هدف هر چند مقدس و الهی هم باشد، برای رسیدن به آن نمیشود از راههای غیر مشروع استفاده نمود.
برخی با ایجاد شبهه به اصل سریال گاندو، بر این باورند که چقدر ضرورت دارد که بازیگر خانمی کاملا بی حجاب هرچند با کلاه گیس را به نمایش بگذارند در حالی که بسیاری از فیلمها بهسبب استفاده از چنین زنانی توقیف شده است. ظاهراً از نظر صدا و سیما برای هدفهای سیاسی هدف وسیله را توجیه میکند و میتوان از حیلههای شرعی استفاده کرد.
در پاسخ به این شبهه میگوییم:
1. تولید و پخش سریالهایی همچون «خانه امن»، «ترور خاموش» و «گاندو» نشاندهنده نگاه ویژه و قابلتقدیر مدیران و برنامهسازان تلویزیون به موضوعات راهبردی و امنیتی است. به تصویر کشیدن گستردگی و پیچیدگی اقدامات جاسوسی دشمن و البته مهارت و هوشیاری مأموران امنیتی یکی از وجوه مثبت این مجموعه تلویزیونی بود که ای کاش شبهه کنندگان با این زاویه نیز به ماجرا مینگریستند. بهطور قطع پروژه نفوذ یکی مسائلی است که سالهای متمادی کشور ما را از بالاترین ردههای امنیتی تا خردترین ساختارهای حکومتی درگیر کرده و در لایه های مختلفی ورود کرده است. سریال «گاندو» نمونه کوچکی از پروژه نفوذ است که برای مردم به تصویر کشیده شده و این در بصیرت افزایی مردم و جلوگیری از گستردگی نفوذ بسیار مؤثر است.
3. در اندیشههای لیبرالیسمی، کمونیسمی و ماکیاولیسمی هدف وسیله را توجیه میکند. این در حال است که در نگاه دین و عقل، هدف وسیله رو توجیه نمی کند. از نگاه عقل و دین برای رسیدن به هدف - هرچند هدف خوبی نیز باشد - استفاده از هر وسیله ای جایز نیست. از این رو اگر فردی هدف عالی و مقدس دارد باید وسیله و راه رسیدن به آن هدف نیز متناسب با هدف باشد نه اینکه از هر وسیله ای هرچند گناه و عمل نامشروع به آن هدف عالی و مقدس برسد. بنابر این قداست هدف سبب نمیشود تا وسیله نامشروع نیز جواز پیدا کند. برای نمونه اگر فردی هدفش کمک به فقرا است و میداند که این عمل چقدر از نگاه اسلام پاداش دارد باید از اموال حلال که متناسب با آن هدف است در راه خدا انفاق کند نه اینکه از هر راهی هر چند مال غصبی و دزدی باشد.
4. در منابع روایی احادیثی وجود دارد که نشان میدهد هدف وسیله را توجیه نمیکند. چنانکه در روایتی آمده مردم از زهد و علم شخصی پیش امام صادق علیهالسلام تعریف بسیاری کردند. تا آنجا که امام مشتاق دیدار ایشان شد و دست بر اتفاق، ایشان را در بازار ملاقات کرد، در حالیکه عده زیادی اطراف او را گرفته بودند و او حکم شرعی میگفت ... . امام با ایشان پس از رفتن مردم، تا مسیری همراه میشود، میبیند که سر میوه فروشی را گرم میکند و دو انار میدزدد، همینطور به نانوایی میرود و دونان هم میدزدد، سپس وارد خرابهای میشود و آن دو نان را به دو بچه فقیر و دو انار را هم به دو بچه یتیم میدهد، امام علیهالسلام با دیدن این صحنهها از آن مرد پرسید: «آنهمه زهد و تقوا و علم و آن دزدیها و این انفاقها... تو را چه می شود؟ آن شخص به امام میگوید تو نواده پیامبری و قرآن نمی دانی؟ مگر نخواندهای که خدا در قرآن فرموده : «مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاء بِالسَّیِّئَةِ فَلاَ یُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَهُمْ لاَ یُظْلَمُونَ؛[1] هر کس کار نیکى بجا آورد، ده برابر آن پاداش دارد، و هر کس کار بدى انجام دهد، جز به مانند آن، کیفر نخواهد دید؛ و ستمى بر آنها نخواهد شد.» آن مرد در ادامه به امام گفت: من دو انار و دو نان دزدیدم و چهار گناه برایم ثبت میشود اما در مقابل برای هر کدام 10 ثواب میدهند که 40 ثواب میشود ...، امام در پاسخ او فرمود: «آن موقع شما 40 حسنه برایت ثبت میشود که آن انار و نان مال خودت باشد، نه اینکه دزدی کنی (غصب) و بعد هم بدون اجازه صاحب آن، مال غصبی را به دیگری ببخشید.» [2]
در روایتی دیگر از امام حسین علیهالسلام به صراحت بر نفی استفاده از وسیله غیر مشروع برای رسیدن به اهداف مقدس تصریح شده است. در فرازی از این روایت آمده که: «مَنْ حَاوَلَ أَمْراً بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ كَانَ أَفْوَتَ لِمَا يَرْجُو وَ أَسْرَعَ لِمَجِيءِ مَا يَحْذَرُ؛[3] کسی که برآورده شدن امورش را، به انجام گناه و معصیت الهی گره بزند به طور قطع نتیجه آن زیان بارتر از هدفی است که به آن امید بسته بود، و پرهیز از آن نیز او را زودتر به نتیجه میرساند.» این روایات به خوبی میرساند که هدف، وسیله را توجیه نمی کند و از راه حرام نمیشود به مقصد رسید. حسین بن علی و امام صادق علیهماالسلام این فکر را که هدف توجیه کننده وسیله است را باطل میکنند و نشان میدهند که از راه بد نمیشود به هدف مقدس رسید.
از جمعبندی مطالب نتیجه میشود هدف هرچند مقدس هم باشد برای رسیدن به آن نمیشود از هر راه و وسیلهای غیر متناسب به آن رسید چنانکه در سریال گاندو هرچند اصل هدف مقدس است اما استفاده از زنان بیحجاب توجیه بردار نیست. البته به کار گیری از زنان بیحجاب تنها در سریال گاندو نبوده بلکه در سریال های خانگی دیگری نیز به وفور قابل مشاهده است و این بر خلاف آن ادعایی بود که گفته شد که سریالهای دیگر بهسبب حضور چنین زنانی متوقف شده است.
پینوشت
1.انعام (10): 160.
2. تفسیر المنسوب الی الامام الحسن العسکری (ع)، ص 43.
3. الکافی، ج 2، ص 373.
برخی برای پیاده نمودن و رسیدن به اهداف مقدس، گاهی از ابزارهای غیر شرعی استفاده میکنند. از نگاه عقل و دین استفاده از وسائل غیر مشروع برای رسیدن به اهداف مقدس جایز نیست. استفاده برخی سازمانها از ابزار غیر شرعی برای پیاده نمودن اهداف خود در قالب سریالها و نمایشها مانند استفاده از زنان بیحجاب جایز نیست.