- ظاهر جامعه اسلامی، باید مطابق با آموزههای دین مبین اسلام باشد.
نمود تاثیر باطن بر ظاهر
ظاهر هم مانند باطن و ذات در نشان دادن شخصیت و وضعیت جامعه بسیار مهم است. به عنوان مثال؛ جامعهای که از نظم، قانونمداری و عدالت حرف بزند اما در درون آن جامعه، خلاف آن عمل شود، نه تنها وجهه خوبی در دید جوامع دیگر پیدا نمیکند بلکه به محیط یا اجتماعی منزوی و بی اعتبار تبدیل خواهد شد، پس باطن پاک باید در ظاهر هم نمود پیدا کند.
اهمیت ظاهر جامعه اسلامی
دین مبین اسلام، که کاملترین دین در میان ادیان الهی شناخته میشود، همواره برای سعادت و خوشبختی انسان برنامه و چهارچوبهای مشخصی تعیین کرده است. در صورت عمل به تعالیم و آموزه های اسلام، نجات و خوشبختی امری تضمینی است. انقلاب اسلامی ایران هم که داعیه دار پرچم داری تشیع در جهان اسلام است، برای برقرای تمدن اسلامی باید علاوه بر ترویج فرهنگ شیعی در میان سایر جوامع، به ظاهر جامعه خود رنگ و بوی دینی ببخشد زیرا اجرای سبک زندگی اسلامی در جامعه، زمینه سعادت و خوشبختی افراد در هر دو دنیا را فراهم خواهد کرد.
سه ویژگی مهم جامعهی اسلامی از منظر امام صادق علیه السلام
برای شناخت ویژگیهای جامعه اسلامی، که باید در ظاهر آن هم نمایان باشد، بهترین گزینه مراجعه کردن به برترین مخلوقات عالم یعنی ائمه اطهار علیهم السلام است. معصومین علیهم السلام که راهنمایان و هادیان حقیقی انسانها هستند، همواره ما را به برترین سبک زندگی هدایت میکنند. از همین رو امام صادق علیه السلام؛ رئیس مذهب تشیع، که در دوران ایشان بیشترین تلاشها برای ترویج و نشر معارف شیعه صورت گرفته است سه ویژگی رعایت آداب اخلاقی، عزت نفس و ولایت مداری را برای تحقق سبک زندگی اسلامی در جامعه برای شیعیان لازم دانستهاند. ما در اینجا به این سه امر مهم خواهیم پرداخت.
رعایت آداب اخلاقی؛ ضامن جامعه ای سالم
ارتباطات اجتماعی و انس گرفتن با سایر مردم در جامعه از ویژگی های ذاتی ما انسانها است. اگر این روابط در چهارچوب های تعیین شده و با محوریت اخلاق انجام شود مطمئنا علاوه بر واکنشهای مثبت طرف مقابل، احساس رضایت فراوانی را در وجودمان متبلور خواهد کرد. جامعهای میتواند راه نجات و سعادت را پیش بگیرد که مردمانش آداب اخلاقی را آموزش ببینند و آنها را در زندگی فردی و اجتماعی خود به کار برند چنانکه امام صادق علیه السلام این ویژگی مهم را برای شیعیان و جامعه اسلامی الزامی دانسته و میفرمایند: «لَيسَ مِنّا مَن لَم يُوَقِّر كَبيرَنا و يَرحَم صَغيرَنا؛ [1] از ما نيست كسى كه به بزرگسالان ما حرمت ننهد و با خردسالان ما مهربان نباشد.» احترام و مهربانی با دیگر افراد جامعه، از مهم ترین پایههای مبنایی تشکیل جامعه اسلامی است.
جامعهای موفق و پیشرو در گرو عزت نفس بالا
اکثر مشکلات روحی و روانی انسان، میتواند ناشی از خدشه دار شدن عزت نفس آدمی باشد. زمانی که فرد، شخصیتش خرد شود یا تحقیر شود، زمینه بسیاری از بیماریهای روحی را ایجاد خواهد کرد. از این رو، عزت نفس بالا یکی از ویژگیهای لازم افراد، برای رسیدن به اهداف متعالی است. عزت نفس، گاهی توسط افراد و گاهی هم توسط جامعه ایجادمیشود. در جوامع اسلامی، برای تحقق سبک زندگی اسلامی، علاوه بر عزت نفس فردی باید عزت نفس اجتماعی هم برقرار باشد تا به عنوان جامعهای آزاد مقابل هیچ قدرت استکباری و مهاجمی تن به ذلت ندهیم. از همین رو امام صادق علیه السلام نسبت به این مسأله هشدار داده و می فرمایند: «شِيعَتُنَا... وَ لاَ يَسْأَلُ وَ إِنْ مَاتَ جُوعاً؛ [2] شيعيان ما ... [از فرط ذلت] هيچگاه به سوي دشمنان ما دست [ذلت] دراز نمي کنند گرچه از گرسنگي بميرند.» افزایش عزت نفس افراد و جامعه، پیشرفت و موفقیت را بسیار آسان خواهد کرد.
ولایتمداری؛ مهم ترین رکن جامعهی اسلامی
پیروی از امام و ولایت، مهمترین رکن برپایی جامعهی اسلامی است. اگر افراد و جامعه برنامه های زندگی را به رضایت خداوند متعال و برگزیدگان او یعنی پیامبران و معصومین علیهمالسلام گره بزنند، یقینا زودتر به اهداف خود خواهند رسید. امام صادق علیه السلام در این باره میفرمایند: «وَ اِخْتَارَ لَنَا شِيعَةً يَنْصُرُونَنَا وَ يَفْرَحُونَ لِفَرَحِنَا وَ يَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا؛ [3] و شيعيانى براى ما برگزيد كه ما را يارى ميكنند. در شادی و فرح ما شاد و هنگام حزن ما اندوهناک ميگردند.» ولایت پذیری، ضامن امنیت و بقای جامعه اسلامی خواهد بود. از همین رو امام خمینی رحمت الله علیه فرمودند: «من به همه ملت، به همه قوای انتظامی، اطمینان می دهم که امر دولت اسلامی، اگر با نظارت فقیه و ولایت فقیه باشد، آسیبی بر این مملکت نخواهد وارد شد.» [4]
پی نوشت:
[1] عوالم العلوم و المعارف و الاحوال من الآیات و الاخبار و الاقوال، ج 20، ص 812.
[2] بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم السلام، ج 66، ص 402.
[3] الخصال، ج 2، ص 610.
[4] بیانات امام خمینی (ره) در جمع نظامیان، 1358/06/28.
جامعهای میتواند افرادش را به اهداف متعالی و سعادت برساند که زمینه نجات و خوشبختی را برای آنان فراهم کند. سه مورد از مهم ترین ویژگیهای جامعه اسلامی؛ رعایت آداب اخلاقی، عزت نفس و ولایت مداری است که در صورت تحقق، آرامش و موفقیت را برای همگان به ارمغان خواهد آورد.