تکثیرنسل پاک؛ هدف مقدس و متعالیِ ازدواج

ازدواج امیرالمؤمنین علیه‌السلام و حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها به‌عنوان نمونۀ کاملی از یک ازدواج انسانی، الهی و اسلامی است که با مطالعه و بررسی این پیوند مقدس و آسمانی در می‌یابیم که هدف متعالی ازدواج «تکثیر نسل پاک» است.

اهداف ازدواج در آیات و روایات
1. آرامش و سکون: ازدواج پاسخ به یک نیاز فطری و درونی انسان است؛ ازاین‌رو برای انسان آرامش و سکون را به ارمغان می‌آورد؛ خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَمِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَیهَا وَجَعَلَ بَینَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً؛[1] و از نشانه‌های او اینكه از [نوع‌] خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدان‌ها آرام گیرید، و میانتان دوستی و رحمت نهاد.» در واقع خداوند هر یک از زن و مرد را نیمه گمشده‌ای قرار داده که با  قرارگرفتن در کنار هم  نیمه دیگر خود را یافته و کامل می‌شوند و با رسیدن به این کمال، آرام می‌گیرند.
2. حفظ دین: پیامبر صلی‌الله علیه و آله می‌فرماید: «مَنْ تَزَوَّجَ فَقَدْ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ‏، فَلْیتَّقِ اللَّهَ فِی النِّصْفِ الْبَاقِی؛[2] هرگاه شخصی ازدواج کند، نصف دین خود را به دست آورده است؛ پس برای نصف دیگر، باید تقوای الهی را پیشه کند.» به این معنا که ازدواج با پاسخ به یک نیاز فطری انسان که میل به جنس مخالف است، زمینۀ بسیاری از گناهان را از بین برده و برخی موانع در مسیر کمال را برمی‌دارد؛ ازاین‌رو در ادامه می‌فرماید: با رعایت تقوا نصف دیگرِ دین خود را حفظ کنید.
3. عمل به سنت پیامبر صلی‌الله علیه و آله: در روایتی از پیامبر صلی‌الله علیه و آله نقل شده است: «النِّکاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیسَ مِنِّی؛[3] ازدواج، سنّت من است و هر کس از سنّت من روی بگردانَد، از من نیست.»
4. تکثیر نسل: پیامبر صلی‌الله علیه و آله می‌فرماید: «تَنَاکحُوا تَکثُرُوا فَإِنِّی أُبَاهِی بِکمُ الْأُمَمَ یوْمَ الْقِیامَةِ حَتَّی بِالسِّقْطِ؛[4] ازدواج کنید؛ تا جمعیت شما افزون شود؛ زیرا من در روز قیامت، به وجود شما، حتّی به فرزندان سقط شده‌تان، بر سایر امت‌ها مباهات می‌کنم.»

تکثیر نسل پاک؛ هدف مقدس و متعالیِ ازدواج
دربارۀ بند چهارم از موارد بیان شده در اهداف ازدواج باید گفت: در آیات و روایات شواهدی وجود دارد مبنی‌بر اینکه هدف از ازدواج را نباید فقط در «تکثیر نسل» خلاصه کرد، بلکه آنچه هدف اصلی و متعالی ازدواج است «تکثیر نسل پاک» است؛ در ذیل به برخی از این شواهد اشاره می‌شود:    

شاهد اول
 قرآن کریم دعای حضرت زکریا علیه‌السلام را برای فرزندآوری این‌گونه نقل می‌کند: «قَالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّیةً طَیبَةً؛[5] پروردگارا، از جانب خود، نسلی پاک و پسندیده به من عطا كن.» یعنی حضرت زکریا علیه السلام در دعای خود هر فرزند و نسلی را از خدای متعال تقاضا نمی کند، بلکه نسلی را می‌خواهد که طاهر و پاکیزه باشد؛ خداوند نیز دعای او را مستجاب کرده و فرزندی پاک و معصوم به نام یحیی علیه السلام را به او عطا فرمود.

شاهد دوم
از امامان معصوم علیهم‌السلام دستورالعمل‌هایی برای بچه‌دار شدن، نقل شده که در آن ها همان دعای حضرت زکریا علیه‌السلام را به شیعیان آموزش می دادند؛ مانند این‌روایت که امام صادق علیه‌السلام در پاسخ سؤال راوی که فرزندی نداشت و دستوری می خواست این‌گونه می‌فرماید: در حال سجده این دعا را بخوان: «... رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّیةً طَیبَةً ...»[6] پس معلوم می‌شود که قرار نیست نسل ها به هر شکلی ادامه یابد، بلکه نسل شیعه باید نسلی پاک باشد.

