حادثة عاشورا به لحاظ ماهیت، اهداف و آثار، از بزرگ‌ترین رخدادهای تاریخ بشریت است؛ چرا که قهرمان حادثه، شخصیتی است چون امام حسین بن علی علیه السلام، که به منظور حفظ کامل‌ترین و آخرین دین الهی، جان خود را فدا کرد.از جمله شواهد عظمت این قیام و شدت فاجعة شهادتِ رهبر آن، رخدادهای شگفتی است که در پی شهادت آن حضرت، در جهان هستی پدید آمد. حتی در یک نگاهِ گذرا به متون تاریخی و روایی شیعی و سنی، می‌توان به تعداد زیادی ازگزارش‌های این حوادث برخورد کرد که در مجموع حکایت از آن دارند که این حادثه، در میان حوادثِ رخ داده در جامعة بشری، تافته‌ای است جدا‌بافته، و بدین لحاظ در خور دقت و بررسی ویژه می باشد.
روایاتِ ناقلِ رخدادهای عجیب پس از شهادت امام حسین‌علیه‌السلام، علاوه بر منابع روایی اهل سنت، در بسیاری از منابع روایی شیعه نیز به چشم می‌خورد و تعداد زیادی از آنها از امامان معصوم‌علیهم‌السلام نقل شده است. از جمله این حوادث شگفت وزش بادهای سیاه و سرخ و بارش خاکستر و خون است که روایات متعددی در رابطه با آن نقل شده است:
سید ابن‌طاووس در توصیف وضعیت پدید آمده پس از شهادت امام حسین‌علیه‌السلام چنین گفته: «به هنگام شهادت امام حسین‌علیه‌السلام غباری به شدت سیاه و تاریک ـ که باد سرخی آن را همراهی می‌کرد ـ برخاست به گونه‌ای که چیزی قابل مشاهده نبود و مردم گمان کردند عذاب بر ایشان نازل شده، و این وضعیت تا ساعتی ادامه داشت سپس وضع به حال طبیعی بازگشت».(1)
به نظر می‌رسد وزش باد سیاه و سرخ متلازم با بارش خاکستر باشد که در برخی روایات دیده می‌شود. این معنا در روایت صحیح السند و مشهور شیخ صدوق از ریان‌بن‌شبیب از امام رضا‌علیه‌السلام به چشم می‌خورد که فرمود: «...هنگامی که جدّم حسین‌علیه‌السلام کشته شد آسمان خون و خاک سرخ بارید...»(2)
در روایت دیگرِ شیخ صدوق ـ که به صورت مسند از طریق مفضل‌بن‌عمر نقل شده‌ـ آمده که روزی امام حسن علیه‌السلام به برادرش امام حسین علیه‌السلام نگریسته و گریست و درباره سبب گریه‌اش چنین فرمود: ... هیچ روزی همچون روز تو نیست ای اباعبدالله! سی‌هزار نفر در حالی که مدعی‌اند از امت جدّمان محمد صلی الله‌علیه وآله‌ـ می‌باشند و خود را به اسلام نسبت می‌دهند برای کشتن تو و هتک حریمت و اسارت اهل و فرزندانت و غارت اموالت همدست می‌شوند و در چنین روزی، بنی‌امیه سزاوار لعنت (دوری از رحمت خدا) خواهند شد و آسمان خاکستر و خون خواهد بارید و همه چیز ـ حتی وحشیان بیابان و ماهیان دریاها‌ـ بر تو خواهند گریست.(3)
در دو روایت دیگر که توسط ابن‌قولویه(4) و ابن‌عساکر(5) نقل شده، نیز به بارش خاک سرخ از آسمان اشاره شده است.
