پیغمبر اكرم (صلى الله علیه وآله و سلم) فرموده است: از مسلمانان نیست كسى كه با مسلمانان غش كند. و از آن حضرت روایت شده كه: هر كه با برادر مسلمان خود غش كند خداوند بركت روزى او را مى برد و معیشت او را بر او فاسد مى كند و او را به خودش واگذار مى كند.[1]
حضرات آیات امام خمینی، مکارم شیرازی، صافی،بهجت، فاضل لنکرانی و سیستانی.
اوّل: خرید وفروش عین نجس مثل بول، غائط و مسکرات بنا بر اقوی در بعضی و بنابر احتیاط در بعضی دیگر.(آیت الله سیستانی و آیت الله صافی گلپایگانی: خرید و فروش مردار،خوک و سگ غیر شکاری هم حرام است) و در غیر اینها در صورتى كه منفعت عقلایى حلالى داشته باشد ـ مثلا غائط را كود كنند یا خون را به مریض تزریق نمایند ـ خرید و فروش آن صحیح و حلال است، ولى احتیاط مستحبّ ترك آن است.
دوم: خرید و فروش مال غصبى، مگر آن که صاحبش معامله را اجازه کند.
سوم: خرید و فروش چیزى كه نزد مردم مالیت ندارد. مانند حشرات.
چهارم: معامله چیزى كه منافع معمولى آن حرام باشد. مانند اسباب قمار.
پنجم: معامله اى كه در آن ربا باشد باطل و حرام است.
ششم:معامله ای که در آن غش باشد. مثل مخلوط کردن شیر با آب.[2]
آیت الله مکارم شیرازی:
هفتم: خرید و فروش اعضای بدن مانند کلیه و امثال آن و اصل این کار در صورتی جایز است که برای دهنده تولید خطر نکند.
هشتم: اراضی موات با ثبت دادن ملک کسی نمی شود و خرید و فروش آن جایز نیست، بلکه باید آن را احیا کند.[3]
پی نوشت
1. ثواب الاعمال، ترجمه غفارى، ص 655.
2. برگرفته از رساله شش مرجع،انتشارات هاتف،چاپ ششم.
3.رساله حضرت آیت الله مکارم شیرازی،ذیل مسئله معاملات باطل.