شاهد سوم
دقت و تأمل در آیات و روایاتِ راجع به ازدواج حضرت علی علیه‌السلام و حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها به‌عنوان نمونه کاملی ازیک ازدواج انسانی، الهی و اسلامی نیز ما را به این نکته مهم رهنمون می‌سازد.

آیاتی از سورۀ الرحمن
خداوند در سورۀ الرحمن می‌فرماید: «مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقیانِ بَیْنَهُما بَرزَخٌ لایَبْغیانِ ... یَخْرُجُ مِنْهُما اللّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ؛[7] خداوند دو دریای مختلف را در کنار هم قرار داد، درحالی‌که با هم تماس دارند؛ در میان آن دو مانعی است که یکی بر دیگری غلبه نمی‌کند ... از آن دو، لؤلؤ و مرجان خارج می‌شود.» تفسیراین آیات در برخی تفاسیر و روایات این گونه آمده است: «دو دریا، حضرت علی و حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها هستند [و تلاقی بینشان ازدواج آن‌هاست] و مراد از برزخ میان آن دو، پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و لؤلؤ و مرجان هم امام حسن و امام حسین علیهماالسلام هستند.» [8] در روایتی هم از امام صادق علیه‌السلام این‌طور نقل شده است: «علی و فاطمه دو دریای عمیق هستند که هیچ‌کدام بر دیگری تجاوز نمی‌کند و از این دو دریای عمیق لؤلؤ و مرجان یعنی حسن و حسین خارج شده‌اند.»[9] بنابراین، علت غائی و هدف نهایی تلاقی و ازدواجِ دو دریای علی علیه‌السلام و فاطمه سلام‌الله‌علیها به‌وجودآمدن دو گوهرِ پاک و معصوم، به نام حسن و حسین علیهماالسلام است.

روایتی از پیامبر صلی‌الله علیه و آله
رسول خدا صلی‌الله علیه و آله در روز اول زندگی حضرت علی علیه‌السلام و حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها به خانه ایشان آمدند و در گفت‌وگویی که با ایشان داشتند، دعایی فرمودند که می‌توان محور اصلی آن دعا را تولد و تکثیر نسل پاک دانست؛ حضرت فرمودند: «اللَّهُمَّ اجْمَعْ شَمْلَهُمَا وَ أَلِّفْ بَینَ قُلُوبِهِمَا وَ اجْعَلْهُمَا وَ ذُرِّیتَهُمَا مِنْ وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِیمِ‏ وَ ارْزُقْهُمَا ذُرِّیةً طَاهِرَةً طَیبَةً مُبَارَكَةً وَ اجْعَلْ فِی ذُرِّیتِهِمَا الْبَرَكَةَ وَ اجْعَلْهُمْ أَئِمَّةً یهْدُونَ بِأَمْرِكَ إِلَی طَاعَتِكَ وَ یأْمُرُونَ بِمَا یرْضِیكَ؛[10] خداوندا! در میان آنها الفت برقرار نما، و آنان و فرزندانشان را نعمت بهشت نصیب فرما، به آنها فرزندانی پاك، طیب و مبارک روزی نما، و در ذرّیه آنها بركت قرار داده و آنها را امامانی هدایتگر به سوی اطاعت خود قرار ده، و آنان را به آنچه كه رضایت تو در آن است، راهنمایی فرما.»
بنابراین، با تأمل در مجموعۀ آیات و روایات خصوصاً  آنچه راجع به کامل‌ترین ازدواج عالم هستی است؛ یعنی ازدواج دو انسان کامل و معصوم به نام حضرت علی علیه‌السلام و حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها، درمی‌یابیم که هدف متعالی و مقدس ازدواج «تکثیر نسل پاک» است؛ در نتیجه با این هدف‌گذاری متعالی در مسئله ازدواج، انتخاب همسر و فرزندآوری می‌توان برای تکثیر و تربیت انسان‌های پاک و الهی و به‌تبع آن جامعه‌ای انسانی، الهی و اسلامی گام‌های بلندی برداشت.

پی‌نوشت
[1] سوره روم، آیه 21.
[2] الأمالی (للطوسی) ؛ النص؛ ص518.
[3] بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏100 ؛ ص220.
[4] بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏17 ؛ ص259.
[5] آل عمران، آیه 38.
[6] الكافی (ط - الإسلامیة) / ج‏6 / 8 / باب الدعاء فی طلب الولد ... ص: 7.
[7] سوره الرحمن، آیه‌های 19، 20  و 22.
[8] مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، ج‏9، ص: 305.
[9] تفسیر قمی، ج 2، ص 344.
[10] مناقب آل أبی طالب علیهم‌السلام (لابن شهرآشوب) ؛ ج‏3 ؛ ص356.