بارش خون از آسمان پس از شهادت ابی‌عبدالله‌علیه‌السلام نیز یکی از شگفت‌ترین رخدادهای تاریخی است. این رخداد به طرق متعدد در منابع شیعه و اهل سنت نقل شده به گونه‌ای که جای تردید در وقوع آن باقی نمی‌ماند. در روایاتی که پیش از این نقل کردیم ضمن پیش‌گویی‌های امام حسن‌علیه‌السلام دربارة حادثة کربلا، به بارش خون و خاکستر از آسمان اشاره شده بود.(6)
در روایت مسند شیخ طوسی از عماربن‌ابی‌عمار نیز آمده که: «در روز قتل حسین‌علیه‌السلام، آسمان خون تازه بارید». (7) در برخی منابع روایی نیز از فردی به نام قرظة بن‌عبیدالله چنین نقل شده:در نیمة یک روز آسمان باریدن گرفت و چون به دستار سفید رنگی (که به آن باران خورده بود) نگریستم آنرا به رنگ خون یافتم. و شترم به بستر رودخانه رفت که آب بنوشد اما خونین شده بود. و سپس دریافتم که آن روز، حسین‌علیه‌السلام کشته شده بود.(8)
در روایت ابن‌قولویه از مردی از اهالی بیت‌المقدس نیز آمده که: «تا سه روز بر ما خون تازه می‌بارید!»،(9) و به گفتة حمادبن‌سلمه: «در شب‌های پس از قتل حسین، بر مردم خون می‌بارید».(10) در روایت مسند دولابی از ابراهیم نخعی نیز چنین می‌خوانیم: «هنگامی که امام حسین‌علیه‌السلام کشته شد، آفاق آسمان سرخ گشت. سپس شکافته شد و خون بارید». (11)
در نقل قاضی نعمان از زنی به نام ام‌سالم نیز آمده که: آن‌گاه که امام حسین‌بن‌علی‌علیه‌السلام کشته شد از آسمان، بارانی همچو خون باریدن گرفت به گونه‌ای که خانه‌ها و دیوارها سرخ رنگ شد و این رویداد به بصره و کوفه و شام و خراسان نیز رسید در حدی که ما تردیدی در نزول عذاب نداشتیم.(12)در روایت نَضْرة اَزْدیه نیز می‌خوانیم: «آن‌گاه که حسین کشته شد از آسمان خون باریدن گرفت و کوزه‌ها و سبوهایمان پر از خون گشت!»(13)
پی نوشتها:
1. علی‌بن‌موسی ابن‌طاووس، اللهوف فی قتلی الطفوف، ص 75.
2. ... انه لما قتل جدّی الحسین صلوات‌الله علیه مطرت السماء دماً و تراباً احمر... (محمدبن‌علی‌بن‌بابویه صدوق قمی، عیون اخبار الرضا‌علیه‌السلام، ج 2، ص 268).
3. محمدبن‌علی‌بن‌بابویه صدوق قمی، الامالی، ص177ـ178.
4. لما قتل الحسین‌بن‌علی‌علیه‌السلام أمطرت السماء تراباً أحمرً (جعفربن‌محمد جعفربن‌محمد ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ص183).
5. وسقط التراب الاحمر (ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ترجمة الامام الحسین‌علیه‌السلام، ص354، ح288).
6. محمدبن‌علی‌بن‌بابویه صدوق قمی، الامالی، ص178 و 189.
7. محمدبن‌حسن طوسی، الامالی، ص330، ح106.
8. محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج45 ص215 ح 38.
9. جعفربن‌محمد ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ص160، باب 24، ح2.
10. قاضی نعمان تمیمی مغربی تمیمی مغربی، شرح الاخبار، ج3، ص166.
11. لما قتل الحسین احمرت السماء من اقطارها ثم لم‌نزل حتی تفطّرت و قطرت دماً (محمد بن احمد دولابی، الذریة الطاهرة النبویة، ص135).
12. قاضی نعمان تمیمی مغربی تمیمی مغربی، شرح الاخبار، ج3، ص166.
13. محمدبن‌علی سروی مازندرانی ابن‌شهرآشوب، مناقب آل‌ابی‌طالب، ج3، ص212 / دربارة بارش خون از آسمان، به جز منابع پیش گفته، بنگرید به: اسماعیل‌بن‌ابراهیم بخاری، التاریخ الکبیر، ج4، ص 129ح2202 / عبدالرحمان ابن‌ابی‌حاتم رازی، الجرح و التعدیل، ج4، ص216 / ابوحاتم محمد ابن‌حبان، الثقات، ج4، ص329 / یحیی‌بن‌حسن ابن‌بطریق، العمدة، ص405 / ابن‌نما، مثیر الاحزان، ص63 و قندوزی، ینابیع المودة، ج3، ص20.