کلام قرآن، زیباترین و فصیح‌ترین کلام‌هاست و همواره از برای مقصود خود از واژه‌های مناسب استفاده می‌کند. در حوزه مسائل زناشویی نیز عبارات قرآنی در بالاترین درجه عفت و احترام قرار دارند.
قرآن مجید دارای زیباترین و فصیح‌ترین عبارات و الفاظ است. هرگز کلمات زننده و ناپسند در آن به کار نرفته است. از حوزه‌هایی که صحبت در آن نیازمند دقت و توجه بسیار است حوزه مسائل جنسی و رابطه‌ی میان زن و مرد است. قرآن کریم در این موارد همواره جانب ادب را نگه داشته و از به کاربردن واژگان ناپسند پرهیز کرده است.
یکی از اشکال‌هایی که معارضان و مخالفان قرآن مطرح نموده‌اند این است که قرآن، در برخی موارد از الفاظ قبیح و زشت برای بیان این مسائل استفاده کرده است. خداوند در آیه ۱۲ سوره تحریم درباره حضرت مریم می‌فرماید: «وَ مَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتي أَحْصَنَتْ فَرْجَها؛ و مريم دختر عمران كه دامان خود را پاك نگه داشت». مخالفان قرآن که برای توهین به اسلام شبانه روز تلاش می‌کنند، استفاده واژه «فرج» در اینجا را مخالف ادب عنوان می‌کنند و آن را دستاویز حمله به قرآن قرار داده‌اند.
اینگونه برچسب زدن‌ها به قرآن، ناشی از بی‌توجهی به وجوه زبان‌شناختی قرآن و زبان عربی است. دقت در واژگان مورد استفاده قرآن نشان می‌دهد عبارات قرآنی نه تنها مخالف ادب بلکه در بالاترین درجه عفت و زیبایی به کار رفته است.
معنای «فرج» در نگاه واژه‌پژوهان
لغت‌شناسان و واژه‌پژوهان زبان عرب، معنای «فرج» را شکافتن و گشایش دانسته‌اند.[۱] در کتاب «العین» که از قدیمی‌ترین کتاب‌های لغت عرب می‌باشد و نزدیک عصر نزول قرآن نوشته شده، آمده است: «هر شکافی که بین دو چیز واقع شود «فرج» نامیده می‌شود. چنان که شکاف بین کوه‌ها هم فرج گفته می شود».[۲] در کتاب «مفردات الفاظ قرآن» نیز همین معنا آمده است: «به شکاف بین دو چیز مانند شکاف دیوار، «فرج» گفته می‌شود».[۳]
بنابراین همانطور که از بیان لغت‌شناسان آشکار است این واژه هرگز صراحت در آلت زنانگی ندارد؛ بلکه تعبیر فرج برای آلت زنانگی به طور کنایی استفاده می‌شود.[۴] عدم توجه به کنایه‌ای بودن این الفاظ، باعث سوء تفاهم و برداشت غلط از آیات قرآن می‌شود. حال آنکه به اذعان مفسران و لغت‌شناسان قرآن در زمینه مسائل جنسی هرگز از تعابیر صریح و ناپسند استفاده نکرده است.[۵] «احصنت فرجها» را می‌توان معادل «دامنش را پاک نگه داشت» در فارسی دانست.[۶] همانطور که واژه دامن در اینجا اشاره به آلت زنانگی دارد و یک تعبیر کاملا مودبانه به شمار می‌رود تعبیر «احصنت فرجها» نیز بیانی مودبانه و محترمانه است که به باکره بودن حضرت مریم اشاره می‌کند.
ادب قرآن در به کاربردن واژه‌ها
همانطور که اشاره شد کلام قرآن در اوج عفت و احترام است. امام صادق(علیه‌السلام) در بیانی زیبا به این نکته اشاره می‌کنند. ایشان در ذیل آیه ۶ سوره مائده درباره‌ای واژه «لامستم» می‌فرمایند: «هُوَ الْجِمَاعُ، وَ لكِنَّ اللَّهَ سَتِيرٌ يُحِبُّ السَّتْرَ، فَلَمْ يُسَمِّ كَمَا تُسَمُّونَ؛[۷] مقصود، آمیزشِ [جنسى] است؛ لیکن خداوند، عفیف است و عفت کلام را دوست دارد. در نتیجه آن‌گونه که شما نام مى‌برید، نام نبرده است» علامه طباطبایی در ذیل همین آیه درباره علت کاربرد چنین واژگانی در قرآن می‌نویسد: «خداوند به سبب رعایت ادب و حفظ زبان از چیزی که طبع انسان از آن دوری می‌کند، آن را آشکارا بیان نکرده است».[۸]
در ادامه به دو مورد دیگر از عبارات کنایه‌ای قرآن در این زمینه اشاره می‌کنیم تا روشن شود اتهام استفاده از کلمات ناپسند و مخالف عفت به چه اندازه از ساحت قرآن به دور است.
