تساوی حقوق زن و مرد در قرآن

21:29 - 1392/06/31
رهروان ولایت ـ در قرآن کریم هیچ آیه ایی یافت نمی شود که به طور کلی یک قاعده و قانونی را بیان کرده باشد که مردان از حقوق بیشتری نسبت به زنان برخوردارند. مگر در مواردی خاص؛ که در آن ها برای حفظ تعادل میان حق و مسئولیت نکاتی را بیان کرده که برخی از آن به اشتباه حقوق بیشتر مردان را استنباط کرده اند که این صحیح نیست.
تساوی زن و مرد

یکی از ابزارهایی که دشمنان ومعاندین اسلام همیشه از آن برای مقابله با این دین بکار می برده اند، این مساله است که اسلام نگاهش به زن در مقایسه با مرد متفاوت بوده و حقوقی را که برای مرد قائل شده است چیزی فراتر از حقوق زن در ابعاد مختلف بوده و بدین وسیله ارزش زن را نادیده گرفته و ارزشی برای او قائل نشده است.

اما آنچه مهم است این است که این افراد با دید مغرضانه ی خود فقط توجه به برجسته کردن مواردی را داشته اند که به ظاهر اسلام حقوق بیشتری را به مرد داده است و دیگر به علت ها و دلایل این تفاوت ها اشاره ایی نکرده اند.

در قرآن کریم هیچ آیه ایی یافت نمی شود که به طور  کلی یک قاعده و قانونی را بیان کرده باشد که مردان از حقوق بیشتری نسبت به زنان برخوردارند. مگر در مواردی خاص؛ که در آن ها برای حفظ تعادل میان حق و مسئولیت نکاتی را بیان کرده که برخی از آن به اشتباه حقوق بیشتر مردان را استنباط کرده اند که این صحیح نیست.

تفاوت میان زن و مرد به دو صورت قابل تصور است؛ یکی از حقوق مادی و دیگری حقوق معنوی.

نسبت به مورد دوم یعنی حقوق معنوی علاوه بر اینکه هیچ آیه ایی بر این ادعای اشتباه نداریم؛ بلکه قرآن مجید به صراحت بیان می کند « و لهن مثل الذی علیهن [بقره /228] و برای زنان حقوقی شايسته است همانند وظيفه ای که بر عهده آنهاست» به عبارت دیگر به  این معنا که هر اندازه مرد بر گردن زن حق  دارد، زن نیز بر گردن مرد حق و حقوقی دارد.

و در مورد حقوق مادی نیز همچنین است که نه تنها افضلیت مرد  بیان نشده، بلکه شاید بتوان عکس آن را نیز اثبات کرد؛ چرا که این زنان هستند که در مال و اموال شوهران خود از حیث نفقه و ... حق دارند، در حالیکه مردان چنین حق و حقوقی را ندارند.

اما آنچه باید مد نظر قرار داد این است که زن و مرد در بسیاری از حقوق با هم مشترک اند مانند: حق انتخاب همسر، انجام برخی از معاملات مانند مضاربه و... . مگر در برخی از حقوق که بواسطه ی آیات قرآن کریم و یا روایات تخصیص خورده است. به عنوان مثال ما به یک مورد اشاره  می کنیم:

حق مالکیت

قرآن کریم در عصری که برخی از اقوام و ملل برای زن هیچ حق مالی و دارایی را فرض نکرده بودند، به صراحت حق اقتصادی آنان را بیان می دارد و  می فرماید:

 « وَلاَ تَتَمَنَّوْاْ مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْض لِّلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبُواْ وَلِلنِّسَآءِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبْنَ وَسْـَلُواْ اللَّهَ مِن فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَىْء عَلِيمًا[ نساء/32] و نعمت ها و مال و ثروتى كه خدا به سبب آن برخى از شما را بر برخى برترى داده آرزو مكنيد [كه آرزويش مايه حسد و فساد است . اين تفاوت‏ها و برترى‏ها لازمه زندگى دنيا و بر اساس محاسبات حكيمانه است ، اما در عين حال براى مردان از آنچه كسب كرده‏اند بهره‏اى است ، و براى زنان هم از آنچه كسب كرده‏اند بهره‏اى است . و [با كمك تقوا و عمل صالح] از فزون بخشى خدا بخواهيد ، يقيناً خدا همواره به همه چيز داناست. »

علامه طبرسی در بیان شان نزول این آیه چنین می فرمایند: «امّ سلمه (يكى از همسران رسول خدا) به پيامبر عرض كرد: چرا مردان به جهاد مى روند، ولى زنان جهاد نمى كنند؟ و چرا براى ما نصف ميراث مردان مقرر شده است؟ سپس افزود: «اى كاش ما هم مرد بوديم و همانند آنان به جهاد مى رفتيم و به كارهاى مردان مبادرت مى كرديم؟» در پاسخ به اين سؤالات بود که اين آيه نازل شد.[1]

