دعا کردن در زمان و مکان خاصی موجب اجابت سریع می شود و خداوند دوست دارد در آن زمان ها خوانده شود.
هریک از زمان و مکان به نحوی در اجابت دعا تاثیر دارند. در روایات به زمان ها و مکان های خاصی برای دعا کردن تاکید شده است. در بینش توحیدی اسلام، انسان هر لحظه و در هر زمان و مکان در محضر خداست؛ اما خداوند متعال برای تقرب بیشتر بندگانش و برای آسایش و آرامش آنان، زمان ها و مکان هایی را معین کرده است که ویژگی خاصی دارند. امام علی النقی علیه السلام با اشاره به موقعیت ممتاز اماکن مقدس فرمود: «اِنَّ لِلَّهِ بُقَاعا یُحِبُّ اَنْ یُدْعَی فِیهَا فَیَسْتَجِیبُ لِمَنْ دَعَاهُ؛[1] خداوند مکان های مقدسی دارد که دعا در آن جاها را دوست می دارد. پس هر کس در آن مکان ها او را بخواند، اجابتش می کند.»
مکان های تاثیر گذار در اجابت دعا
در روایات مکان هایی بیان شده است که در اجابت دعا تاثیر خاصی دارند، مانند:
حرم پیامبر صلی الله علیه واله و سلم
حرم رسول الله از جمله مکان هايي است که در اجابت دعا مؤثر است. در اين رابطه روايتي از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمود: «إِذَا فَرَغْتَ مِنَ الدُّعَاءِ عِنْدَ قَبْرِ النَّبِيِّ وَ قُمْ عِنْدَهُ فَاحْمَدِ اللَّهَ وَ أَثْنِ عَلَيْهِ وَ سَلْ حَاجَتَكَ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ مَا بَيْنَ مِنْبَرِي وَ بَيْتِي رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ؛[2] هرگاه از خواندن دعاء سر قبر فارغ شدى نزديك منبر برو و دو قبّه پائين آن را بگير و صورت و ديده‌گانت را به منبر مسح نما زيرا موجب شفاء چشمان مى‌باشد و نزد منبر بايست و خدا را حمد نما و ثناء بگو و سپس حاجت خود را بخواه چه آن كه رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله و سلّم فرمودند: بين منبر و قبر من بستانى است از بساتين بهشت است.» پس روضه منوره پیامبر اکرم هم از مکان هايي است که در اجابت دعا، مؤثر است.
حرم امیرالمنین علیه السلام
امام صادق(عليه السلام) مي فرمايد: «إِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ لَتُفَتَّحُ عِنْدَ دُعَاءِ الزَّائِرِ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ؛[3] همانا هنگامي كه زائر اميرالمؤمنين دعا مي كند، درب هاي آسمان باز مي شود.»
حرم امام حسین علیه السلام
شعيب عَقَرقُوفيّ از اصحاب بزرگ امام صادق(عليه السلام) است. او مي گويد: «قُلْتُ لَهُ مَنْ أَتَى قَبْرَ الْحُسَيْنِ مَا لَهُ مِنَ الثَّوَابِ وَ الْأَجْر قَالَ يَا شُعَيْبُ مَا صَلَّى عِنْدَهُ أَحَدٌ الصَّلَاةَ إِلَّا قَبِلَهَا اللَّهُ وَ لَا دَعَا عِنْدَهُ أَحَدٌ دَعْوَةً إِلَّا اسْتُجِيبَتْ لَهُ عَاجِلَةً وَ آجِلَة؛[4] من به امام صادق(عليه السلام) عرض کردم قربانت شوم، اگر کسي به مزار حسين(عليه السلام) برود و آنجا را زيارت کند، ثواب و پاداش و اجر او چيست؟ حضرت به او فرمود: اي شعيب، احدي نزد قبر حسين نماز به جا نمي آورد، مگر اينکه آن نمازي را که در حرم خوانده است، خدا قبول مي کند و اگر هر کس آن جا دعا کند و از خدا چيزي بخواهد، نيست مگر اينکه زود يا دير به اجابت مي رسد.» حضرت فرمود اجابت اين دعا دير و زود دارد، امّا سوخت وسوز ندارد.
