خواستگاری خانواده دختر از پسر در قرآن
بعضی از کسانی که قائلند خواستگاری دختر از پسر اشکال ندارد به این آیه استناد می کنند :«قالَتْ إِحْداهُما يا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ. قالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هاتَيْنِ عَلى أَنْ تَأْجُرَنِي ثَمانِيَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِكَ وَ ما أُرِيدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْكَ سَتَجِدُنِي إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّالِحِينَ. قالَ ذلِكَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ أَيَّمَا الْأَجَلَيْنِ قَضَيْتُ فَلا عُدْوانَ عَلَيَّ وَ اللَّهُ عَلى ما نَقُولُ وَكِيلٌ»؛ [قصص (28)، آيه 26 - 28]؛ «يكى از آن دو دخترگفت: اى پدر! او را استخدام كن؛ زيرا بهترين كسى است كه استخدام مى كنى؛ هم نيرومند(و هم ) در خور اعتماد است. شعيب گفت: من مى خواهم يكى از اين دو دختر خود را كه مشاهده مى كنى به نكاح تو در آورم؛ به اين شرط كه هشت سال براى من كار كنى، و اگر ده سال را تمام گردانى، اختيار با توست و نمى خواهم بر تو سخت گيرم و مرا ان شاءالله از درستكاران خواهى يافت.موسى گفت: اينقرار داد، ميان من و تو باشد كه هر يك از دو مدت را به انجام رسانيدم، بر من تعدى (-(روا )-)نباشد و خدا بر آن چه مى گوييم، وكيل است».
درست است که خواستگارى دختر يا خانواده دختر از پسر، از نظر شرعى اشكال ندارد؛زیرا در قرآن می فرماید: «قالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ»؛ [قصص آيه 27]
شعيب به موسى گفت: من مى خواهم يكى از دو دخترم را به نكاح تو درآورم. اين جمله، خواستگارى خانواده دختر از پسر است و حتى شايد گفت كه قبل از اين كه اين كلام از زبان شعيب صادر شود، جمله آن دخترش بود كه گفت: «قالَتْ إِحْداهُما يا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ»؛ [همان، آيه 26] اين سخن، نوعى پيشنهاد ازدواج، در قالب كنايه بود واز آن جا كه شعيب متوجه آن كنايه شد، پيشنهاد ازدواج دخترش با موسى را مطرح كرد.
خواستگاری در آیه قرآن
هر چند که خواستگاری خانواده دختر از پسر از نظر شرعى اشكال ندارد و در آیه قرآن به آن اشاره شده ؛اما نکاتی را باید در مورد آیه مد نظر داشت:
اولا: باید توجه داشت که این مورد در باره شخصی است که پیامبر الهی است و چنین اشخاصی موقعیت های خاصی دارند،و قابل تعمیم به سایر افراد معمولی جامعه نیستند.
دوما:دختر شعيب، خودش مستقيماً اقدام به اين كار نکرد؛ بلكه از طريق خانواده و پدر، اين پيشنهاد صورت گرفت.
سوما:قابل ذکر است كه گرچه شرعا اين كار مباح است، ولى بايد رسوم و آداب منطقه ها و زمان هاى مختلف، مراعات شود،شاید در آن زمان اگر خانواده ای برای دخترشان از پسری خواستگاری می کردند و پیشنهاد ازدواج می دادند، اثری در زندگی آینده دخترشان نداشت .
گزينش و انتخاب همسر در همه جوامع بر پايه آداب و رسوم خاصي انجام مي‌گيرد. همين آداب و رسوم است که ازدواج را به شکلي قانوني و بيرون از دايره غير شرع قرار مي‌دهد. زناشويي زماني معنا و مفهومي سالم و درست مي‌يابد که اشخاص هر فرهنگ و جامعه در محدوده آداب و سنت‌هاي فرهنگي خويش چه ساده و چه پيچيده، عمل کنند.
در روايتي آمده است که شخصي از ياران و اصحاب امام صادق (ع) با وي همراه مي‌شود. در ميانه راه، شخصي را مي‌بيند و به عللي نسبت زنازادگي به وي مي‌دهد. حضرت امام صادق (ع) از رفتار همراه خويش شگفت‌زده مي‌شود و از وي مي‌خواهد دليل خويش را در نسبت ناروايي که به شخص داده، بيان کند. وي مي‌گويد: اين شخص بيرون از دايره اهل کتاب و اسلام است؛ بنابراين، بر پايه قوانين الهي و آموزه‌هاي آن ازدواجي ميان پدر و مادرش انجام نشده است، پس مي‌توان او را زنازاده دانست. آن حضرت (ع) توضيح مي‌دهد که هر کسي بر پايه قوانين و آداب و رسومي که در جامعه ايشان رواج دارد، ازدواج کند در دايره زناشويي قرار مي‌گيرد و از زنازادگي بيرون مي‌رود.[1]
اما در زمان ما اگر پيشنهاد از طرف دختر يا خانواده او باشد، معمولاً اثر خوبى بر جاى نمى گذارد؛ حتى گاهى اثر عكس مى دهد و در نتيجه، از نظر عرفى، بهتر است خواستگارى از طرف پسر باشد.
چرا خواستگاری از جانب پسر باشد
1. خواستگاري معمولا از سوي مرد يا خانواده او انجام مي‌شود و زن به اين کار اقدام نمي‌کند چنان که در آيه 235 سوره بقره خواستگاري به مردان نسبت داده شده است. اين بدان معناست که پاسخ رد شنيدن زن از مرد به نوعي شکست عاطفي در زندگي زن است که اثر آن هنگام تشکيل خانواده و اداره آن و نيز در تربيت فرزندان ظاهر مي‌شود. در حالي که خواستگاري از سوي مرد و شنيدن پاسخ رد شکست در زندگي به شمار نمي‌رود.
پسرها اين روحيه را دارند كه اگر ده بار هم جواب منفى بشنوند، تحملش را داشته، مأيوس و سرخورده نمى شوند؛ ولى شما فرض كنيد دخترى با مادرش براى خواستگارى بروند منزل يك آقا پسر و بعد مادر پسر بگويد: پسر من آمادگى ازدواج ندارد و مى خواهد ادامه تحصيل دهد!
خوب، چه حالى به دختر و مادر او دست مى دهد؟
مسلماً حالت خوبى نيست؛ ولى برعكس آن طورى نيست؛ مادر پسر مى گويد: پسر من مى خواهد غلام شما و دست بوس شما شود و كوچكى شما را بكند و... اين، هيچ عيب نيست؛ در حالى كه اگر اين حرف ها از مادر دختر صادر شود، از نظر عرفى صورت خوشى ندارد.
2. ممکن است سبب عقب نشینی پسر شود.
3.ممکن است سبب شود که پسر فکر کند دختر می خواهد خود را قالب کند چون در ازدواج دهها میلیون هزینه لازم است و معنی خواستگاری دختر این است که به پسر می گوید بیا و دهها میلیون خرج من کن .[2]
منبع:
[1]مجموعه ورام
[2]نر افزار سبک زندگی اسلامی (1)
رهروان ولایت ـ هر چند که خواستگاری خانواده دختر از پسر از نظر شرعى اشكال ندارد و در آیه قرآن به آن اشاره شده ؛اما نکاتی را باید در مورد آیه مد نظر داشت: اولا: باید توجه داشت که این مورد در باره شخصی است که پیامبر الهی است و چنین اشخاصی موقعیت های خاصی دارند،و قابل تعمیم به سایر افراد معمولی جامعه نیستند.