در دوران حکومت حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف اقلیتهای مذهبی اهل جزیه در امنیت کامل زندگی خواهند کرد.
برخی از بزرگان یهود بر این باورند که برای جلوگیری از ظهور حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف باید مردم را سرگرمِ بازیها و لهویات و گناه نمود تا از این طریق امر ظهور را به تأخیر انداخت؛ زیرا با آمدن آن حضرت، جنگ شدیدی بین او و یهود خواهد افتاد و در این نبرد، یهود شکست سنگینی خورد و بساط آن برای همیشه از این عالم جمع خواهد شد. حال سؤال این است که آیا با مشغول نمودن مردم به لهویات، سرگرمیها و گناه امر ظهور به تأخیر خواهد افتاد؟ آیا آن حضرت با همه یهودیان به جنگ خواهد رفت و آن ها را نابود خواهد کرد؟
از آنجایی که این مسأله دارای ابعاد مختلفی است لازم است تا آن را در چند محور مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
یک: ادیان الهی و باور به ظهور منجی
عقیده به منجی اعظم و مهدی موعود عجل الله فرجه الشریف یک عقیده عمومی و مشترک است و اختصاص به یک قوم و یک ملت و یک دین خاص ندارد. ولی در اسلام به خصوص در مذهب شیعه این موضوع بسیار عمیق تر و وسیعتر و جدیتر عنوان شده است. به نحوی که در مذهب شیعه اعتقاد به ظهور مهدی عجل الله فرجه الشریف در ردیف اعتقاد به وقوع قیامت و تکذیب و تصدیقش در ردیف تکذیب و تصدیق پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم میباشد.[1]
دو: نقش گناه در تقدیم یا تأخیر امر ظهور
ظهور امام عصر عجل الله فرجه الشریف از اموری است که قابل تقدیم و تاخیر است که به سبب برخی علل زودتر یا دیرتر واقع می شود. روایات نشان می دهد که گناه نقش به سزایی در به تأخیر افتادن امر ظهور دارد. در روایتی از امیر المؤمنین علی علیهالسلام آمده: «وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ وَ لَکِنَّ اللَّهَ سَیُعْمِی خَلْقَهُ مِنْهَا بِظُلْمِهِمْ وَ جَوْرِهِمْ وَ إِسْرَافِهِمْ عَلَی أَنْفُسِهِم؛[2] آگاه باشید زمین از حجّت الهی خالی نمیماند؛ ولی خداوند به دلیل ستم پیشگی و زیادهروی انسانها، آنان را از وجود حجّت خود محروم میکند.» امام باقر علیهالسلام نیز فرموده: «وَ أَنْتُمْ قَوْمٌ تُحِبُّونَّا بِقُلُوبِکُمْ وَ یُخَالِفُ ذَلِکَ فِعْلُکُمْ وَ اللَّهِ مَا یَسْتَوِی اخْتِلَافُ أَصْحَابِکَ وَ لِهَذَا أُسِرَّ عَلَی صَاحِبِکُم؛[3] شما مردمی هستید که با دل، ما را دوست میدارید ولی عمل شما با این محبت، ناسازگار است. به خدا سوگند! اختلاف اصحاب پدید نمیآید و به همین دلیل صاحب شما از دست شما گرفته میشود.» در نامه ای از آن حضرت به شیخ مفید نیز بر علت طولانی شدن زمان غیبتشان تصریح شده و چنین آمده است: «علّت مخفی شدن ما از آنان چیزی نیست جز آن چه از کردار آنان به ما میرسد و ما توقع انجام این کارها را از آنان نداریم.»
