توسل به اهل بیت علیهم السلام منافاتی با توسل به خداوند ندارد. ولی سریع تر و بهتر می تواند حاجات دنیوی و اخروی را برآورده سازد.
توسل و عشق وافر به پيامبر اكرم - صلي الله عليه و آله - و اهل بيت ايشان - عليهم السلام- از امتيازات خاص فرهنگ شیعه به شمار مي رود كه ريشه در آيات نوراني وحي[1] و فرمايشات معصومين - عليهم السلام- دارد.[2] در نظر شيعه نبي مكرّم اسلام - صلي الله عليه وآله - و اهل بيت ايشان وسائط فيض الهي هستند كه خداوند از طريق ايشان بركات خويش را بر بشر مي فرستد و اين وساطت هم در زمينه تكوين و هم در زمينه تشريع و هدايت بشر است و از طرف ديگر حيات و ممات ايشان يكسان است؛ از اين رو تمسّك و توسل به اين انوار پاك در دنيا باعث وساطت اين بزرگواران نزد پروردگار و حل شدن مشكلات با افاضه الهي و موجب شفاعت آنها در قيامت مي گردد و كسي كه قدم در راه اطاعت از دستورات آنها بنهد رستگار خواهد شد.
معنای لغوی توسل
توسل در لغت به معنای تقرّب به غیر از طریق ابزار، عمل یا شخص دیگر است. «وَسّلَ» نیز به همین معنا به کار می‌رود.[3]
معنای اصطلاحی توسل
توسل عبارت است از خواستن حقیقی از حقیقت وجود انسان‌هایی برگزیده و کامل برای وساطت در امر خیری مربوط به دنیا یا آخرت.[4]
انواع ارتباط با خداوند
انسان در زندگی خود نیازمند ارتباط با خالق خود می باشد، تا با او صحبت کند. ارتباط با خالق دو نوع می باشد:
1.ارتباط بی واسطه با خدا،
2.توسل به ائمه اطهارعلیهم السلام،
آنچه حائز اهمیت است آن که هر دو راه هیچ منافاتی با یکدیگر ندارند و انسان از هر دو راه می تواند به مقصدش (استجابت دعا) برسد.
با توجه به آنکه خداوند برای ارتباط بندگان با حضرتش، توصیه به اختیار نمودن وسیله و واسطه نموده است.[5] توسل، خود یک راه و طریق ویژه ای است که در اختیار همگان قرار دارد و همه می توانند از آن استفاده کنند و اما توسل دارای شرایط و ضوابطی است که همه مردم می توانند این شرایط را در خود ایجاد کرده و از آن استفاده نمایند، و از این طریق به سهولت با خدا ارتباط برقرار نموده و با کیفیتی مطلوب تر به نتیجه برسند.
بدیهی است توسل به ائمه علیهم السلام به معنای آن نیست که انسان هیچ گاه با خداوند صحبت نکند و او را مستقیماً مورد خطاب قرار ندهد، بلکه صحبت کردن با خداوند در هر زمان، مکان و بدون واسطه ممکن و میسر است. بلکه بدین معنا است که برای استجابت دعا و حاجت های خود از کسی مدد می جوییم که از نظر شایستگی و قرب به خداوند نسبت به ما در مرتبه خیلی بالاتری قرار دارد، در نتیجه اگر او از خداوند برای ما چیزی بخواهد احتمال پذیرش خیلی بیشتر است.
بنابراین همچنان که اصل دعا از اسباب و وسیله های فیض است و می توان حاجت را به طور مستقیم از خداوند درخواست کرد؛ توسل به اولیای الهی در هنگام دعا نیز از اسباب فیض و وسایل قرب به خداوند است.
حکمت توسل به اهل بیت علیهم السلام
1. حکمت اعطاى این نقش به بزرگان دین و اولیاى الهى، جایگاه معنوى آنان است. همه موجودات عالم هستى، آیات و نشانه هاى حضرت حقّ اند. هر موجودى به اندازه وسعت وجودى اش، نشانگر اسما و صفات خداوند سبحان است. عالى ترین و تابناک ترین جلوه و ظهور حضرت حق، در آینه وجود انسان کامل (پیشوایان معصوم) محقق مى گردد. انسان کامل آینه تمام نماى اسما و صفات حضرت حق و جلوه و مظهر جلال و جمال پروردگار است. توسّل به انسان کامل، در حقیقت توجه به جلال و جمال خدا و توسّل به چشمه فیض او است.[6]
2. اولیاى الهى انسان هایى از جنس خود ما هستند و به طور معمول خیلى راحت تر و زودتر مى توان با آنان رابطه عاطفى، برقرار کرد.[7]
3. خداوند خواسته است اولیاى خود را در کانون توجه و اقبال مردم قرار دهد. توجه به آنان، به عنوان انسان هاى کامل و برقرارى ارتباط عاطفى و معنوى با آنان، تأکید بر حقانیت و اسوه بودن آنان است[8] و موجب مى شود مردم با مراجعه به آنان و الگوگیرى از ایشان، به طریق هدایت و سعادت، دست یابند.
پی نوشت
[1] مائده35.
[2] قندوزی، ینابیع‌الموده، ج1، ص357؛ مغربی نعمان، شرح‌الاخبار، ج2، ص266.نعمانی.محمدبن‌ابراهیم، کتاب‌الغیبة، ص43.
[3] المورد، قاموس عربی ـ انگلیزی، الدکتور روحی البعلیکی، بیروت، طبعة جدیدة،1990.
[4] الاسلام السعودی الممسوخ، الاستاذ السید طالب الخرسان، مؤسسة النشر الإسلامی، قم، 1409 ق، ص 35.
[5] مائده35.
[6] اقبال الاعمال.
[7] سجده 24.
[8] احزاب21.
انسان در مسیر زندگی نیاز به کمک و راهنمایی خداوند دارد و از آن جا که اهل بیت علیهم السلام در نزد خداوند از جایگاه ویژه ای بر خوردارند و کمک خواستن به وسیله بندگان مقرب موجب می شود زودتر و بهتر به خواسته هایمان برسیم. خداوند باب توسل را بر روی بندگانش باز کرده است، تا ما اهل بیت را شفیع و وسیله خودمان در امور دنیوی و اخروی قرار بدهیم.