واژه «حرث»
در آیه ۲۲۳ سوره بقره داریم: « نِساؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُم؛ زنان شما كشتزار شمايند، پس از هر سو و هر وقت كه خواستيد به كشتزار خود درآييد». «حرث» در لغت به معنای پاشیدن بذر در زمین و آماده کردن زمین برای کشت و زرع آمده است.[۹] این آیه به زیبایی و بدون استفاده از واژگان صریح، به عمل زناشویی اشاره می‌کند. از آنجا که فرزندان در دامن زنان پرورش پیدا کرده و رشد می‌کنند، قرآن مادران را به زمین‌های حاصل‌خیز تشبیه کرده است که بذر فرزندان در آنجا پرورش می‌یابد. به همین خاطر بسیاری از واژه‌پژوهان زبان عرب به کارگیری حرث در آیه را نوعی تشبیه دانسته‌اند.[۱۰] همانطور که می‌بینید این آیه در نهایت ادب و در ضمن یک تشبیه زیبا به عمل زناشویی اشاره می‌کند و هیچ واژه‌ی خلاف عفتی به کار نبرده است.
واژه «رفث»
کلمه‌ی رفث در آیات مربوط به آن، مثل آیه‌ای که می‌فرماید: «أحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى نِسائِكُمْ؛[۱۱] براى شما در شب روزه، همبستر شدن با زنانتان حلال شد»، کنایه از عمل زناشویی است.[۱۲] این واژه در اصل به معنای قول قبیح و ناپسند است.[۱۳] همچنین به معنای تصریح به هر سخن زشتی است که تنها در بستر زناشویی به زبان می‌آید، و در غیر آن مورد، گفتنش نفرت‌آور و قبییح است.[۱۴] در اینجا نیز قرآن برای اشاره به همبستر شدن زنان با مردان از واژه‌ای غیر مستقیم استفاده کرده است و نهایت عفت و ادب را به کار برده است.
نتیجه
مغرضین و مخالفین قرآن از آنجا که ۱۴۰۰ سال است نتوانسته‌اند به ادعای تحدی قرآن پاسخ دهند؛ از هر وسیله‌ای برای خدشه‌‌دار کردن ساحت قرآن استفاده کرده و با انواع ترفندها شبهات جدیدی را علیه قرآن مطرح می‌کنند. وظیفه ما مسلمانان این است که با مطالعه بیشتر پیرامون قرآن هم خودمان و هم اطرافیان‌مان را از گزند شبهات حفظ کرده و هر چه بیشتر در ترویج معارف قرآنی تلاش کنیم.
پی‌نوشت
[۱] العین، ج۶، ص۱۱۰؛ التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ج9، ص 48؛ مفردات الفاظ قرآن جلد۱، ص ۶۲۸.
[۲] العین، ج۶،ص۱۱۰.
[۳] مفردات الفاظ قرآن، ج۱، ص ۶۲۸.
[۴] همان.
[۵] تفسیر نمونه، جلد۱۳، ص۴۹۴.
[۶] تفسیر نمونه، ج ۱۳، ص ۴۹۵.
[۷] کافی چاپ دارالحدیث ج۱۱، ص۲۸۱
[۸] المیزان،ج ۵، ص ۲۲۷.
[۹] مفردات الفاظ قرآن، ص.۲۲۶
[۱۰] معانی القرآن،ج۱،ص۷۳؛ انوار التنزیل و اسرار التأویل، ج۱، ص۱۴۰؛ مجمع البیان، ج۲، ص۵۶۴.
[۱۱] سوره بقره، آیه ۱۸۷.
[۱۲] مجمع البیان،ج۲، ص۵۰۴، المیزان، ج۲، ص۴۴؛ تفسیر نمونه، ج۲، ص۴۶۸.
[۱۳] لسان العرب، ج۲، ص۱۵۴؛ العین، ج۷، ص۲۲۰.
[۱۴] ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۶۴.
سخن گفتن در مسائل زناشویی و روابط میان زن و مرد نیازمند به کار بردن واژه‌های مناسب و محترمانه است. قرآن کریم که دارای زیباترین و مناسب‌ترین عبارات است در این حوزه نیز با نهایت ادب و عفت سخن گفته است. بر خلاف آنچه مخالفین شبهه می‌کنند، قرآن کریم هیچ‌گاه در این موارد از الفاظ صریح استفاده نکرده است و همواره با کنایه و با تعابیر مناسب به این مسائل اشاره می‌کند.