آیا در روایات توصیه شده که افراد را هنگام سفر از زیر قرآن رد کنیم؟
آیا این رسم که مسافر را از زیر قرآن رد می‌کنند ریشه در روایات دارد؟
پاسخ:
در برخی روایات سفارش شده است که هنگام آغاز سفر و در طول مسیر، آیاتی از قرآن خوانده شود؛[1] اما با روایتی که صریحا به رد کردن مسافر از زیر قرآن اشاره کند برخورد نکردیم.
با این وجود این رسم و سنت نیکی است و در روایات، مواردی وجود دارد که به انسان‌ها توصیه می‌کند تا خداوند را به قرآن سوگند دهند و یا قرآن را در برابر و بالای سرشان بگذارند:
الف) امام سجاد(ع) در دعای سحر خود با خدا این‌گونه مناجات می‌کرد: «...اللَّهُمَّ بِذِمَّةِ الْإِسْلَامِ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ وَ بِحُرْمَةِ الْقُرْآنِ أَعْتَمِدُ عَلَیْک...».[2]
ب) امام صادق(ع) فرمود: (اگر دردی به بدن شما رسید) دست خود را به جاى درد بگذارید و بگویید: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْقُرْآنِ الْعَظِیمِ الَّذِی نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ وَ هُوَ عِنْدَکَ فِی أُمِّ الْکِتَابِ عَلِیٌّ حَکِیمٌ أَنْ تَشْفِیَنِی بِشِفَائِکَ وَ تُدَاوِیَنِی بِدَوَائِکَ وَ تُعَافِیَنِی مِنْ بَلَائِکَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ تُصَلِّی عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ».[3]
ج) امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا(ص) در شب عرفه این چنین دعا کرد: «... وَ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْقُرْآنِ الْعَظِیم...».[4]
د) فردی به امام صادق(ع) از ترس بدهکاری و ظلم سلطان شکایت کرد. امام(ع) فرمود: در شب دو رکعت نماز بخوان و در رکعت اول حمد و آیة الکرسی و در رکعت دوم سوره‌ی حمد و از آیه بیست و یک سوره‌ی حشر (لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى جَبَلٍ...) تا آخر این سوره را بخوان و سپس قرآن را بر سر خود قرار بده و بگو: «بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ ...».[5]
و ...
بر این اساس، رد کردن مسافران از زیر قرآن - حتی اگر روایتی هم در این زمینه وجود نداشته باشد - رویکردی نمادین برای پناه بردن به قرآن بوده و اشکال و ایرادی ندارد؛ اما تا روایت صریحی در این زمینه مشاهده نشد، نمی‌توان مدعی شد که معصوم(ع) به این مورد خاص توصیه فرموده است.
پی نوشت:
[1]. «خواندن آیات قرآن برای رفع خطر در سفرها»، 111769؛ «قرآن به سر گرفتن در شب‌های قدر»، 41786.
[2]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 2، ص 590، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 56، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق
[4]. سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 1، ص 327، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1409ق.
[5]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة(ع)، محقق، مصحح، ج3، ص 325، مشهد، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، چاپ اول، 1414ق.
منبع: اسلام کوئست