در این آیه چند نکته به چشم می خورد؛ در ابتدای آیه چنین می فرماید که برخی از برتری هایی که بظاهر دیده می شود به جهت شرایط خاص و بر اساس نظام احسنی است که در وجود هر یک از زن و مرد قرار داده شده است که هر یک از این تفاوت ها برای خود اسراری دارند که نظام بشری بر آن نهاده شده است. در نتیجه آرزو کردن اموری که خداوند در طبیعت افراد قرار داده است و بر اساس آن احکام و قوانین خاصی را تشریع کرده، امری اشتباه و ناصحیح است.

علامه طباطبایی پیرامون کلمه ی "فضل" به کار برده شده در آیه چنین می فرمایند که مراد از این کلمه مزیت هایی است که خداوند متعال روزی هر یک از زن و مرد کرده است و متناسب با این فضیلت ها، احکام متفاوتی را درباره ی آنان وضع نموده. مثل اینکه مردان را در تعدد زوجات نسبت به زنان برتری داده و در مقابل نیز زنان را به جهت دریافت نفقه و مهریه نسبت به مردان برتری داده است. [2]

نکته ی دوم اینکه، درست است که هر یک از مردان و زنان از تفاوت های طبیعی ایی برخوردارند  ولی این تفاوت ها باعث نمی شود که این افراد از انچه بوسیله ی کسب و تلاش خود بدست می آورند محروم شوند که قسمتی از این تلاش ها، همان تلاش های مادی است؛ به این بیان که مردان مالک تلاش های خود و زنان نیز مالک تلاش ها و کوشش خود هستند.

نکته ی سوم اینکه در پایان درسی که به انسان ها می دهد این است که سعی کنید به جای آنکه آرزو و حسرت چیزهایی را بخورید که از ید قدرت شما بعید و دور است؛ به جای آن از خداوند متعال درخواست و تمنا داشته باشید چرا که این خداوند متعال است که همه ی امور را بدست دارد و اوست که می تواند به شما موفقیت ها و پاداش عطا کند.

نتیجه آنکه با بیان نکات بالا می توان گفت که تفاوتی بین زن و مرد در حقوق وجود ندارد ولی با توجه به خصوصیات و ویژگی هایی که خداوند متعال برای هر یک از زن و مرد قرار داده است، تفاوت هایی در حقوق زن و مرد احساس می شود که در واقع این چنین نیست چرا که اینگونه تفاوت ها ناشی از سیستم خلقتی بین زن و مرد می باشد که متناسب با آفرینش این دو صنف است.

از طرف دیگر  "تفاوت" مساله ی غیر از "تبعیض "است. چرا که تفاوت ها ناشی از ویژگی ها و استعدادها می باشد ولی تبعیض، ناشی از بی عدالتی است.

و از طرف دیگر این تفاوت هاست که باعث می شود هر یک از زن و مرد وظایف خاصی را عهده دار شوند و اینگونه می توان گفت که زن و مرد با ازدواج کردن مکمل یکدیگر خواهند بود.

و نکته ی آخر اینکه نظر اسلام تساوی حقوق زن و مرد است نه تشابه میان آنها و آنچه که مورد ایراد و گاها شبهه قرار می گیرد اشاره به تشابه حقوق دارد نه تساوی آن، که با بیان نکات بالا به فرض وجود تشابه، این خود بی عدالتی محضی از سوی خداوند متعال خواهد بود، چرا که در اینصورت بر هر یک از زن و مرد وظایف و حقوقی متحمل می شد که خارج از توان هر کدام می بود.

 

پی نوشت:

[1]. مجمع البيان، ج 3، ص 73.

[2]. الميزان، ج 3، ص 336.

منابع:

 نظام حقوق زن در اسلام/مجموعه آثار/ شهید مطهری،/  ج 19/ ص 175

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

 

نظرات

تصویر ناشناس
نویسنده ناشناس در

اصلا تو دنیا مساوی وجود نداره . هرکی بهتره او برتره والسلام نامه تمام

تصویر yunos
نویسنده yunos در

دوست عزیز اگر منظور شما از بهتری، بهتری در فضائل اخلاقی و تقوا هست که سخن درستی است.

