تقدیم به ستارگان نویسندگی پر کشیده

10:22 - 1400/04/08

- با نگاهی به آیات و روایات متوجه خواهیم شد که ارزش و کرامت قلم در اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله و سلم بسیار بالاتر از آن است که برای بزرگداشت آن فقط روزی در تقویم به آن بسنده کنیم.

تقدیم به ستارگان پر کشیده

برای اثبات تاریخ و تمدن کهن ایران همین بس که ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه بیان کرده در ایران باستان چهاردهمین روز تیرماه، عطارد نامگذاری شده است که این کلمه در فرهنگ کهن به معنی کاتب و نویسنده ستارگان است به همین خاطر این روز یاد نویسندگان گرامی داشته می‌شود.
با نگاهی به آیات و روایات متوجه خواهیم شد که ارزش و کرامت قلم در اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله و سلم بسیار بالاتر از آن است که برای بزرگداشت آن فقط روزی در تقویم به آن بسنده کنیم زیرا این ساده ترین کار برای تجلیل از مقام قلم و ارباب قلم است. برای اثبات این ادعا فقط کافی است به سوره مبارکه علق که «تعلیم به وسیله قلم» را از اوصاف پروردگار کریم دانسته اشاره کرد؛ اقرأ و ربّک الأکرم.الذی علّم بالقلم؛ [1] بخوان که پروردگارت (از همه) بزرگوارتر است، خدايى كه به وسيله قلم آموزش داد.» سوگند خداوندمتعال در قرآن کریم به نام قلم، گویاترین شاهد بر شرافت و قداست این موضوع است: «ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ؛ [2] ن، سوگند به قلم و آنچه نویسند.» در جایی که صاحب هستی به آفریده ای از آفریده های خود قسم یاد کند گویای ارزش و کرامت والای موضوع است و دیگر بشر در جایگاهی نیست که بتواند از ارج و منزلت آن سخن بگوید.
اهمیت و قدرت صاحبان قلم به نحوی است که می توانند با قلم خود نسل هایی را در سراشیبی انحراف به سقوط بکشانند یا تعالی ملت هایی را رقم بزنند. تأثیر قلم، ماندگارتر، تأثیرگذارتر و عمیق تر از هر ابزار و سلاح دیگری برای پیام بری و پیام آوری است زیرا چه بسیار آثار ارباب قلمی که حتی پس از مرگشان، به فرهنگ ها یا تمدن های ماندگار تبدیل شده است.
بررسی کتب و منابع شیعه و برادران اهل سنت، گویای آن است که اولین چیزی که خداوند متعال آفریده، قلم بوده است. «إِنَّ أَوَّلَ ما خَلَقَ اللّهُ الْقَلَمَ؛ [3] همانا قلم از اولین چیزهایی بود که خداوند متعال خلق کردند.» آنچه از آیات و روایات برداشت می شود آن است که قلم از بهترین موهبت‌های الهی است که بر انسان ولایت ربوی دارد که آگاهی و دانایی هدیه می کند و پیروان خود را از گزند غفلت امنیت می بخشد به همین خاطر آن زمان که در اختیار مومنی قرار می گیرد با نور هدایت خود عین الله می شود و با الهام دهی خود سمع الله می شود به همین خاطر بالاترین رسالت قلم را باید در تحریر و تقریر کلمات الهی دانست که در زبان روایات اسلامی از آن به عصمت ائمه اطهار علیهم السلام و اهل ولایت تعبیر شده است. از همین رو امام هادی علیه السلام می فرماید: «نَحنُ الكَلِماتُ الَّتي لا تَنفَدُ ، لا تُدرَكُ فَضائِلُنا؛ [4] ما كلمات (خدا) هستيم كه پايان نمى پذيرد و فضيلتهاى ما درك نمى شود.»
