-امام حسین علیه السلام مانند مردم عادی زندگی می کرد و در برخورد با حوادث از اسباب عادی استفاده می نمود. امام علم غیب دارد، ولی این علم غیب برای اوتکلیف آور نیست. مدارک و اسناد نشان می دهد که امام حسین علیه السلام از تدابیر لازم برای تهیه آب وآذوقه وهمچنین آرایش نظامی نیروهای خود به طور کامل بهره برده است .
متن شبهه: مگر امام حسین علیه السلام علم غیب نداشتند، پس چرا براساس آیه «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ؛[۱] هرچه می توانید از امکانات آماده کنید» تدبیر لازم را برای تهیه آذوقه وآب نگرفتند؟
علم غیب وعلم عادی
در جواب این شبهه باید اشاره کرد که علم امامان به دو صورت است:
۱- علم عادی که براساس حواس ظاهری خود و عقل و تجربه ازآن بهره می برند.
۲- علم غیب امام که این علم، تکلیفی را متوجه امام علیه السلام نمی کند. امام علیه السلام همانند مردم عادی و براساس شرایط روز زندگی می کند.
دیدگاه علامه طباطبایی در مورد علم غیب
ایشان در این باره معتقد است که امام علیه السلام در هرحال و شرایطی به اذن خدا به حقایق جهان هستی آگاهی دارد. این علم غیب مربوط به واقعیت های گذشته، حال و آینده می شود و امام برهمه چیزآگاه است. این آگاهی اما م معصوم علیه السلام بر قضای حتمی الهی است. خطا و تغیر درآن راه ندارد، در نتیجه تکلیفی متوجه این آگاهی نیست؛ چرا که تکلیف در جایی معنی دارد که انجام و یا ترک آن دراختیار مکلف باشد. امر و نهی درباره قضای حتمی، بیهوده و بی اثر است؛ زیرا اراده انسانی در آن تاثیری ندارد. به عنوان مثال امام حسین علیه السلام با آن که سرنوشت مسلم بن عقیل را می دانست، ایشان را به نمایندگی خود در کوفه فرستاد و این قضای حتمی الهی بود. بنابراین نسبت به این قضیه تکلیفی متوجه ایشان نیست.[۱]
دیدگاه حضرت آیت الله جوادی آملی
ایشان در این باره بر این باور است که اگر علم از راه عادی به دست آمد و شرایط حجیت شرعی تمام شد، تکلیف آور است. در حالی‌که علم غیب از راه عادی به دست نمی آید و در واقع علم به قضا و قدر الهی وعلم به لوح محفوظ است در نتیجه امر و نهی و تکلیف به ارمغان نمی آورد. مثل علم غیبی که فرشتگان دارند و تکلیف به آن تعلق نمی گیرد. حکمت الهی به این تعلق گرفته که امامان هم مانند انسان‌های دیگرآزموده شوند و طعم سختی و گرسنگی و تشنگی را بکشند و اگر بنا بود از علم غیب استفاده کنند، هرگز شکست نمی خوردند. البته گاهی برای حفظ عزت دین، (و نه در حوزه امور شخصی) از علم غیب استفاده می کنند ولی اساس بر این است که در جریان امور ظاهری از علوم عادی بهره ببرند.[۲]
دیدگاه حضرت آیت الله سبحانی
ایشان دراین باره بیان می دارد که در باب استفاده از علم غیب مسئله ای که مطرح است این است که اگر قرار باشد که امام معصوم علیه السلام از این علم استفاده کنند نمی توانند الگوی مردم در سختی ها ومشکلات باشند. درنتیجه به لحاظ الگو بودن از علم عادی بهره می بردند. امامان الگوی مردم اند، در نتیجه باید طوری زندگی کنند که الگوی مردم باشند.[۳]
تدابیر امام حسین علیه السلام
نکته ای که شهید مطهری به آن اشاره می کند این است که یکی از عوامل قیام امام حسین علیه السلام دعوت مردم کوفه و نامه های فراوان برای آن حضرت بود که حجت را برای امام علیه السلام تمام می کرد. در نتیجه چیزی که شرایط را عوض کرد و منجر به شهادت امام شد، عهد شکنی مردم کوفه در یاری امام خود بود.[۴] نهضت حسینی نمایشگاهی است ازعظمت و برتری استعدادهای انسانی، تصمیم گیری و مدیریت در شرایط بحران واین که می گویند امام تدابیر لازم را انجام نداده، بنابر نقل مورخان صحت ندارد. حضرت اقدامات متعددی انجام دادند از جمله:
بنابر گزارش های معتبر تاریخی، به دست می آید که سه روز قبل ازعاشورا، آب را بر ایشان واهل بیتش بستند.[۵] در برخی از گزارش ها آمده است که امام در محدوده اردوگاه خود اقدام به حفر چاه کردند که با رسیدن این خبر به دشمن با ممانعت روبرو شد.[۶] همچنین گزارشی از حمله شبانه حضرت عباس علیه السلام به فرات، به همراه سی سوار و بیست پیاده به پرچم داری نافع بن هلال در منابع معتبر نقل شده است که پس از در گیری، موفق به پر کردن بیست مشک آب شدند.[۷]
از طرفی از جنبه تدبیر نظامی و جذب نیرو، ایشان در طی مسیر با نامه های فراوان به افراد مختلف از آن ها دعوت به یاری می کرد و افراد بسیاری به یاری امام خود شتافتند.[۸]
در مورد آرایش نظامی سپاه خود نیز در شب عاشورا تدابیری اندیشدند؛ از جمله حفر خندق هایی برای حفظ خیمه ها از هجوم دشمن. ابوحنیفه دینوری می گوید: حسین علیه السلام به اصحاب فرمود: که سراپرده ها را نزدیک هم بزنند و خود در جلو خیمه زنان باشد و در پشت خیمه ها گودالی حفر کرده و هیزم و نی فراوان آورده و آتش زدند تا لشکر از پشت به خیمه ها هجوم نبرد.[۹] در نتیجه این که امام حسین علیه السلام تدبیری نکرده باشد، از اساس باطل است. ایشان هم برای آب و آذوقه تدابیری داشتند وهم برای جذب نیرو.
پی نوشت
[۱] رک، معنویت تشیع ،علامه طباطبایی، ص۲۱۳-۲۲۵.
[۲] رک، گزارش پرسش و پاسخ دانشجویان باحضور اقای جوادی آملی، تابستان ۱۳۸۰.
[۳] رک، آگاهی سوم، استاد جعفر سبحانی، ص۲۵۵-۲۷۰.
[۴] مرتضی مطهری، حماسه حسینی، ج۱، ص۱۲۷.
[۵] بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۸۰.
[۶] ابن عثم کوفی، الفتوح، ج۵، ص۹۱.
[۷] وقعه الطف، ص۱۵۲.
[۸] طبری، تاریخ الامم والملوک، ج۵، ص۱۱۰.
[۹] شیخ عباس قمی، ترجمه نفس المهموم، ص۱۸۷و۱۹۹.
اگر امام حسین علیه السلام دارای علم غیب بودند، پس چرا تدابیر لازم را برای آذوقه یا آب اتخاد نکردند؟