سقط جنین عملی غیر بشر دوستانه

سقط جنین یک پدیده ی نابهنجاری به شمار می آید که در سالهای اخیر به عنوان یک الگوی غلط از جوامع غربی وارد کشور ما شده است.دلایل مختلفی منجر شده تا مردم نسبت به این عمل متمایل گردند،به عنوان نمونه؛ فرهنگ فرزند کمتر زندگی بهتر، بارداری های ناخواسته و یا نامشروع بودن فرزند، از جمله مواردی است که زمینه ی مساعدی برای سقط جنین فراهم نموده است. این پدیده در مکاتب و قوانین اجتماعی مختلفی مورد نظر و بررسی قرار گرفته است. اسلام نیز به عنوان یک مکتب فکری انسان پرور و مبتنی بر احکام الهی در این خصوص مطالبی بیان کرده است که در این نوشته سعی داریم به صورت کوتاه به آن اشاره کنیم.

انواع جنین
جنين بر دو قسم است؛ جنين داراي روح و حيات انساني و جنين فاقد روح. در حرام بودن سقط جنين در فرض اول(جنین دارای روح) ميان شيعه و سني اختلافي وجود ندارد و براساس آیات و روایات قتل نفس به حساب می آید. اما قسم دوم را برخی از اهل سنت جايز مي دانند؛ اما شيعيان آن را حرام مي دانند.

سقط جنین در نظر مسیحیت
«تعدادی از الهی دانان قدیم مسیحی بر این باورند که جنین از زمان تشکیل نطفه انسانی کامل است، به اعتقاد آنها سقط جنین تنها زمانی جایز خواهد بود که برای نجات جان مادر ضرورتی وجود داشته باشد. بسیاری از پیروان کلیسا، مسیحیان و پروتستان ها نیز از مواضع کاتولیک ها حمایت کرده و مخالف سقط جنین هستند.»[1]حتی اخیرا این باور مسیحیان موجب شده است تا اسقف های کاتولیک آمریکا سندی خطاب به سیاستمداران حامی سقط جنین تدوین کنند، که از حضور حامیان سقط جنین در مراسم عشای ربانی(یکی از مهمترین مراسمات مذهبی در آیین مسیحیان کاتولیک است)جلوگیری می کند.

سقط جنین در نظر فقهای شیعه
«پس از انعقاد نطفه، سقط جنین به هیچ وجه جایز نمی باشد مگر زمانی که مادر بر جان خود بترسد و یا ماندن جنین در شکم او آنقدر پر زحمت باشد که غیر قابل تحمل گردد و خلاصی از آن ،جز سقط جنین راهی دیگری ندارد، در این صورت تا روح در جنین دمیده نشده است سقط جایز است ».[2](البته حکم بعد از دمیده شدن روح نیز دارای استثنا می باشد،اما چون اختلافی است و هرکس باید به فتوای مرجع خود مراجع کند در اینجا ذکر نکردیم) طبق نظر فقهای شیعه از زمان انعقاد نطفه ، سقط جنین جایز نیست و بعد از دمیدن شدن روح (حدود چهار ماه پس از انعقاد نطفه)نه تنها حرام است بلکه موجب پرداخت دیه می شود چون قتل نفس به حساب می آید. مگر به خاطر وجود مشکلاتی که در متن استفتاء نیز آورده شده است. اما در حقیقت مبنای اختلاف فقها و کسانی که سقط جنین را حق مادر و یا والدین می دانند به نوع نگاه این دو گروه به جنین برمی گردد. از نظر فقها جنین موجود محترمی است که حق حیات را بدون دلیل موجّه(که در استثنائات سقط جنین می آید)نمی توان از او سلب کرد.

سقط جنین  در آینه ی روایت
«اسحاق بن عمار می‌گوید: به ابوالحسن (علیه السلام) عرض کردم، زن از باردار شدن می‌ترسد و دارو می‌نوشد تا آنچه در شکم دارد، بیفتد. امام ع فرمود: این کار را نباید کرد. گفتم: نطفه‌ای بیش نیست.فرمود: نخستین چیزی که آفریده می‌شود نطفه است»[3]. استدلال امام ع برای عدم جواز سقط این است که منشا خلقت انسان نطفه است لذا اسقاط آن جایز نسیت. این تعبیری بسیار دقیق است.
برای فهم بهتر این تعبیر به این مثال توجه بفرمایید:برای ساخت یک ساختمان نیاز به عبور از مراحل مختلفی است ، پی ریزی، آهن کشی و سازه، دیوار کشی و... از جمله مراحلی است که باید در ساخت یک ساختمان لحاظ بشود.اما اولین مرحله که پی ریزی ساختمان است، در عین ساده بودن مهمترین مرحله در ساخت خانه ی شماست .چرا که تمام مراحل بعد، زمانی اجرایی خواهند شد که شما اولین مرحله را در ساخت یک خانه به درستی انجام دهید.انعقاد نطفه هم دقیقا همین است، در ظاهر موضوع پیچده ای نیست، در ظاهر یک شی بسیار ناچیزی در وجود مادر شکل گرفته است، اما در حقیقت این شی ناچیز مبدا به وجود آمدن یک انسان کامل است و هر بشری روی این کره ی خاکی از همین نطفه بودن به انسان کامل شدن رسیده است. پس اگر نتیجه را دیدیم، اگر توجه به حقایق داشتیم ارزشی را که اسلام به نطفه داده است بهتر درک خواهیم کرد.

در نهایت باید گفت، سقط جنین تبعات فراوانی برای جامعه ی ما خواهد داشت که یکی از مهمترین تبعات آن، مساله ی تحدید نسل و کاهش جمعیت است.امید است با سیاست گذاری جدی در این خصوص از شیوع این فرهنگ غلط و ضد دینی در جامعه جلوگیری گردد.

پی نوشت ها:
[1] نشریه ی اسلام و سلامت، دوره اول، شماره(1)ص 30
[2] استفتائات سایت رسمی آیت الله سیستانی
[3] مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج‌18، ص: 218