با ظهور اسلام ناب محمدی فصل تازه ای در تاریخ بشریت شکل گرفت. نخستین آیات وحى تکیه بر مسأله علم و قلم قرار گرفت آن هم در محیط حجاز که محیط جهل بود و کسی ارزشى براى قلم قائل نبود. اهمیت علم وقلم در اسلام ناب محمدی باعث شد قومى چنان عقب مانده، به قدرى در علوم مختلف پیشرفت کنند که مورخان اعتراف کنند این نور علم و دانش مسلمین بود که بر صفحه اروپاى تاریک قرون وسطى تابید و آنها را وارد عصر تمدن ساخت.
از نگاه قرآن کریم قلم سمبل تفکر و آگاهی بشر است، اصولاً آن چه فرهنگ انسان ها را تا به امروز باقی نگه داشته و موجب تعالی و رشد تمدن ها و فرهنگ ها گردید، عمدتاً قلم بوده است. عظمت سوگند به قلم هنگامی آشکارتر می شود که توجه داشته باشیم آن روزی که این آیه شریفه نازل گشت، نویسنده و ارباب قلم در آن محیط وجود نداشت، بلکه عرب ها خواندن و نوشتن را حقیر می شمردند و آن چه در نظر آن ها مقدس بود، نوشته و قلم نبود بلکه شمشیر و اسب بود، چنان‌که در مقدمه ابن خلدون درباره آن‌ها آمده است: «این قوم بر حسب طبیعت، وحشی و یغماگر بودند و موجبات وحشیگری چنان در میان آنها استوار بود که همچون خوی و سرشت آنان شده بود و از این خوی لذت می بردند؛ زیرا در پرتو آن از قیود فرمانبری حکام و قوانین سر باز می زدند و نسبت به سیاست و کشورداری، نافرمانی می کردند و پیداست که چنین خوی و سرشتی، با عمران و تمدن منافات دارد... خوی آن ها غارتگری بوده و هر چه را در دست دیگران می یافتند، می ربودند و تاراج می کردند...»[5]
در حکومت الهی و اسلامی قلم عامل بقای قدرت سالم است و هرگز به جنگ اهل قلم نمی روند زیرا تجربه نشان داده همین که قلم ها شکسته شد به جای غلبه شرف و فضیلت، باطل و رذیلت رشد خواهد کرد و حق خرید و فروش می شود، انصاف و مروت در اختیار وقاحت و نامردی قرار می گیرد و دلائل و شواهد فراوان وجود دارد که چنین جوامعی را اگر کوه های زر و طلای بی غش حمایت کنند در قِبال آتشفشان توفنده تاریخ یارای مقاومت نخواهد داشت و چون دودی بر هوا خواهد رفت.
امام خمینی (ره) درباره اهمیت و مسئولیت اهل قلم می فرماید: «آن قدر که بشر از قلم های صحیح نفع برده است از چیز دیگر نبرده است و آن قدر که ضرر کشیده است، از چیزهای دیگر ضرر نکرده است. قلم ها و بیان ها با مغزهای مردم رابطه دارند.» [6] ایشان یک سال بعد درباره مسئولیت اهل قلم فرمودند: «کسی که قلم به دست می گیرد، بداند که مورد سؤال قرار می گیرد که این که نوشتی چه بود؟ این قلم ها، بسیاری شان با اسم اسلام است و نه برای اسلام. این عهد بزرگی است به دوش شما و مسئولیتی بزرگ است و بدانید که یک روز از باب این مسئولیت سؤال خواهید شد». [7]

پی نوشت:
[1] سوره علق،ایات 4ـ 3
[2] سوره قلم، آیه 1
[3] نور الثقلین، جلد 5، صفحه 389، حدیث 9. تفسیر فخر رازى، جلد 30، صفحه 78.
[4] ، تحف العقول : 479
[5] ترجمه مقدمه ابن خلدون، ج 1، ص 285-286.
[6] سخنرانی امام خمینی مورخ 6 دی 1359
[7] همان. 10 خرداد 1360

با ظهور اسلام ناب محمدی فصل تازه ای در تاریخ بشریت شکل گرفت. نخستین آیات وحى تکیه بر مسأله علم و قلم قرار گرفت آن هم در محیط حجاز که محیط جهل بود و کسی ارزشى براى قلم قائل نبود. اهمیت علم وقلم در اسلام ناب محمدی باعث شد قومى چنان عقب مانده، به قدرى در علوم مختلف پیشرفت کنند که مورخان اعتراف کنند این نور علم و دانش مسلمین بود که بر صفحه اروپاى تاریک قرون وسطى تابید و آنها را وارد عصر تمدن ساخت.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
8 + 7 =
*****