تصویر ناشناس
نویسنده ناشناس در

یه سوال داشتم که ممنون میشم جوابمو بدین.
شما توی این مطلبتون دکر کردید که مرد یکسری توانایی های برتری نسبت به زن داره مثلا مرد در جامعه ما مثل زن گرفتار تربیت فرزند و کارهای عام المنفعه مثلا کارهای بی مزد منزل نیست (هر چند در اسلام برای این امور برای زن مزد در نطر گرفته شده) و میتونه برای بالا بردن توان مالیش فعالیت کنه و در آخر مالک همه ی اموالشه و فقط وطیفه داره در تامیین خوراک و پوشاک و شان و حالا چند تا مورد دیگه خرج زن و فرزندش کنه و اجازه کار کردن زن هم به مرد داده شده .که اگه این مسولیتها به گردن زن نبود در بعضی مواردبراساس توانایی های شخصی هر کس وضعیت مالی خیلی بهتری داشته باشه . پس چرا تا حرف از مهریه و نفقه و ... میاد پای صحبت آقایون میشینی اینها رو انگار به اجبار میخوان بدن . ویک جورایی حق زنها رو به رسمیت نمی شناسند.و انگار چیزی رو به ناحق میخوان به زنها بدن .و بعضی از خانمها هم دنبال شناخت حقوقشون نمی رن و تسلیم آقایون می شوند.

بعد از این حرفها شما گفتید خدا یکسری برتری های ذاتی رو مثلا به آقایون داده و در قبالش به اونها مسولیتهایی داده
می خواستم بپرسم توی این برتری ها هم در مورد زن و مرد تساوی وجود داره ؟ یا نه خدا به هر کس هر مقداری رو که خواسته داده به یکی کمتر به یکی بیشتر .
برتری های زنان نسبت به مردان چیه ؟چیزی که شاید به خاطر تبلیغات منفی کمتر گفته شده , و فراموش شده , که توی دهن اکثر ماها حتی خانمها کمتر چیزی به عنوان برتری نسبت به آقایون وجود نداره و یکجورایی بعضی مواقع دچار خود کم بینی نسبت به آقایون میشوند. چون کمتر به این مزیتها توجه شده.
خانه داری که بعنوان کار بی ارزش و ساده وفرزند پروری هم در بعضی مواقع همینطور.
تا موقعی که زنان ما به ارزشهای وجودی خود پی نبرند . در مرحله ی اول در قبال خود و بعد همسران و فرزندانشون نمی تونند به درستی انجام وظیفه کنند.
عدر خواهی میکنم به خاطر طولانی شدن سوالم.

تصویر yunos
نویسنده yunos در

با سلام و تشکر به جهت مطالعه ی شما

اونچه در مطلب بالا ذکر شده است رو می تونیم به طور خلاصه اینطور بیان کنیم که زن و مرد با توجه به تفاوت هایی که از حیث خلقتی دارند دارای تفاوت هایی متناسب با این نوع خلقت در وظایف خود هستد به عنوان مثال مرد وظیفه ی کار کردن و اداره ی مالی و مادی خانواده را بر عهده دارد و زن نیز وظیفه ی تربیت فرزند.
که این نوع تفاوت در وظایف ناشی از تبعیض نیست بلکه ناشی از نوع تفاوت هایی است که در وجود هر یک از زن و مرد هست.

نکته ی دوم: زن نیز می تونه مانند همسرش در کارهای بیرون منزل کار کنه ولی به شرطی که این مطلب رو در ضمن عقد شرط کرده باشه. بنابراین تا زمانی که زن در زمان عقد نامه چنین شرطی رو بیان نکرده باشه نمی تونه بیرون منزل فعالیت اقتصادی داشته باشه ولی اگر زن بتواند درون خانه فعالیت اقتصادی داشته باشد؛ خود مالک ان چیزی است که بدست می اورد و اسلام نیز از این مبحث منعی نکرده است.

نکته سوم: و اونچه در مورد نادیده گرفتن حقوق زنان مثل مهریه از طرف برخی مردان صورت می گیره، این مبحث خارج از دستورات اسلامی بوده و بعبارت دیگه اسلام امر به پرداخت مهریه و نفقه بر مرد کرده و این بر مرد واجبه؛ که حالا ممکنه برخی از مردان در این مساله سستی کنند و یا به قول شما به رسمیت نمی شناسند که البته برای حل این موضوع مراجع قضایی حق رو به زن خواهند داد.

نکته ی چهارم: مبنی بر برتری هایی که شما می فرمایید؛ همانطور که دربالا هم گفته شد برتری ها، به ظاهر برتری دیده می شوند ولی در واقع اینها وظایفی هستند که با توجه به نظام خلقت انسان در نظر گرفته شده است. بنابراین زن و مرد با توجه به تفاوت در نوع خلقتی خود، در این امر متساوی هستند.

