برای تحقق یک فعل، ما به علت تامه نیازمندیم. در مورد افعال اختیاری انسان، یکی از علل ناقصه تحقق عمل، اختیار انسان است.
سوال: یکی از مسائلی که در مورد قضا و قدرمطرح است این است که طبق روایات معصومین سرنوشت و تقدیر آدمی نوشته شده و تحت قضا و قدر الهی است. حال طبق این دیدگاه، آیا انسان در انجام افعال خود مختار است، یا مجبور؟ آیا امکان تغییر سرنوشت وجود دارد؟
پاسخ: قضا و قدر الهی بر طبق روایات دو گونه است، قضا و قدر حتمی و غیر حتمی(مشروط). حتمی یعنی هرگز تغییر نمی‌کند، غیر حتمی یعنی قابل تغییر است. به این معنا که گاهی عملی را خداوند متعال مشروط کرده است به شرایط و موانعی که اگر آن شرایط به وجود آمد، آن عمل هم به عنوان نتیجه آن شرایط محقق می‌شود.
در مورد افعال اختیاری انسان نیز باید گفت: اراده و اختیار انسان جزء آن شرایط و موانع دیده شده است، یعنی در مورد افعال اختیاری انسان، یکی از علل ناقصه تحقق عمل، اختیار انسان است، یعنی تا انسان اراده نکند، فعلی محقق نمی‌شود، پس اختیار انسان مجرای اراده الهی می‌شود.
بر این اساس می‌گوییم: انسان می‌تواند که با اختیار خود، شرایطی را ایجاد کند که علل فراهم شده برای پیدایش حالتی نامطلوب، تغییر کند. در آن زمان خداوند متعال نیز آن علل و نتایج آن‌ها را محو کرده و شرایط جدید را مقدر می‌کند. به طور مثال ممکن است خداوند متعال چنان تقدیر کرده است که اگر فلان بنده، از ما زیارت کربلا خواست، را به او بدهید، اگر صدقه داد فلان روز تصادف نکند و... لذا قضا و قدر آن‌ها مشروط به اراده ماست.
________________________________________
لینک مطلب: https://btid.org/fa/news/109742