خرافه بودن دین

آیا دین خرافه است و دین داران خرافه پرستند؟

مفهوم دین 
تا زمانی که دین به معنای حقیقی تحلیل نشود، نمی تواند جایگاه واقعی خود را در زندگی فردی واجتماعی پیدا کند. حضرت آیت الله مصباح  یزدی (ره) درباره دین می گوید: دین در اصطلاح به معنای اعتقاد به آفریننده ای برای انسان و جهان و دستورات عملی متناسب با این عقاید می باشد. افرادی هستند که دارای دین هستند ولی عقاید و مراسم دینی ایشان توأم با انحراف و خرافات می باشد. دین حق عبارت است از: آیینی که دارای عقاید درست و مطابق با واقع بوده، رفتارهایی را توصیه و مورد تاکید قرارمی دهد که از ضمانت کافی برای صحت واعتبار برخوردار باشند.[۱] بر اساس آیات قرآن دین اسلام از میان ادیان الهی کامل ترین دین می باشد. «اَلْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ؛[۲] امروز برای شما دینتان را کامل کردم.» دین کارکرد های بسیاری در زندگی انسان دارد. هدف مندی و دوری از پوچ گرایی، آرامش درونی و نشاط از جمله کارکرد های دین است.[۳]

مفهوم خرافه 
خرافه به معنی اعتقاد غیر منطقی و ثابت نشده به تاثیر امور ماورای طبیعت در امور طبیعی می باشد. به عبارت دیگر به هر پنداری که برای مردم عوام عجیب است، خرافه می گویند.[۴]  معمولا خرافات ریشه در گرایش های درونی یا باطنی در زندگی بشر داشته اند و به مرور تبدیل به خرافه شده اند. فیلسوفان معتقدند هیچ تعریف مشخص و همه پسندی درباره خرافه وجود ندارد. تعریفی که از خرافه به معنای امر موهوم در ذهن مردم است بسیار نامشخص و گنگ به نظرمی رسد. امروزه کسانی دین را نوعی خرافه می دانند که خود اسیر خرافات بسیاری هستند و نمی توانند حقایق جهان هستی را ببینند و یا باور کنند. خرافه  پرستان در واقع دچار پوچی شده اند. خرافه یعنی رویداد هایی را که انتظار رخ دادن آن را نداریم، به پدیده هایی نسبت دهیم که هیچ رابطه منطقی میان آن ها وجود ندارد.  مثل اینکه عبور از زیر نردبان سبب بروز فلان حادثه رانندگی می شود. در صورتی که این رویدادها هیچ اثری بر هیچ چیز دیگر ندارد. بهترین تعریفی که می توان برای خرافه ارائه داد، چنین است: ترس بیهوده از عوامل و مرتبط دانستن پدیده هایی نامربوط به یکدیگر، که رابطه بین آن ها نه از نظر علم و عقل ثابت شده و نه از سوی دین تایید شده است.[۵]

ملاک خرافه بودن دین
در حقیقت کسانی امروزه دین را نوعی خرافه می دانند و یا دچار خرافات بسیار در زندگی فردی یا اجتماعی شده اند که از قرآن و روایات فاصله گرفته اند. ملاک خرافه بودن چیزی ناشی از دور بودن آن از قرآن و حدیث است. البته در هر دینی اموری که با عقل انسان در تضاد باشد و مطابقتی با شریعت آن دین نداشته باشد، می تواند خرافه باشد. دین اعتقاد به آفریننده انسان و جهان است. خداشناسی هم براساس فطرت انسان است.[۶] دین اسلام  برای اینکه کسی دچار خرافه نشود، توصیه به تمسک به قرآن و روایت می کند. بنابر روایتی، نبی مکرم اسلام( ص)  برای این که کسی دچار گمراهی نشود، به قرآن و روایت  سفارش می کند:
«إِنِّی تَارِكٌ فِیكُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ؛[۷] میان شما دو چیز سنگین و گران‌‏بها مى ‏گذارم که اگر بدان چنگ زنید هرگز پس از من گمراه نشوید؛ قرآن و عترت من أهل بیتم. این دو از هم جدا نشوند تا در كنار حوض بر من درآیند.»

پی نوشت
[۱] مصباح یزدی، آموزش عقاید، ص۱۱.
[۲] قرآن کریم، مائده، آیه۳.
[۳] قدردان قراملکی، فلسفه نیاز به دین وپیامبرران، فصلنامه قبسات، ش۲۷.
[۴]  Vyse, Stuart A (2000). Believing in Magic: The Psychology o.
[۵]علوی نژاد، قران وخرافه باوری، مجله پژوهش های قرآنی، ش۳۷.
[۶] مصباح یزدی، آموزش عقاید، ص۲۰.
[۷]صحیح ترمذی، حدیث 3786.