چرا منع بارداری؟

در جوامع استکباری و استبدادی سعی می‌کنند تحت عنوان تنظیم خانواده جلو رشد جمعیت را بگیرند. متأسفانه در کشور ما هم تحت همین عنوان و به جهت جلوگیری از توسعه خانواده فعالیت می کنند تا توان داخلی کشور را پایین بیاورند که این مبانی بر خلاف اصول شرعی و فقه اسلامی است.
گروه‌ها و رسانه‌های فمینیستی و حقوق بشر و برخی متخصصین زنان و پزشکان حق عقیم‌سازی را حق زنان برای تصمیم‌گیری در مورد جلوگیری از بارداری و حق آن‌ها بر بدن خود می‌دانند؛ دلیل اینها برای عقیم‌سازی، جلوگیری از افزایش بارداری‌های ناخواسته و تنظیم خانواده دائمی و قطعی است. این درحالی است که عقیم‌سازی در موارد بسیاری با فوت فرزند، ازدواج مجدد یا تمایل مجدد به فرزندآوری با پشیمانی همراه است وغالباً غیرقابل بازگشت است؛‌ ‌در کشور ما که با مشکل بحران جمعیت روبرو است، گرفتن حق باروری در سنین طبیعی باروری، هیچ توجیه منطقی و علمی ندارد، مگر در مواقعی که حفظ جان در آن مطرح باشد.
طبق آمار در موارد بسیاری شاهد پشیمانی و عوارض روحی بعد از عقیم‌سازی هستیم. ازاین‌رو اتخاذ سیاست عقیم‌سازی؛ یعنی عدم ملاحظه بحران جمعیت و نادیده‌ گرفتن مشکلات آینده کشور و به نوعی ترویج عدم بارداری است؛ بدین سبب، مجلس شورای اسلامی در  طرح «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» عقیم‌سازی زنان و مردان را در غیر از موارد استثنایی (مانند بیماری و...) و مواقعی که بارداری برای مادر خطر جانی دارد، ممنوع کرده است.

دلایل پزشکی مبنی بر ضرر داشتن عقیم کردن
بنابر نظر بسیاری از پزشکان، عقیم کردن (چه در زنان و چه در مردان) دارای عوارض و صدمات جبران ناپذیر و بعضاً جبران آن با صرف هزینه های زیاد همراه است؛ مهمترین و عمده‌ترین عارضه آن برگشت‌پذیر‌نبودن آن است. علاوه بر این در مواردی، مشکلات روحی-روانی و جسمی-جنسی نیز در زنان و مردان عقیم شده مشاهده شده است.

دلایل قرآنی و روائی حرمت عقیم سازی
«وَلَأُضِلَّنَّهُمْ وَلَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَنْ يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ وَلِيًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُبِينًا؛[1] و يقيناً آنان را گمراه مى كنم و دچار آرزوهاى دور و دراز [و واهى و پوچ] مى سازم و آنان را وادار مى كنم كه گوش‌هاى چهارپايان را [به نشانه حرام بودن بهره گيرى از آنان] بشكافند و فرمانشان مى دهم كه آفرينش خدايى را تغيير دهند [به اين صورت كه جنسيت مرد را به زن و زن را به مرد برگردانند و فطرت پاكشان را به شرك بيالايند و زيبايى‌هاى طبيعى، روحى، جسمى خود را به زشتى ها تبديل كنند] و هر كس شيطان را به جاى خدا سرپرست و يار خود گيرد، مسلماً به زيان آشكارى دچار شده است.»[2] شاید صریح ترین دلیل مبنی بر حرمت عقیم سازی این آیه باشد که انحراف از ذات و خلقت مخلوقات، تغییر در خلقت خداوند است. برخی مفسرین، عقیم کردن و اخته کردن غلامان و بردگان را به استناد از این آیه ممنوع دانسته‌اند.[3]

برخی روایات نیز بر حرمت عقیم سازی دلالت می کنند. در روایتی از پیامبراسلام (صل‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم) که می‌فرماید: «لاضَررَ وَ لا ضِرَارَ فِی الإسلَام؛[4] ضرر رساندن به خود و دیگران جایز نیست.» طبق این روایت عقیم کردن زن و مرد مسلمان، نوعی ایجاد نقص و ضرر به بدن است که طبق این روایت، ضرر رساندن به خود و دیگران ممنوع و حرام است.
بسیاری از مراجع تقلید، مخالف عقیم سازی هستند. امام خمینی(ره)، آیت الله‌ اراکی(ره) و مقام معظم‌رهبری عقیم کردن(چه زن و چه مرد) را در صورت احتمال عدم بازگشت جایز ندانسته‌اند. عدم بازگشت باروری در نیمی از موارد قطعی است، لذا این عمل فعل حرام محسوب می‌شود و می‌تواند تبعات سوئی در جامعه به دنبال داشته باشد.
برخی برای توجیه عقیم کردن، دلایلی را می‌آورند که طبق نظر برخی مراجع، دلیل و مجوزی برای انجام این عمل محسوب نمی شود. از جمله این دلایل: سختی معیشت و مشکلات تربیتی فرزندان، دلیلی برای عقیم کردن زن یا مرد نمی باشد.[5] همچنین در مواردی که زن و مرد دارای بیماری روانی هستند، چنین مجوزی داده نمی شود، هرچند آنها راضی به این کار باشند.[6] حتی در مورد جنون های تدریجی و ادواری زوجین نیز سؤال شده که آیا مجوز عقیم کردن آنها می باشد یا نه؟ امام خمینی (ره) فرموده است: «اگر موجب قطع نسل گردد، جایز نیست.»[7] از همه مهمتر تعداد زیاد فرزندان و بحث کنترل جمعیت نیز دلیل و جواز عقیم کردن نمی باشد و رضایت زن و مرد در این امر اثری ندارد.[8] در مجموع، بنا بر نظر برخی از فقها، انجام عمل عقيم سازی که مستلزم کشف بدن پيش مرد اجنبی يا مستلزم کشف عورت پيش غيرهمسر باشد جايز نيست، بلکه بنابر احتياط مطلقاً جايز نيست.[9]

با توجه به این که طی 25 سال اخیر از سال 68 تا شش ماهه اول سال 92، به طور میانگین سالی 30 هزار عقیم سازی در مردان، تنها در بخش دولتی ایران صورت گرفته و نظر به اینکه اعلام شده سالانه 2 میلیون عقیم سازی مردان در جهان صورت می‌پذیرد و ایران یک درصد جمعیت جهان را دارد، این آمار یک و نیم برابر متوسط جهانی است و حتی برخی از کارشناسان، آمار را بیشتر از این دانسته و معتقدند که 3 برابر میانگین جهانی در ایران، عقیم سازی مردان انجام می‌شود. از این رو، توجه به توقف این روند، برای پیشرفت سیاست‌های جمعیتی کشور لازم و ضروری است.[10]

پی نوشت‌ها:
1- نساء، 119.
2- حسین انصاریان، ترجمه قرآن، ص97.
3- عبدالله بیضاوی، تفسیر بیضاوی انوار التنزیل و اسرار التأویل، ج1، ص304.
4- محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج5، ص292.
5- محمدفاضل لنکرانی، جامع المسائل، ج2، ص393.
6- امام خمینی(ره)، استفتائات، ج3، ص285.
7- همان، ص281.
8- آیت الله گلپایگانی، مجمع المسائل، ج4، ص365؛ آیت الله بهجت(ره)، استفتائات، ج4، ص70.
9- آیت الله تبریزی، استفتائات جدید، ج1، ص475؛ ج2، ص280.
10- خبرگزاری دانشجو