و زیبا داشته باشد دوستانش بسیار شده و انسانها به او خو گیرند[6]
امام باقرعلیه‌السلام در این زمینه می‌فرمایند : إنَّ أكمَلَ المُؤمنینَ إیماناً أحْسَنَهُم خُلْقاً [7]كامل‌ترین مؤمنین از جهت ایمان نیكوترین آنان از نظر اخلاق است.
حضرت علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام فرمود: من در شگفتم از کسانی که اشیاء و بردگان را با مال خویش می‌خرند ولی افرادآزاده واشخاص رانمی‌خرند، پرسیدند یاعلی چگونه می‌شود آزادگان را خرید؟ فرمودند: با نیکی و خوشرفتاری[8]
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم می فرمایند: أقربُكُم مِنّى مَجلِساً یَومَ القِیامَةِ أحسنُكُم خُلْقاً وَخیرُكُم لاِهلِهِ [9] نزدیك‌ترین شما به من از نظر جایگاه در قیامت نیكوترینتان از جهت اخلاق و بهترینتان نسبت به خانواده اش می‌باشد.
حديث ديگرى از پيامبر صلی‌الله عليه وآله وارد شده كه فرمودند: أَكْثَر ما يَدْخُلُ النّاسَ الْجَنَةَ تَقوىَ اللّهِ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ[10] بيشترين چيزى كه مردم را وارد بهشت می‌كند تقوا و حسن خلق است.
در حديث ديگرى از آن حضرت آمده است: اِنَّما الْمُؤْمِنُ لَيُدْرِكَ بِحُسْنِ خُلْقِه دَرَجةَ قائِمِ اللَّيْلِ وَ صائِمِ النَّهارِ[11] مؤمن با حسن خلق خود به درجه كسى می‌رسد كه شبها به عبادت می‌ايستد و روزها روزه دار است.
امام صادق عليه‌السلام فرموند: ما يقدم المؤ من على الله عزوجل بعمل بعد الفرائض احب الى الله تعالى من ان يسع الناس بخلقه [12] بعد از فرائض دينى هيچ يك از اعمال مؤ من در پيشگاه الهى محبوبتر از آن نيست كه با مردم به گشاده رويى و حسن خلق برخورد نمايد.
بنابراین در سایه اخلاق نیکو و خوش رفتاری است که می‌توان به درجات بالای معنوی رسید و از سختیها و مشقّتها کاست و به پیشرفت در کارهای شخصی و اجتماعی رسید.
منابع:
[1].محمد اسیری لاهیجی
[2].بحارالانوار، ج68 ، ص393
[3]. قلم ،4
[4].مجمع البیان، ج10، ص 87
[5]..مشکاة الانوار، ص422
[6].غررالحکم، ج5، ص32
[7].کافی، ج2، ص99 باب حسن الخلق، ح1
[8].روضهالبحار.
[9].عیون اخبار الرضا، ج2، ص 38
[10].بحارالانوار، ج70، ص288
[11].بحارالانوار، ج71، ص373
[12].الكافی، ج 2، ص 100