نکته ی پنجم: سوال شما مبنی بر برتری های زن نسبت به مرد:
این مقدمه رو عرض کنم که یکی از دلائل اصلی ایی که به نظر بنده باعث شده نه تنها زنان بلکه عموم جامعه اینطور فکر کنند که زنان برتری ایی از حیث خلقتی نسبت به مردان ندارند، به دو دلیل است:

اول: عدم فهم درست در وظایف محوله ی به زن و شوهر که تقریبا موضوع این مقاله بوده است.

و دوم: عدم اجرای تام و کمال دستورات اسلامی در بطن جامعه ی ما؛ که البته این مختص به قضیه ی زن و مرد نیست و می تونیم بگیم که در بسیاری از موضوعات حکومتی و دینی این بنا نشده. مثلا نظام بانک داری ما و ....

شاید برای مورد دوم از افراد عوام کار آن چنانی بر نیاد ولی برای رفع مشکل بالا که شما فرمودید زنان می توانند با رجوع به منابع دینی و روایی معتبری که در دست است به امتیازات ویژه ایی که خداوند به ان ها داده است، اطلاع یابند که این اگاهی مسلما مانع از تفکرات اشتباه و به عبارتی مانع از خود بینی می شود:
به طور مختصر می تونیم به امتیازاتی که خداوند به زنان داده است به مواردی چون:(یافته های شخصی)

- عظمت حق مادری که بهشت را در روایات زیر پای مادران تعبیر کرده اند.
- اینکه هر مرد موفقی، معمولا زنی موفق پشت سر او بوده است.(که شواهد تاریخی بسیاری در این مورد وجود دارد)
- به دلیل بالا بودن قوه ی احساسی و صفای دل، در رابطه با مسائل سیر و سلوکی از مردان موفق تر اند.
و... .
باتشکر از شما

تصویر ناشناس
نویسنده ناشناس در

مردی که وفا نداره نفقه و مهریش بخوره تو سرش

تصویر حق خواه
نویسنده حق خواه در

دقیقا...خیلی از کسانی که میخوان شریعت خدا رو جوری که میخوان ببینن و تفسیر کنن هر حق طبیعی و فطری زن رو با دو کلمه ی "مهریه" و نفقه" ساکت میکنن!اصلا ما این دو تا رو نخواستیم،ما عشق و احترام و مهربونی،برابری و در کنار هم برای پیشرفت قدم برداشتن رو میخوایم...ما میخوایم دنیایی که برامون ساخته میشه دنیای مساوی و به دور از هر نوع تبعیضی باشه...همون طور که خداوند میخواد،ای کاش انسان ها همون طوری مخلوقات و جهان اطراف رو می دیدن که خداوند پاک و مهربان می دید،به امید آن روز،آمین.

تصویر ناشناس
نویسنده ناشناس در

شما گفتید ( نه تنها افضلیت مرد  بیان نشده، بلکه شاید بتوان عکس آن را نیز اثبات کرد؛ چرا که این زنان هستند که در مال و اموال شوهران خود از حیث نفقه و ... حق دارند، در حالیکه مردان چنین حق و حقوقی را ندارند) 

یعنی مرد در اموال زنش حقی ندارد یا اثری از زنش به او نمیرسد

این برتری حقوق زن نیست؟

تصویر ما
نویسنده ما در

خانم های محترم مهریه و نفقه هم شرعیه و هم قانونی از شیر مادر هم حلال تر.... مهریه یک بدهی و حق شرعی و قانونی است. خانم های عزیز قدر خود را بدانید، بسیاری از آقایون ارزش زن مهربان و دلسوز داشتن ندارند.

هر زمان تعداد ورزشگاه های زنان بیشتر از مردان شد و حقوق و دستمزد زنان بیشتر از مردان شد، عدالت برقرار شده است. زیرا مردان در خیابان و کوچه و بیابان هم می توانند ورزش کنند اما خانم ها نمی توانند. نیز از هر فرد باید به اندازه توان و قدرتش انتظار داشت. بماند که برای بچه داری و کارهای منزل هیچکس به خانم ها حقوق نمی دهد(که میتوانستیم بگیریم اگر......). خانم ها اگر قدر و ارزش خود را می دانستیم وضعمان این نبود.

تصویر ما
نویسنده ما در

اصلا تو دنیا مساوی وجود نداره . هرکی بهتره او برتره والسلام نامه تمام.

دوست عزیز اگر منظور شما از بهتری، بهتری در فضائل اخلاقی و تقوا هست که سخن درستی است.

مهم اینه که زن رحمته مرد نعمت. خدا با زنان مهربانتر از مردان است.  پیامبراکرم(س) به  سه چیز این دنیا علاقه داشت: زن، عطر، نماز و .......

حالا همه برویم دنبال تقوا......

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
13 + 5 =
*****