-امروزه فضای مجازی در رأس رسانه‌ها، تعیین کنندۀ بسیاری از چیزها در جامعه است. در فضای کنونی کسی که بخواهد از این فضا انتقادی کند، باید جوانب احتیاط را رعایت کند. چراکه طرفداران بسیار آن، ممکن است این انتقادات را برنتابند. در روزهای اخیر، روزنامۀ جوان، با انتقاد از اینستاگرام، خاطر بسیاری از کابران را آزرده کرده.
سال‌هاست که شبکه‌های اجتماعی، میهمان گوشی‌های همراه شده و تعداد قابل توجهی از مردم از آن‌ها استفاده می‌کنند. طوری که نبود آن‌ها موجب معطل ماندن بسیاری از کارها می‌شود. بماند که چند درصد از نیاز افراد به این شبکه ها، واقعی و بدون جایگزین است و چند درصد تبدیل به تفریح و اعتیاد شده. در هر حال استفاده از این شبکه‌ها تبدیل به جزء جدایی ناپذیر از اوقات روزانۀ افراد شده است. برخی از این شبکه‌های اجتماعی، به واسطۀ دسترسی راحت و جذابیت دیداری بالا، محبوبیت خاصی میان افراد پیدا کرده اند. از جملۀ این شبکه‌های محبوب، اینستاگرام است که در روزهای اخیر جدل‌های داغ بسیاری حول آن مطرح شده که هم مخالف دارد و هم موافق. تا حدی که بحث فیلترینگ آن نیز پیش کشیده شد.
اما در روزهای اخیر، روزنامۀ جوان، مطلبی را به انتشار رسانده که مجددا موجب اعتراضات فراوانی را فراهم کرده است. این روزنامه در یادداشت خود با انتقاد از اینستاگرام نوشت: این پیام‌رسان اجتماعی فرد را به سمت «لاابالی‌گری» هدایت می‌کند. اینستاگرام نرم‌افزاری است که دیده شدن و لایک گرفتن به هر قیمتی را ترویج می‌کند و این موضوع نتایجی، چون خدشه‌دار شدن و از بین رفتن حیا و غیرت در دختران و پسران امروز و مادران و پدران آینده کشور را دارد. این همان چیزی است که برای جامعه امروز ما خطری جدی تلقی می‌شود، زیرا نوجوان امروز جامعه ما نیروی کار و عنصر اصلی تشکیل خانواده در آینده است. اگر این سبک زندگی برای وی نهادینه شود در دوره‌های آتی ما شاهد جامعه‌ای مصرف‌گرا و رو به انزوای فرهنگی خواهیم بود. زمانی که حساسیت‌های فرهنگی و مذهبی فرد در جامعه دچار تزلزل و نابودی شود خسارت‌های بی‌شماری متوجه جامعه و فرهنگ آن خواهد شد.(1)
باید دانست که در فیلترینگ، مباحث بسیاری از جمله مسائل امنیتی مطرح است. اما مسئلۀ حیا، هم دغدغۀ بسیاری از خانواده‌های مسلمان و ایرانی است و هم مسئله ای است که در سطوح مختلف رسانه‌ها، از جمله رسانه‌های غربی، توجه چندانی بدان نمی‌شود. فضای کنونی رسانه‌ای به گونه‌ای شده که کسی جسارت مطرح کردن چنین مسائل و مباحثی را ندارد. چرا که بعضا طرفداری از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، کورکورانه و با تعصب است. این مطلب که «اینستاگرام حیای دختران و پسران را از بین می‌برد» موضوعی است که در سال‌های اخیر بسیار شاهد آن بودیم و در این فضا به وفور یافت می‌شود.
مسدلۀ حیا، مسئله‌ایست که اسلام عزیز، تأکید بسیاری بر آن کرده و در روایات، سخن از آن بسیار به میان آمده است. احادیثی که ترغیب افراد را به حیاء، به عنوان امری اخلاقی، مورد توجه قرار داده‌اند. پاره‌ای از این احادیث، به صراحت اشخاص را به رعایت حیاء سفارش کرده و از محبوب بودن اهل حیاء در نزد خدا خبر داده‌اند، زیرا خدا خود اهل حیاء است. ازاینرو، حیاء در رأس ۹ خُلقِ نیک دیگر، یکی از «مکارم اخلاق» معرفی شده است، چنانکه پیامبر اکرم در دعاهای خویش، حیاء از خداوند را از او درخواست کرده است.(2)
سفارش به حیاء حتی در خصوصی‌ترین زوایای زندگی فردی نیز مطرح گردیده است. به پیامدهای مثبت مادّی و معنوی حیاء نیز توجه شده است؛ مثلا براساس حدیثی نبوی، حیاء سراسر خیر است و جز خیر نتیجه‌ای ندارد. ابن بابویه در توضیح معنای این حدیث گفته است که حیاء انسان را، چه دیندار باشد چه غیردیندار، از پلیدی‌ها بازمی‌دارد. همچنین حیاء سبب همه زیبایی‌ها معرفی شده و وجود برخی امور در حوزه دین و مناسبات اجتماعی، مترتب بر آن دانسته شده است، از جمله انجام دادن فرایض دینی، دوری از زشتی‌ها، رعایت حقوق والدین، وفای به عهد، صله رحم، برآوردن نیازهای دیگران و پذیرایی از مهمان.(3)
جوانان عزیز این سرزمین، لیاقت فتح قله‌های علم و تکنولوژی را دارا هستند. از این رو بایستی تمام فکر و ذکر خود را صرف پیشرفت‌های شخصیتی و عقلی کنند. اما بازدارنده‌هایی مانند جذب دنبال کننده و عطش دیده شدن، بسیاری از آن آرمان ها را به دست فراموشی می‌سپبارند. ما نه مخالف تکنولوژی هستیم و نه مخالف تفریح و نه مخالف گسترش شبکه‌های اجتماعی. بلکه ما قائل به اینیم که بایستی این شبکه‌ها توسط خود مردم کنترل شوند و سیر بارگزاری مطالب به سمت ترویج بی‌حیایی و بی‌عفتی پیش نرود.مسئولین ما نیز بایستی با حمایت خود از حقوق کاربران فضای مجازی و همین طور با گسترش شبکه‌های اجتماعی، فضا را برای آسایش روانی مردم دغدغه‌مند فراهم کنند.
پی‌نوشت:
1) قلم نیوز(https://b2n.ir/k58083)
2) ویکی شیعه(https://b2n.ir/j42386)
3) همان