-با بررسی قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران در مییابیم که نحوه برگزاری و نظارت بر انتخابات به نحوی قانون گذاری شده است که امکان تخلف و یا تقلب را به کمترین میزان ممکن رسانده و در مواردی با باطله خواندن آراء اخذ شده، آنها را از گردونه شمارش حذف مینماید تا انتخابات به سالم ترین نحو ممکن به سرانجام برسد.
فرآیند انتخابات یکی از پرچالشترین و حساس ترین امورکشورها محسوب میشود و در عرصه داخلی و بین المللی آثار و تبعات زیادی را به همراه دارد به گونه ای که ممکن است کشوری را در ورطه فروپاشی و یا انزوای بین المللی قرار داده و یا به آن منزلت بخشد، از همین رو کشورها، همواره سعی در برطرف نمودن نقص های مربوط به فرآیند برگزاری انتخابات داشته و ضمن به روز رسانی قوانین مربوطه، در نحوه اجرا نیز نهایت دقت را به خرج میدهند.
این مهم در جمهوری اسلامی ایران نیز مغفول نمانده و نویسندگان و مجریان قانون با نهایت دقت قوانینی هوشمندانه را به تصویب رسانده اند که در مرحله عمل، فرآیند انتخابات را با کمترین چالش به سرانجام میرساند.
آنانکه با اصول حقوقی آشنا هستند به خوبی میدانند که قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران در رابطه با فرآیند برگزاری انتخابات، یکی از بهترین قوانین موجود است به نحوی که با تفکیک نمودن وظایف و محول نمودن اجرای هر کدام به نهادی مستقل، سعی نموده تا در مرحله انتخاب و اجرا با کمترین چالش ممکن روبرو باشیم، اما عدهای همواره و در طول سالیان متمادی سعی در مخدوش نمودن این قوانین داشته و با طرح سوالاتی مبهم قصد القاء ناکارآمدی و یا وجود فساد در این رابطه را دارند، لذا در گفتار پیش رو قصد بررسی نکاتی کوتاه از فرآیند برگزاری انتخابات در جمهوری اسلامی ایران را داریم.
فرآیند انتخابات با چاپ تعرفهها آغاز میشود که این تعرفهها به دلیل مسائل امنیتی از زمان طراحی تا چاپ، انباشت، انتقال و تحویل آنها به شعب با حضور نمایندگان وزارت کشور و شورای نگهبان انجام میگیرد و چاپ آنها نیز در شرایط قرنطینه و در چاپخانه بانک ملی و یا بانک مرکزی صورت میگیرد.
مطابق قانون انتخابات ریاست جمهوری مصوب1364/4/5برگزاری انتخابات به عهده وزارت کشور بوده (1) و نظارت بر آن نیز به عهده شورای نگهبان میباشد. (2) که هرکدام از این دو نهاد جهت بازرسی و کنترل جریان انتخابات دوتیم مجزا از یکدیگر تشکیل داده (3) و جدای از یکدیگر به بررسی فرآیند انتخابات میپردازند، بطوریکه در هر شعبه تیم مجری توسط فرمانداری ها و تیم ناظر توسط شورای نگهبان منصوب میشود که این امر باعث میشود تبانی در شعب به کمترین میزان ممکن برسد، علاوه بر آنکه ماموران انتظامی نیز مسئول حفاظت از صندوق ها میباشند. (4)
مطابق قانون فوق الذکر، اعضای هیات اجرائی و ناظرین شورای نگهبان و همچنین اعضای شعب ثبت نام نباید با داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری خویشاوندی نسبی و یا سببی داشته باشند.(5)
در طول زمان شمارش آراء نیز به دلیل اینکه گزارش شمارش، همزمان به نحو فیزیکی و دیجیتال در اختیار ستاد انتخابات وزارت کشور و شورای نگهبان قرار میگیرد، به همین دلیل امکان تبانی در شمارش آراء به حداقل ترین میزان ممکن میرسد.
پس از پایان انتخابات نیز صورت جلسهای در چهار نسخه تنظیم میشود که به امضاء هیات اجرایی (نمایندگان وزارت کشور) و هیات نظارت (نمایندگان شورای نگهبان) میرسد که یک نسخه آن نزد هیات اجرایی شهرستان و بقیه برای هیات نظارت بر انتخابات و وزارت کشور و هیات مرکزی نظارت بر انتخابات ارسال میشود. (6)
ذکر این نکته نیز ضروریست که مطابق ماده 26 قانون فوق الذکر، در مواردی برگ های رای باطل و جزء آراء ماخوذه محسوب نشده و مراتب در صورت جلسهای قید و آن آراء ضمیمه صورت جلسه خواهد شد که این موارد عبارتند از: 1.صندوق، فاقد لاک و مهر انتخاباتی باشد
2. آراء زائد بر تعرفه باشد
3. آراء کسانی که به سن قانونی رای دادن نرسیده باشند
4. آرائیکه با شناسنامه افراد فوت شده یا غیر ایرانی داده شده باشد
5. آرائیکه با تقلب و تزویر(در تعرفه ها، آراء ، صورت جلسات، شمارش) به دست آمده باشد
6. آرائیکه با شناسنامه غیر یا جعلی اخذ شده باشد
7. آراء تکراری، آرائیکه با شناسنامه کسانی که حضور ندارند اخذ شده باشد
9. آرائیکه از طریق تهدید به دست آمده باشد
10. آرائیکه روی ورقه غیر از برگ رای نوشته شده باشد و نکته مهم اینکه مطابق تبصره همین ماده، آراء باطل جزء آراء ماخوذه محسوب نخواهد شد.
آنچه که از بررسی مواد فوق الذکر بدست میآید این است که برخلاف شبهات وارده از طرف معاندین، فرآیند برگزاری و نظارت بر انتخابات در ایران، بسیار دقیق بوده بطوری که امکان تخلفو تقلب را به حداقل ترین میزان ممکن میرساند.
پینوشت:
1.ماده30
2.ماده8
3.ماده31
4.ماده42
5.ماده40
6.ماده32
فرآیند انتخابات یکی از حساسترین امور هر کشوری محسوب میشود، به همین جهت تمامی کشورهای مبتنی برجمهوریت سعی بر تدوین قوانینی دارند تا این امر حساس، بدون عیب و نقص به سرانجام برسد. جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نمیباشد و در روند انتخابات و بررسی آن جای هیچگونه شبهه نیست.