نشاط آوری کودکان با رویکرد اسلامی

11:46 - 1400/04/03

 بازی های نشاط آور نقش به سزایی در تعادل بین جسم و روح و بالا بردن اعتماد به نفس کودکان دارد.

کودکان

کودک به سبب داشتن فکری پویا و خلاق، لازم است تا با استفاده از بازی های کودکانه و ابزارهای آموزشی، مهارت افزایی و خلاقیت فکری او را توسعه داد. بازی های کودکانه باید با رویکرد مهارت افزایی برای آنها انتخاب شود. در کنار بازی های آموزشی یکی از بهترین بازی هایی که به تعادل بین جسم و روح کودک و نیز بالا بردن اعتماد به نفس او کمک می کند، بازی هایی است که در آن حالت نشاط آوری وجود داشته باشد.

در تمام دوران تاریخ اسلامی، بازی هایی وجود داشت که علاوه مهارت افزایی و خلاقیت فکری کودک تأثیر به سزایی در بارور کردن نشاط روحی کودک داشت. خاک بازی از نمونه این بازی هاست که مورد تأیید اسلام قرار گرفته است. چنان که از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل است که آن حضرت بر کودکانی عبور کرد که مشغول خاک بازی بودند. بعضی از اصحاب، آنان را از بازی نهی کردند. پیامبر(صلی الله علیه و اله)  فرمود: بگذارید بازی کنند، خاک بهار کودکان است»[1] به طور قطع پیامبر(صلی الله علیه و اله) به عنوان انسان کامل که بر مصالح و مفاسد امور اشراف کامل دارد هرگز چیزی که نفع در آن وجود نداشته باشد مورد تأیید قرار نمی دهد. امروزه تحقیقات دانشمندان نشان می دهد در خاک بازی کودکان فواید زیادی است. نمونه بارز آن اینکه کودک می تواند با فکر و خلاقیت خودش آن را به اشکال مختلف در بیاورد. این ویژگی باعث می شود هوش، خلاقیت، اعتماد به نفس،  تجسم فضایی و هماهنگی اعصاب و عضلات کودک تقویت شود. خاک بازی همچنین عصبانیت کودکان را کاهش می دهد  و آرامش بی نظیری را بر روح و روان  آنها حاکم می کند.

برخی شواهد روایی نشان می دهد که پیامبر(صلی الله علیه و اله) علاقه زیادی به بازی با کودکان داشت[2] چنان که گاهی حتی در نماز برای اینکه بچه ها به اوج نشاط روحی برسند نماز را به قدری طولانی می کرد تا امام حسن و حسین علیهما السلام خود خسته و از دوش پیامبر پایین بیایند.[3] در راویتی دیگر از سنگ بازی امام حسین علیه السلام و انداختن آن در گودالی که پیامبر(صلی الله علیه و اله) از قبل آماده کرده بود، سخن به میان آمده که آن حضرت پاداش آن را سواری بر دوش خود قرار داده بود.[4] به طور قطع بازی والدین با کودکان سبب می شود تا کودکان علاوه بر تقویت روحی و روانی با دنیای اطراف خویش و ابعاد مختلف زندگی آشنا شوند، تا جایی که عشق و آرزوی کودک، گاهی در بازی خلاصه می شود و جهانی بدون آن، برای وی زندانی بیش نیست. بنابراین، بازی سرمایه بزرگی برای اوست.

در برخی دیگر از روایات از تحسینِ بازی گوشی های بچه ها در سن کودکی سخن به میان آمده که حاکی از علاقه کودکان به کارهای کنجکاوانه و آشنایی با زوایای مختلف دنیای اطراف خود دارد و نشان می دهد که اگر کودک در سن کودکی بازی گوشی های خود را که برگرفته از یک حس کنجکاوی و با محور فکر انجام می گیرد، انجام دهد به طور قطع در جوانی از صبر و بردباری و اعتماد به نفس بالایی برخوردار خواهد بود. چنان که امام موسی بن جعفر علیه السلام در این باره می فرماید: «تُسْتَحَبُّ عَرَامَةُ الْغُلَامِ‏ فِي صِغَرِهِ لِيَكُونَ حَلِيماً فِي كِبَرِه؛[5] خوب است فرزند در سنین خردسالی بازیگوش باشد تا در سنین بزرگسالی بردبار و صبور شود.» مزایای آزادی کودکان در سن کودکی تنها به این موارد خلاصه نمی شود بلکه مزایای دیگری را نیز به دنبال دارد که می توان از: استقال فکری، شناخت بهتر نسبت به جهان اطراف، توان مدیریت بر احساسات  و نشان دادن رفتار طبیعی خود در نوجوانی، تولید خلاقیت در نوجوانی و مهارت افزایی در حل مشکلات یاد نمود.

از جمع بندی این روایات استفاده می شود که از نظر اسلام، مسئولیت پدر و مادر تنها اداره زندگی مادی و تأمین نیازهای جسمانی کودک نیست، بلکه پاسخگویی به نیازهای عاطفی و روانی کودک و توجه به جنبه های تربیتی وی که بازی نمونه از آن بوده نیز بر عهده والدین است. به طور قطع بازی های خوب و مناسب، به کودک فرصت می دهد تا جنبه های جسمی، روانی، عاطفی، اجتماعی، اخلاقی و رشد بهنجار شخصیت خود را تربیت و تقویت کند. بهترین بازی ها امروزه بازی هایی است که در کنار نشاط آوری به کودک مهارت افزایی و خلاقیت فکری را نیز به و آموزش دهد.

پی نوشت
1. هیثمی، مجمع الزوائد ج8 ص 198.
2. صالحی شامی، سبل الهدی، ج 7، ص 116؛ ورام بن ابی فارس، مجموعه ورّام، ص 218.
3. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب علیه السلام، ج 2، ص 387.
4. همان، ج 4، ص 72.
5. فیض کاشانی، الوافی، ج 23، ص 1384.

زندگی انسان مانند پازلی است که باید برای همه ابعاد آن برنامه تنظیم نمود. اسلام برای این زندگی از دوران کودکی تا پیری برنامه ای جامع ترسیم نموده است. بخشی از برنامه های اسلام برای تربیت و شکوفایی فکری کودکان است. استفاده از بازی های نشاط آور نقش به سزایی در سلامت جسم و روح و بال بردن اعتماد به نفس کودکان دارد.

کلمات کلیدی: 

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
6 + 6 =
*****