امام مجتبی علیه السلام، اسوه کرامت و تدبیر

حیات امام حسن مجتبی علیه السلام پر از اتفاقات و حوادثی است که درس های بزرگی در آن نهفته است. امامی که جود و کرامتش زبانزد خاص و عام بود و فتنه زدایی و ظلم زدایی در زندگیشان موج می زد.
در روایتی از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله آمده است: «لَوْ كَانَ الْحِلْمُ رَجُلًا لَكَانَ عَلِيّاً وَ لَوْ كَانَ الْفَضْلُ (الْعَقْلُ) شَخْصاً  لَكَانَ الْحَسَنَ وَ لَوْ كَانَ الْحَيَاءُ صُورَةً  لَكَانَ الْحُسَيْنَ وَ لَوْ كَانَ الْحُسْنُ (هَيْئَةً لَكَانَتْ) فَاطِمَة؛ [1] اگر حلم و بردباری به صورت یک انسان مجسّم در آید، علی بن ابیطالب علیه السلام می شود و اگر فضل (و خرد و تدبیر) به صورت شخصی مجسم شود، آن شخص، امام مجتبی علیه السلام است؛ اگر حیا صورتی باشد، آن صورت امام حسین علیه السلام است؛ اگر حُسن‌ و نیکی‌ به صورت شخصی در آید آن شخص، حضرت فاطمه سلام الله علیها است.»
اکنون به بررسی این نکته طلایی می پردازیم که چه رخدادهایی در زندگی امام حسن علیه السلام باعث شد که ایشان تجسم و تمثیل فضل، خرد و اندیشه قرار گیرند و چرا پیامبراکرم صلی الله علیه و آله ایشان را سرور جوانان بهشت معرفی نمودند.

1)بهترین انتخاب:
 قرار گرفتن بر سر دوراهی و برگزیدن مسیر صحیح یکی از سخت ترین لحظات بشر است. عده ای بر این باورند که شجاعت به معنای جنگیدن است و فردی را شجاع می نامند که دست به قبضه شمشیر برده و همه را از دم تیغ گذرانده است در حالی که معنای شجاعت متفاوت از برداشت اکثر مردم است. شجاعت به معنای کنترل قوه ی غضب بوده که گاه با غلاف کردن شمشیر محقق می شود. حکومت امام حسن مجتبی علیه السلام یکی از پیچیده ترین دوران سیاسی بود؛ به گونه ای که ممکن بود حتی یک قدم اشتباه به نابودی اسلام منجر شود. از طرفی امپراتوری روم در کمین بود که از آب گل آلود ماهی بگیرد و با شعله ور شدن آتش جنگ میان مسلمانان، ضربه نهایی را به بدنه نوپای اسلام وارد کند. از طرف دیگر، نداشتن پشتوانه در لشکر خودی و عدم حمایت نیروهای داخلی، بزرگترین معضل برای  شروع قیام بود. در این دوراهی سرنوشت ساز، امام حسن علیه السلام با بینشی هوشمندانه و با تدبیری مثال زدنی، برترین گزینه را انتخاب کرد و اسلام و مسلمین را از نابودی و تباهی نجات داد. تغییر زاویه دید نسبت به صلح متفکرانه امام حسن علیه السلام، بهترین راهکار برای شناخت خرد و تدبیر ایشان در این برهه می باشد.

2) زاهدی نمونه:
بندگی خالص وتقوای بی نظیر امام حسن مجتبی علیه السلام به گونه ای بود که همه، ایشان را با زهد و تقوا می شناختند. بارها با پای پیاده به خانه خدا مشرف شدند [2] و هنگامی که از ایشان می پرسیدند که چرا سواره به زیارت نمی روند می فرمودند خجالت می کشم که در مسیر محبوب سواره باشم.[3] هنگامی که وضو می گرفتند رنگ از رخ مبارکشان می پرید و با خشوع و تواضع کامل در برابر پروردگار یکتا به نماز می ایستادند. همیشه بهترین لباس خود را برای نماز به تن می کردند و آراسته بودند و در پاسخ به علت این کار می فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَالَ فَأَتَجَمَّلُ لِرَبِّی وَ هُوَ یَقُولُ: "خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ"  فَأُحِبُّ أَنْ أَلْبَسَ أَجْوَدَ ثِیَابِی؛ [4] خداوند زیباست و زیبایى را دوست دارد و من نیز خود را براى پروردگارم مى آرایم، زیرا خداوند می فرماید: زینت خود را به هنگام عبادت در مسجد برگیرید. بنابراین، دوست دارم که بهترین لباسم را بپوشم.»

3) کریم اهل بیت:
عده ای بر این باورند که داشتن مال دنیا خلاف زهد و تقوا است در حالی که این تفکر از اساس باطل است. آن چه عیب است، دلبستگی به مال دنیاست. عدم تعلق به مادیات در زندگی امام حسن علیه السلام به وضوح قابل مشاهده است. ایشان نیز همانند پدر بزرگوارشان همواره در مسیر انجام وظایف الهی و امور خداپسندانه قدم برمی داشتند. هیچ مستمندی از در خانه کریم آل طاها دست خالی برنمی گشت. هیچ گاه اجازه نمی دادند که عرق شرم بر پیشانی نیازمند بنشیند و قبل از بیان حاجت، نیازشان را برطرف می نمودند. ایشان در مسیر تقرب الهی، دوبار تمام اموالشان را و سه مرتبه نیمی از داشته های خود را بخشیدند که خود درسی بزرگ برای پیروان این امام کریم است.

امید است با عنایت و توجه به این نکات و عملی کردن آن ها در زندگی، موجبات لطف و رحمت خداوند متعال را فراهم کرده و در مسیر بندگی قدمی بلند برداریم.

پی نوشت:
[1] مئه منقبه من مناقب امیر المومنین و الائمه، ص135/ احقاق الحق، ج‏18، ص514
[2] بحارالانوار، ج 44، ص 154
[3] مستدرک الوسائل، ج8، ص30
[4] تفسیر عیاشی،ج2، ص14