رابطه امتحان الهی با گرفتاری‌ها

10:28 - 1400/03/30

خداوند متعال انسان‌ها را با بلا مورد آزمایش قرار می‌دهد تا معلوم شود بر برابر گرفتاری‌ها چه واکنشی خواهند داشت.

 شاید انسانی پیدا نشود که ادعا کند هیچ نوع بلا و گرفتاری ندیده است؛ یکی مریض دارد و دیگری خود، مریض است. فرد دیگری از فقر و نداری می نالد، عده ای درگیر جنگ و جدال هستند و افرادی هم گرفتار سیل و زلزله و.... همه ما بخشی از این بلاها را خود تجربه کرده ایم. چه حکمت و فلسفه ای در پس این بلاها و گرفتاری ها وجود دارد؟ آیا گرفتاری ها فقط در اثر گناهان است؟ خیلی از بزرگان و اولیاء الهی نیز در طول حیات خود گرفتار بلاهای فراوانی بوده اند، با آن‌که از معصیت مبرا بوده اند. حکمت های متعددی برای بلاها و مصائب ذکر شده، یکی از این حکمت ها، مساله آزمایش می باشد که دراین نوشتار به آن اشاره مختصری می کنیم.

رابطه بلا و مصیبت با امتحان الهی
امتحان الهی یکی از سنت های قطعی خداوند است، در قرآن کریم چنین آمده است: «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ اَلْخَوْفِ وَ اَلْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ اَلْأَمْوٰالِ وَ اَلْأَنْفُسِ وَ اَلثَّمَرٰاتِ وَ بَشِّرِ اَلصّٰابِرِينَ؛[1] و بی تردید شما را به چیزی اندک از ترس و گرسنگی و کاهش بخشی از اموال و کسان و محصولات [نباتی یا ثمرات باغ زندگی از زن و فرزند] آزمایش می  کنیم. و صبرکنندگان را بشارت ده.»
انسان در گرفتاری و بلاست که نشان می دهد چقدر اهل صبر است. کسی که در برابر ناملایمات صبر می کند، فرق دارد با کسی که زبان به اعتراض و گلایه و نارضایتی باز می کند. انسان تا در معرض سختی ها قرار نگیرد چگونه می تواند خود را نشان بدهد؟! خیلی از مردم ادعای ایمان دارند اما تا به سختی و بلایی مبتلا می شوند ایمان‌شان را فراموش می کنند.

خدایی که همه چیز را می داند چه نیازی به امتحان دارد؟
سؤالى كه به ذهن مى‏ رسد اين است كه مگر آزمايش براى اين نيست كه اشخاص يا چيزهاى مبهم و ناشناخته را بشناسيم و از ميزان جهل و نادانى خود بكاهيم؟ اگر چنين است‏ خداوندى كه علمش به همه چيز احاطه دارد و از اسرار درون و برون همه كس و همه چيز آگاه است، غيب آسمان و زمين را با علم بى‏ پايانش می داند، چرا امتحان مى كند؟ مگر چيزى بر او مخفى است كه با امتحان آشكار شود؟!

در پاسخ به این سوال می گوییم:
مفهوم آزمايش و امتحان در مورد خداوند با آزمايش هاى انسان بسيار متفاوت است. آزمايش‏ هاى ما براى شناخت بيشتر و رفع ابهام و جهل است، اما آزمايش الهى در واقع همان پرورش و تربيت است. در قرآن در بیش از بيست مورد امتحان به خدا نسبت داده شده است. اين يک قانون كلى و سنت دائمى پروردگار است كه براى شكوفا كردن استعدادهاى نهفته و در نتيجه پرورش دادن بندگان، آنان را مى‏ آزمايد. يعنى همانگونه كه فولاد را براى استحكام بيشتر در كوره مى‏ گدازند تا به اصطلاح آب‌ديده شود، آدمى را نيز در كوره حوادث سخت پرورش مى ‏دهد تا مقاوم گردد. چنانچه در آیه دیگری می فرماید: «وَ لِيَبْتَلِيَ اللَّهُ ما فِي صُدُورِكُمْ وَ لِيُمَحِّصَ ما فِي قُلُوبِكُمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُور؛[2] او آنچه را شما در سينه داريد مى‏ آزمايد تا دل‌هاى شما كاملا خالص گردد و او به همه اسرار درون شما آگاه است.»

باید بدانیم از این ابتلائات گریزی نیست و خود را برای مواجهه صحیح با آن ها آماده کنیم. خدای متعال در آیه دیگری می فرماید: «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا اَلْجَنَّةَ وَ لَمّٰا يَأْتِكُمْ مَثَلُ اَلَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ مَسَّتْهُمُ اَلْبَأْسٰاءُ وَ اَلضَّرّٰاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتّٰى يَقُولَ اَلرَّسُولُ وَ اَلَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتىٰ نَصْرُ اَللّٰهِ أَلاٰ إِنَّ نَصْرَ اَللّٰهِ قَرِيبٌ؛[3] آیا پنداشته اید در حالی که هنوز حادثه هایی مانند حوادث گذشتگان، شما را نیامده، وارد بهشت می  شوید؟! به آنان سختی ها و آسیب هایی رسید وچنان متزلزل و مضطرب شدند تا جایی که پیامبر و کسانی که با او ایمان آورده بودند [در مقام دعا و درخواست یاری] می  گفتند: یاری خدا چه زمانی است؟ [به آنان گفتیم:] آگاه باشید! یقیناً یاری خدا نزدیک است.» این آیه و آیات مشابه آن، نشان می دهند که در امت های قبل هم مردم و مخصوصا مومنین چقدر با انواع بلا مورد آزمایش قرار گرفته اند وما نیز از این سنت الهی استثناء نیستیم.

پی نوشت
[1] بقره2، آیه 155.
[2] آل عمران3، آیه 154.
[3] بقره2، آیه 214.

یکی از حکمت ها و دلایلی که برای بسیاری از گرفتاری ها و مشکلات در قرآن کریم و منابع روایی بیان شده مساله آزمایش بندگان می باشد. آزمایش الهی برای تربیت بندگان و پرورده شدن آن ها در کوران حوادث و بلاها می باشد وگرنه خدا عالم به تمام امور عالم می باشد و چیزی از او مخفی نیست.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
2 + 2 =
*****