زمان هایی که در استجابت دعا موثر هستند:
استجابت دعا درسحر
پيغمبراکرم(صلّي الله عليه وآله وسلّم) فرمود:«إنَّ اللهَ جَلَّ جَلالُهُ فِي آخِرِ سَاعَ تَبْقَي مِنْ سَاعَاتِ اللَّيْلِ يَأمُرُ مَلِکاً يُنَادِيهِ وَ يُسمَعُ بَيْنَ الخَافِقَيْنِ ألَا هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ يُغْفَرُ لَهُ الَا هَلْ مِنْ تَائِبٍ يُتَابُ عَلَيْهِ أَلَا هَلْ مِنْ دَاعٍ خَيْرٍ يُسْتَجَابُ لَهُ هَلْ مِنْ سَائِلٍ يُعْطَى سُؤَالُهُ ؛[5] در آخرين لحظاتي که از شب باقي مانده است، يعني نزديک طلوع فجر که به آن سَحَر مي گويند، خداوند به فرشته اي امر مي کند که ندا کند، در حالی که در تمام مشرق و مغرب عالم صدايش شنيده مي شنود، مي گويد:آيا کسي هست که طلب آمرزش کند و مورد آمرزش قرار گيرد؟ آيا كسي هست كه توبه کند و توبه اش پذيرفته شود؟ آيا كسي هست كه تقاضاي خير کند تا مورد اجابت قرار گيرد؟ آيا كسي هست كه تقاضا کند و درخواستش پذيرفته شود و خدا به او عطا کند؟» حتي وقتی فرزندان يعقوب هم از پدر طلب غفران کردند و او در جواب آنها گفت: «سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي؛[6]بعدا در نزد پروردگارم برای شما استغفار می کنم.» در روایت هست که حضرت یعقوب به تاخیر انداخت تا در سحر دعا کند.[7] از اين روايت و آیه ظاهر مي شود که اين زمان، يعني سحر، بر روي دعا نقش دارد.
دعا در روز جمعه
از امام باقر(عليه السلام) روایت است که مي فرمايد:«فِي يَوْمِ اَلْجُمُعَةِ سَاعَةٌ لاَ يَسْأَلُ اَللَّهَ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ فِيهَا حَاجَةً إِلاَّ أَعْطَاهُ وَ هِيَ مِنْ حِينِ تَزُولُ اَلشَّمْسُ إِلَى حِينِ يُنَادَى بِالصَّلاَةِ؛[8] در روز جمعه يک ساعتي هست که بنده مؤمني از خدا درخواستي نمي کند و حاجتي نمي طلبد، مگر اينکه خدا به او عطا مي کند و آن از زمان زوال خورشید تا زمان ندا به نماز جمعه است.» حضرت خيلي زيبا محدودش مي کند. موقعي که ظهر مي شود، يعني ظهر شرعي که زوال شمس است، تا موقعي که ندا داده مي شود که اين اشاره به آيه شريفه در سوره جمعه و ندا براي نماز جمعه است.[9]
استجابت دعادر ماه مبارک رمضان
اين ماه، ماه سخن گفتن عبد با ربّ است. دعا كردن و با خدا حرف زدن در اين ماه، خصوصيّت دارد. وقتی به چينش و توالي آيات توجه می کنیم كه چقدر زيبا پشت سر هم آمده اند: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ؛[10] ماه رمضان که قرآن در آن نازل شده است» و بلافاصله مي فرمايد: «وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادي عَنِّي فَإِنِّي قَريبٌ أُجيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ؛[11] هنگامی که بندگانم از تو درباره من بپرسند، من نزدیکم دعای دعا کننده را زمانی که مرا بخواند اجابت می کنم.» آيه مربوط به همين ماه رمضان است كه در ذيل آيات مربوط به ماه رمضان آمده و مي خواهد بگويد كه اين زمان و اين ماه بر روي استجابت دعا اثرگذار است.
باید دقت کرد که زمان و مکان در اجابت شدن دعای بندگان تاثیر دارد و باید این زمان ها و مکان ها را بشناسیم، تا بتوانیم راه و مسیر بندگی را زود تر بپیماییم و راه دسترسی به آنها درقرآن و بیانات ائمه می باشد.
پی نوشت
[1] تحف العقول، ص42.
[2] الکافی ج4، ص553.
[3] خصائص ائمه علیهم السلام، ص40.
[4] بحار الانوار، ج 98، ص83.
[5] درر الاحادیث النبویه، ص33.
[6] سوره یوسف، آیه 98.
[7] الکافی، ج2، ص447.
[8] مستدرک الوسائل، ج6، ص19.
[9] جمعه، آیه 9.
[10] بقره، 185.
[11] بقره، 186.
مکان و زمان در اجابت دعا تاثیر دارند. در روایات و آیات قرآن به زمان ها و مکان هایی اشاره شده است که خداوند دوست دارد در آن خوانده شود و موجب می شود دعای بندگان سریع تر و بهتر اجابت بشوند.