سه: حضرت مهدی (عج) و اقلیتهای مذهبی
درباره برخورد حضرت مهدی (عج) با اقلیت های مذهبی در هنگام ظهور، دو دسته روایات وجود دارد. برخی از این روایات از زندگی صلح آمیز یهود و مسیحیت در زیر لوای حکومت حضرت مهدی (عج) خبر می دهد. برخی نیز از برخورد شدید با این اقلیت ها و سرکوبی آنها سخن به میان آورده است که دسته دوم روایات، از جهت سند و محتوا دارای اشکالات اساسی است:
1. تعامل و تساهل با اقلیت ها
به طور قطع، اقلیتهای مذهبی چنان که قرآن تصریح نموده تا پایان دنیا باقی خواهند بود.[5] آنها دوران حکومت حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف را درک خواهد نمود و آن حضرت نیز همانند جد بزرگوارشان پیامبر اکرم (ص) با تعامل و تساهل با آنها برخورد خواهد کرد. در روایتی، ابوبصیر از امام صادق علیهالسلام درباره برخورد امام زمان عجل الله فرجه الشریف با اهل ذمه سؤال نمود که آن حضرت در پاسخ فرمود: «مانند پیامبر اکرم (ص) با آنان پیمان می بندد، آنان هم با کمال خضوع با دست خودشان جزیه می پردازند.»[6] در روایتی دیگر از امام باقر علیهالسلام نیز آمده: «وقتی که قائم اهل بیت علیهمالسلام قیام کرد، تورات و سایر کتابهای آسمانی را از غاری که در انطاکیه واقع شده، استخراج مینماید، بین اهل تورات با تورات و بین اهل انجیل با انجیل و بین اهل زبور با زبور و بین اهل قرآن با قرآن قضاوت خواهد کرد.»[7] بنابر این در حکومت آن حضرت، حقوق تمام اقلیتهای مذهبی به طور کامل مراعات خواهد شد و آنها خواهند توانست با انعقاد پیمان ذمه و کسب تابعیت، در قلمرو حکومت اسلامی آزادانه زندگی کنند و از حقوق انسانی خود بهره مند گردند. آن حضرت در هنگام اختلاف نیز طبق کتابهای دینی خود آنها قضاوت خواهد کرد.
2. جنگ تا نابودی اقلیتها
در مقابل دسته اول روایات، روایات دیگری نیز وجود دارد که نشان میدهد همه اقلیتها غیر از مسلمانان به دست آن حضرت نابود خواهد شد. مضمون این روایات حاکی از آن است که حضرت، ابتدا دین اسلام را به اهل کتاب عرضه می دارد کسانی که بپذیرند، محفوظ مانده و اگر مخالفت کنند، کشته خواهند شد.[7] چنان که در روایتی از امام محمد باقر علیهالسلام نقل شده که فرمودهاند: «خداوند متعال شرق و غرب عالم را به روی او میگشاید و آنقدر جنگ می کند که جز دین محمد صلی الله علیه و آله چیزی باقی نمی ماند.»[8] محتوای این دسته از روایات غالباً مخالف با قرآن و سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نسبت به اقلیت های مذهبی است.[9]
از جمعبندی مطالب نتیجه میشود گناه یکی از علل تأخیر در امر ظهور است. در دوران حکومت حضرت مهدی اقلیتهای مذهبی که شرایط ذمه را بپذیرند در صلح و آرامش آزادانه زندگی خواهند کرد.
پینوشت
1. الهامی، مهدی پور، او خواهد آمد، ص 42.
2. الغیبة للنعمانی، ص 141.
3. قرب الإسناد، ص381.
4. کتاب المزار للمفید، ص 11؛ الاحتجاج، ج 2، ص 499.
5. مائده (5): 64.
6. بحار الانوار، ج 52، ص 376.
7. الغیبة للنعمانی، ص 237.
8. بحار الانوار، ج 52، ص 390.
9. ممتحنه (60): 8 – 9؛ نهج البلاغه، نامه: 53؛ نصیری، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، ص 110.
اخبار و روایات نشان می دهد گناه تأثیر به سزایی در تأخیر امر ظهور و محروم ماندن جامعه از حضور امام دارد. در دوران حکومت حضرت مهدی عجل الله فرجه الشریف یهود و دیگر اقلیتهای مذهبیِ اهل جزیه، تحت حکومت آن حضرت در صلح و آرامش و امنیت زندگی خواهند کرد. یهودیانی که علیه حکومت آن حضرت قیام کنند به طور قطع با آنها برخورد شدید خواهد شد.