مرکب گران قیمت امام سجاد(ع)

09:18 - 1400/05/06

-در اسلام هم تجمل گرایی ممنوع است و هم اظهار فقر و زهدی که انسان را کوچک می کند.

سوال
روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که امام سجاد(ع) برای خود مرکب صد دیناری می خریدند. آیا این با ساده زیستی امام منافات ندارد؟

در پاسخ به این سوال به چند نکته اشاره می شود:

معنای ساده زیستی
در استفاده از نعمت های الهی دو گونه نگاه افراطی و تفریطی وجود دارد. برخی در مادیات دنیا غرق شده اند و اسیر تجملات گشته اند و برخی نیز مانند صوفیان و زاهد نماها ساده زیستی را به گوشه گیری و فقیر نمایی تفسیر کرده اند. هرچند در بسیاری از موارد همین ساده زیستی آن ها هم ریاکارانه و برای جلب نظر مردم می باشد. اما از نگاه اسلام ناب ساده زیستی به معنای عدم دل‌بستگی به مظاهر دنیا می باشد نه حرام کردن آن بر خود.

ساده زیستی ائمه واقعی بود نه ریا کارانه
ساده زیستی ائمه(ع) در زندگی امری غیر قابل انکار می باشد. از پوشیدن لباس های ساده تا نشستن سر سفره بردگان و زیر دستان. اما زهد و ساده زیستی ائمه نه از سر فقر بود و نه از سر ریاء و ظاهر نمایی، و اگر شرایط اقتضاء می کرد لباس بهتر بپوشند یا مرکب بهتر سوار شوند چنین رفتار می کردند؛ روزی سفیان ثوری به نوع لباس امام صادق(ع) اعتراض کرد و گفت: ‌ای پسر رسول خدا، پیامبر (ص) و علی (ع) چنین لباسی را نپوشیدند که شما به تن کرده‌اید. حضرت در پاسخ فرمود: رسول خدا (ص) در عصری بود که فقر و تنگ‌دستی همه جا را فرا گرفته بود و آن حضرت مطابق شرایط آن زمان، چنان لباسی می‌پوشید؛ ولی دنیا بعد از آن عصر، نعمت‌هایش را در همه جا فرو ریخت. شایسته‌ترین افراد به بهره‌مندی از این نعمت‌ها، نیکان هستند. سپس حضرت این آیه شریفه را خواند: چه کسی نعمت‌های زیبای خدا و روزی‌های پاک را که او برای بندگانش آشکار کرده، حرام نموده است.[1] ‌ای سفیان ثوری! آن‌چه را که از لباسِ ظاهر من می‌بینی برای حفظ آبرو نزد مردم پوشیده‌ام. سپس حضرت لباس ظاهر خود را بالا زد و لباس زیرین خویش را که زبر و خشن بود، به سفیان نشان داد و فرمود: این لباس خشن را برای نفس خود و آن لباس ظاهر را برای مردم بر تن کرده‌ام. آن‌گاه امام (علیه‌السّلام) اعتراض سفیان را به خودش برگرداند که در زیر لباس خشن خویش، لباسی لطیف پوشیده بود و روحیه ریاکارانه و زاهدنمای سفیان را آشکار کرد.[2]

تواضع یا کوچک شدن
در هر جامعه ای افراد با توجه به شان خود سوار مرکب مناسب می شوند. افراد متکبر یا تجمل گرا جز مرکب های گران و اصیل سوار نمی شدند اما پیامبر(ص) و ائمه(ع) به راحتی و مانند افراد عادی جامعه حتی بر الاغ سوار می شدند.[3] حال اگر ساده زیستی و سوار مرکب ارزان شدن را در جامعه از نشانه های تواضع بدانیم، تواضع در برابر دیگران هرچند امری پسندیده می باشد اما تواضع در برابر متکبران معنایی جز حقارت و کوچک شدن ندارد. امام مصوم در برابر متکبران تواضع نمی کند بلکه به گونه ای رفتار می کند که متکبران در برابر او احساس پستی می کنند. امام زین العابدین(ع) نیازی به شتر گران قیمت نداشت اما شخصیت اجتماعی ایشان به خصوص در برخورد با متکبران جامعه چنین اقتضا می کرد. هشام بن حکم در زمان ولیعهدی خود به مکه آمده بود هرچقدر سعی کرد خود را به حجرالاسود برساند تا آن را استلام کند مردم به او راه ندادند، اما همین که امام زین العابدین(ع) خواستند دست به حجرالاسود برسانند مردم راه را برای ایشان باز کردند[4] با آن‌که خیلی از مردم از شیعیان حضرت نبودند.

جمع بندی
ساده زیستی استفاده نکردن از نعمت ها نیست بلکه استفاده درست و دوری از تجملات می باشد. ائمه(ع) با وجود مکنت مالی زندگی ساده ای داشتند و با فقراء و غلامان سر یک سفره می نشستند. اما آن جا که ساده زیستی امام ممکن بود مورد سوء استفاده قرار بگیرد یا باعث تحقیر و فقیرانگاری ایشان شود در برابر حاکمان و متکبران جامعه از بهترین مرکب و لباس استفاده می کردند.

پی نوشت
[1] اعراف آیه 32.
[2] کلینی، محمد بن یعقوب، فروع کافی، ج۶، ص۴۴۲.
[3] http://ghadeer.org/Book/735/115061.
[4] مناقب آل ابى طالب ، ج 3، ص 301.

ساده زیستی استفاده نکردن از نعمت ها نیست بلکه استفاده درست و دوری از تجملات می باشد. ائمه(ع) با وجود مکنت مالی زندگی ساده ای داشتند و با فقراء و غلامان سر یک سفره می نشستند. اما آن جا که ساده زیستی امام ممکن بود مورد سوء استفاده قرار بگیرد یا باعث تحقیر و فقیرانگاری ایشان شود در برابر حاکمان و متکبران جامعه از بهترین مرکب و لباس استفاده می کردند.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
3 + 0 =
*****