- خضوع و تذلل در برابر کعبه به معنای پرستش آن نیست.
اشاره
برداشتهای سطحی و غلط از تعالیم اسلام همواره موجب ایجاد دشمنی با این دین الهی شده است. گاهی با یک پرسش ساده میتوان از یک شبهه خطرناک جلوگیری کرد اما افسوس که نفس اماره و دوستان شیطان صفت مانع از حق پذیری انسان میشوند. یکی از مهمترین اهداف پیامبران الهی دعوت مردم به پرستش خداوند یکتا بوده است. مفهوم عبادت و پرستش و چگونگی آن یکی از سوالات مطرح در ذهن بشر است. اگر پذیرفتیم که خداوندی در عالم وجود دارد که سعادت و خیر را برای بشر خواسته و مسیر رسیدن به کمال را توسط پیامبرانش بیان کرده، قطعا معنا و مفهوم و کیفیت عبادت و پرستش را نیز به همین طریق مشخص میکند.
مفهوم عبادت و بندگی
پرستش به معنای خضوع و خشوع در برابر چیزی به اعتقاد اینکه او خدا و معبود است و تمام شئون و جوانب زندگی انسان را در اختیار داشته و مدیریت میکند.[1] هر کدام از این قیود در تعریف نباشد، نمیتوان آن را پرستش نامید. یعنی اگر انسان در برابر کسی خضوع کرد ولی او را خدا ندانست، قطعا این پرستش و عبادت نیست. اگر کسی در برابر خدا خضوع کرد اما او را در تمام جوانب، صاحب اختیار ندانست، در واقع خدا را محدود و ناقص فرض کرده و عبادت محسوب نمیشود. نمونه این معنا را در روش تبلیغ حضرت ابراهیم (علیه السلام) مشاهده میکنیم. مشرکان دقیقا با اعتقاد به ربوبیت و دخالت بتها در مدیریت این عالم، در برابر آنها خضوع میکردند و این باعث قیام حضرت ابراهیم در برابر این رفتار ناپسند شد و به آنها متذکر شد که تنها خداوند است که شایسته عبادت و خضوع میباشد.[2]
بر همین اساس باید رفتار عبادی مسلمانان را توضیح داد. از جمله عباداتی که مسلمانان نسبت به آن اهتمام میورزند، مناسک حج است. برخی پنداشته اند که طواف به دور کعبه، همان پرستش کعبه است و انجام رمی جمرات یا پرتاب سنگ به سمت نماد شیطان، یک رفتار نامعقول از مسلمانان است. اما دقت نظر در معنای پرستش و کیفیت عبادت این شبهه و توهم را زائل میکند. تمام مسلمانان معتقدند که تنها خداوند باید مورد پرستش قرار گیرد و اینکه خداوند در هر لحظه پذیرای درخواست بندگان است و به دعای آنها توجه دارد. اما عبادت و پرستش خداوند کیفیت خاصی دارد که خداوند آن را از بندگان به صورت الزامی خواسته است. پیامبران و رهبران معصوم الهی برای مردم شیوه عبادت را بیان کردهاند و از آنجا که خداوند به کار بیهوده امر نمیکند، قطعا رفتاری که مسلمانان به عنوان عبادت انجام میدهند، بیهوده و لغو نخواهد بود.
جمع بندی
طواف به دور کعبه و همچنین پرتاب سنگ به جایگاه شیطان و سایر اعمال عبادی از فرامین خداوند به مسلمانان است و هیچ مسلمانی هنگام طواف، کعبه را به عنوان معبود و خدا پرستش نمیکند، بلکه آن را به عنوان نماد و جایگاهی که برای خداوند مهم و با ارزش است، قبول دارد. اگر به سمت نماد شیطان، سنگ پرتاب میکند، به دلیل فرمان خداوند به نفی شیاطین و دوری از شیطان درون و بیرون است. اینها مطالبی است که در کتب محققان اسلامی مطرح شده و صرفا نگاه به ظاهر اعمال مسلمانان دلیل بر برداشتهای غلط نمیشود.
پی نوشت
[1]. جعفر سبحانی، الأسماء الثلاثة الإله، الرب، العبادة، ص: 35.
[2]. انعام/74.
عبادت به معنای خضوع و خشوع در برابر یک شیئ با اعتقاد الوهیت و قدرت تاثیر آن در عالم است. طواف به دور کعبه به معنای پرستش خدا است نه پرستش خانه کعبه و هیچ مسلمانی کعبه را پرستش نمی کند.