بیدارى غریزه جنسى در نوجوان كشش شهوانى ایجاد مى نماید و بر او واجب است كه از هرگونه تحریك شهوت از راه حرام خود دارى نماید، اما در شرایط كنونى به دلیل كثرت اسباب تحریك جنسى و سهولت دسترسى به آن، نوجوانان تازه بالغ در معرض خطر انحرافات اخلاقى قرار دارند و طبیعى است كه خود نگهدارى كامل بسیار مشكل باشد.
راهكار ازدواج نیز كه به فرمایش قرآن كریم وسیله ایجاد آرامش در انسان[1] است، در مورد آنها مطرح نیست؛ چون اكثر كارشناسان بر این اعتقادند كه زمان مناسب براى ازدواج دوران جوانى است و ازدواج را براى نوجوانان تازه بالغ و حتى تازه جوانان حدود 20 سال زود مى دانند، كه لازمه این فكر ایجاد فاصله چندین ساله بین بیدارى غریزه جنسى و ازدواج و در نتیجه سقوط عدهاى از آنان به ورطه انحرافات اخلاقى است.
سؤال این است كه: آیا دین با وجود تاكیدات فراوان بر ازدواج، چنین فاصله طولانى بین بلوغ و ازدواج را تایید مى نماید؟
به عبارت دیگر: آیا از نظر دین دوران نوجوانى - حتى در شرایط وجود پیامدهاى سوء - زمان مناسبى براى ازدواج نیست و باور عموم در این زمینه صحیح است یا خیر؟
براى پاسخ به این سؤالات، نخست ازدواج بعد از بلوغ از نظر دین مورد بررسى قرار گرفته و در مرحله بعد دلایل كارشناسان و مقدار صحت و مطابقت آن با معیارهاى دینى بررسى مى گردد.
استحباب و مطلوبیت نفسى ازدواج
بر اساس فتواى فقها، ازدواج در حال غیرضرورت، مستحب است و در روایات نیز به محبوب بودن و ارزش ازدواج، فراوان اشاره شده است:
قال رسول اللّه: «ما بُنِىَ فِى الْاِسْلامِ بِناءً اَحَبَّ اِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ، وَاَعَزَّ مِنَ التَّزْوِیجِ؛[2] در اسلام، هیچ بنایى ساخته نشده است كه نزد خداى عز و جل، محبوبتر و ارجمندتر از ازدواج باشد.»
قال رسول اللّه: «مَنْ اَحَبَّ اَنْ یُلْقِى اللَّهَ طاهِراً مُطَهَّراً فَلْیُلْقِهِ بِزَوْجَةٍ؛[3]
هر كس مى خواهد در حالى كه پاك و پاكیزه باشد با خدا دیدار كند، خدا را با همسرى [كه براى خود گرفته است] ملاقات نماید.»
قال رسول اللّه: «اَلنِّكاحُ سُنَّتِى فَمَنْ لَمْ یَعْمَلْ بِسُنَّتِى فَلَیْسَ مِنِّى؛[4] ازدواج سنّت من است، هر كس به سنت من عمل نكند از من نیست.»
ضرورت ازدواج
پس از آنكه غریزه در وجود دختر و پسر بیدار شد و به بلوغ رسیدند، ازدواج به دلایل ذیل براى آنها ضرورت دارد:
الف. پاسخگویى به نیاز غریزى
غریزه جنسى همانند میل به آب و غذا و خوابیدن و دیگر تمایلات انسان، پاسخگویى او را مى طلبد. این غریزه در وى كشش جنسى و عاطفى به جنس مخالف را بیدار مىكند، و بهترین راه پاسخگویى، آرامسازى غریزه با ارضاى آن از راه ازدواج است؛ همانند: خوردن، آشامیدن و خوابیدن براى رفع نیاز به آب، غذا و خواب.
ممكن است گفته شود: «خویشتن داری بر ازدواج مقدم است»؛
پاسخ این سخن با توجه به دو آیه از قرآن معلوم مىشود. خداوند متعال مىفرماید: «وَ أَنكِحُوا الْأَیَمَى مِنكُمْ وَ الصَّلِحِینَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَ إِمَآلِكُمْ إِن یَكُونُوا فُقَرَآءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَ اللَّهُ وَ سِعٌ عَلِیمٌ * وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لَا یَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّى یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ»؛[5] «مردان و زنان بى همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و كنیزان صالح و درستكارتان را؛ اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى نیاز مىسازد؛ خداوند گشایش دهنده و آگاه است. و كسانى كه امكانى براى ازدواج نمىیابند، باید پاكدامنى پیشه كنند تا خداوند از فضل خود آنان را بى نیاز گرداند.»
