چرا کتاب مهم است؟

کتاب را می توان مهمترین دست آورد بشری در انتقال مفاهیم دانست. کتاب بهترین منبع برای شناخت گذشته، حال و آینده است. هر چند امروزه اقبال عمومی به کتابخوانی کمتر شده است ولی باید با تبلیغات گسترده و معرفی جایگاه و اهمیت کتاب به سوی برقراری ارتباط دوستانه میان مردم و کتاب قدم برداریم.

پیامبر اسلام به عنوان آخرین پیامبر الهی معجزه ای گویاتر از کتاب ندارد. قرآن کریم بارها از کتب پیامبران گذشته سخن گفته است و خود را نیز کتابی از جانب پرودگار معرفی می کند. چنانکه در سوره ی احقاف آیه ی12 فرمود: «وَمِنْ قَبْلِهِ كِتَابُ مُوسَى إِمَامًا وَرَحْمَةً وَهَذَا كِتَابٌ مُصَدِّقٌ لِسَانًا عَرَبِيًّا لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَبُشْرَى لِلْمُحْسِنِينَ؛ و پیش از قرآن کتاب تورات بر موسی که امام و پیشوای مهربان خلق بود نازل گردید و این کتاب قرآن مصدّق کتب آسمانی پیشین به زبان فصیح عربی نازل شده تا ستمکاران عالم را (از عذاب خدا) بترساند و نیکوکاران را بشارت (به رحمت ایزد) دهد.» اگر چیزی بهتر از کتاب و گویاتر از آن برای انتقال دانش الهی و بینش اسلامی برای آیندگان وجود داشت حتما خداوند باری تعالی از آن روش برای این کار استفاده می کرد. اما حقیقت آن است که بهتر از کتاب چیزی برای این کار وجود نداشت و ندارد.

کتاب و نوشتن کتاب مایه ی حفظ میراث گذشتگان
کسانی که در علوم حدیث کار کرده اند به خوبی می دانند که آنچه میراث روایی شیعه را حفظ کرده مدیریتِ خود اهل بیت علیه السلام با تشویق اصحابشان به نوشتن روایات بوده است. در روایتی از امام صادق علیه السلام در اهمیت نوشتن و نویسندگی آمده است که به مفَضَّل(یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام فرمود: «ای مفضَّل در نعمتهایی که خداوند به انسان ارزانی داشته است بیندیش ...از جمله این نعمتها نویسندگی است که اخبار گذشتگان را به باز ماندگان و از بازماندگان به آیندگان می رساند. به سبب آن است که دانشها و آداب و غیره در کتابها جاویدان می ماند.»[1] حضرت  نوشتن و نویسندگی را جزو نعمت های خداوندی می شمارند. نعمتی که سبب حفظ دانش می گردد. یا در روایتی از امام صادق علیه السلام می خوانیم که فرمود به سراغ ابان بن تغلب بروید که بسیار حدیث از ما دارد: «ائْتِ أَبَانَ بْنَ تَغْلِبَ- فَإِنَّهُ قَدْ سَمِعَ مِنِّي حَدِيثاً كَثِيراً- فَمَا رَوَاهُ لَكَ فَارْوِهِ عَنِّي؛[2]به نزد ابان بن تغلب برو که بسیار حدیث از من شنیده است، پس هر حدیثی که او از برای تو از من روایت کرد تو می توانی از من روایت کنی». چگونه این احادیث نزد ابان بن تغلب و دیگر اصحاب ائمه ع نگهداری می شده است  که بالاترین ضریب اطمینان را دارد ؟ تا جایی که امام ع می فرماید بروید و حدیث بگیرید که حدیث او حدیث من امام ع است.آیا این با غیر کتابت ممکن است؟!

در روایاتی دیگر نیز دستور به نوشتن و ملازمه ی آن با حفظ دانش به صراحت ذکر شده است. در عصر امام صادق علیه السلام، حداقل بر پایه ی گزارش نجاشی(که عالم بسیار نام آشنایی در علم حدیث و رجال می باشد) 323کتاب نویس داشتیم که حدودا 500عنوان مستقل نوشته اند و همین نوشتن ها موجب حفظ میراث حدیثی گرانبهای تشیع گردیده است.

پرهیز از خواندن کتاب های گمراه کننده
کتاب خوب می تواند ویژگی های متعددی داشته باشد اما یکی از رسالت های مهم کتاب، هدایت بشر به دانش سالم و تعالی مادی و معنوی است. در حقیقت کتاب که راه ضلالت را ترسیم کند نمی تواند روی میز مطالعه ی یک فرد طالب دانش و اندیشه پاک قرار بگیرد. از این دست کتابها در روایات و کلمات علمای ما به کتب ضاله تعبیر شده است. امام جواد علیه السلام مى فرماید: «کسى که به (گفتار) گوینده اى گوش فرا دهد او را بندگى کرده است.  بنابراین اگر گوینده از خدا و دستورات او سخن مى گوید شنونده ى او خدا را عبادت کرده و اگر از شیطان سخن مى گوید شنونده ى او شیطان را عبادت نموده است». [3] می دانیم که کتاب نیز بهترین مکان برای تبلور گفته ها و شکل گیری گفتمان ها است. لذا لازم است از کتابهایی که موجب کجی اندیشه و خروج از مسیر هدایت الهی می گردد به شدت پرهیز نمود.

پی نوشت ها:
[1] مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج‌13، ص 259.
[2] وسائل الشیعه, ج27, ص147.
[3] الكافي (ط - الإسلامية)، ج‌6،ص434.