همانگونه كه مشاهده مى شود در آیه اوّل، لزوم اقدام دیگران براى ازدواج مجردان، و در دومین آیه، لزوم عفتورزى آنان در خطاب به خودشان مطرح شده است.»
پس طبق این دو آیه در مرحله اوّل، دیگران باید براى ازدواج آنان اقدام كنند و اگر اقدام نكردند و خود فرد مجرد نیز تمكّن نداشت، باید تا وقت ازدواج، عفت ورزى كند كه این به معناى تقدم رتبه ازدواج بر خود نگهدارى است؛ یعنى وظیفه اصلى دینى درباره تازه بالغان ازدواج، و دستور دوم خودنگهدارى و عفتورزى است؛ البته در صورتى كه ازدواج ممكن نباشد.
براى اثبات این مطلب به روایتى از رسول خدا نیز مىتوان اشاره كرد كه فرمودند: «یا مَعْشَرَ الشَّبابِ مَنْ اسْتَطاعَ مِنْكُمْ الْباءَة فَلْیَتَزَوَّجْ، فَاِنَّهُ اَغَضَّ لِلْبَصَر وَاَحْصَنَ لِلْفَرْجِ، وَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَلْیَصُم فَاِنَّ الصَّوْمَ لَهُ وَجاء؛[6] اى گروه جوانان! هر كس توانایى ازدواج دارد، ازدواج كند؛ زیرا ازدواج، بهتر چشم را [از نگاه حرام به نوامیس مردم] مىپوشاند و دامان را از آلودگى به گناه حفظ مىكند و هر كس توانایى ندارد، پس روزه بگیرد كه روزه از نیروى جنسى مىكاهد.»
در این روایت، ابتدا به ازدواج و سپس به خویشتن داری امر شده است.
ب. بهره گیرى از لذت عاطفى و جنسى
كسى كه مجرد است بر فرض كه بتواند خود را نگاه دارد، مدّتها خود را از بهره گیرى حلال، محروم كرده است.
ج. پیشگیرى از انحرافات اخلاقى
رسول گرامى اسلام در ضمن روایتى[7] - كه متن آن خواهد آمد - فرمود: «وقتى دختران به بلوغ رسیدند باید ازدواج كنند و گرنه احتمال دارد به فساد بیفتند، چون بشر هستند.»
این روایت درباره دختران است؛ اما - همانگونه كه خواهد آمد - با توجه به تعلیل آن، شامل پسران نیز مىشود. پس طبق فرمایش رسول خدا به سبب وجود ویژگیهایى كه در آنها است، از فساد و انحراف ایمن نیستند؛ از این رو ازدواج به عنوان یك عمل پیشگیرانه برایشان ضرورت دارد.
همچنین از روایتى كه در بالا نقل شد مى توان برداشت كرد كه ازدواج براى پیشگیرى از آلودگى چشم و عفت بهتر است؛ چون بعد از امر به ازدواج فرمود: «فَاِنَّهُ اَغَضَّ لِلْبَصَرِ وَاَحْصَنَ لِلْفَرْجِ؛ ازدواج، باعث حفظ چشم و عفت مى شود.»
از سوى دیگر، شاید منظور این باشد كه گرچه خودنگهدارى و ایمان و نماز شب و امثال آنها مى تواند در این زمینه كارساز باشد؛ اما ازدواج، بهتر مى تواند این حفظ را انجام دهد.
پی نوشتها
[1]. قرآن كریم در سوره روم آیه 21 مىفرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَیْها»؛ «از نشانههاى پروردگار آن است كه از جنس خودتان همسرانى براى شما آفرید، تا در كنار آنها آرامش بیابید.»
[2]. بحار الانوار، ج 100، ص 222، ح 40.
[3]. همان، ج 103، ص 225.
[4]. كنز العمال، ج16، ص272.
[5]. نور/32 و 33.
[6]. تحریر الاحكام، ج 3، ص 413 و 414.
[7]. وسائل الشیعه، ج 20، ص 61.