کی ازدواج کنیم؟

بسمه تعالی

مقدمه‏

بیدارى غریزه جنسى در نوجوان كشش شهوانى ایجاد مى ‏نماید و بر او واجب است كه از هرگونه تحریك شهوت از راه حرام خود دارى نماید، اما در شرایط كنونى به دلیل كثرت اسباب تحریك جنسى و سهولت دسترسى به آن، نوجوانان تازه بالغ در معرض خطر انحرافات اخلاقى قرار دارند و طبیعى است كه خود نگهدارى كامل بسیار مشكل باشد.

راهكار ازدواج نیز كه به فرمایش قرآن كریم وسیله ایجاد آرامش در انسان[1] است، در مورد آنها مطرح نیست؛ چون اكثر كارشناسان بر این اعتقادند كه زمان مناسب براى ازدواج دوران جوانى است و ازدواج را براى نوجوانان تازه بالغ و حتى تازه جوانان حدود 20 سال زود مى‏ دانند، كه لازمه این فكر ایجاد فاصله چندین ساله بین بیدارى غریزه جنسى و ازدواج و در نتیجه سقوط عده‏اى از آنان به ورطه انحرافات اخلاقى است.

سؤال این است كه: آیا دین با وجود تاكیدات فراوان بر ازدواج، چنین فاصله طولانى بین بلوغ و ازدواج را تایید مى ‏نماید؟

به عبارت دیگر: آیا از نظر دین دوران نوجوانى - حتى در شرایط وجود پیامدهاى سوء - زمان مناسبى براى ازدواج نیست و باور عموم در این زمینه صحیح است یا خیر؟

براى پاسخ به این سؤالات، نخست ازدواج بعد از بلوغ از نظر دین مورد بررسى قرار گرفته و در مرحله بعد دلایل كارشناسان و مقدار صحت و مطابقت آن با معیارهاى دینى بررسى مى ‏گردد.

استحباب و مطلوبیت نفسى ازدواج

بر اساس فتواى فقها، ازدواج در حال غیرضرورت، مستحب است و در روایات نیز به محبوب بودن و ارزش ازدواج، فراوان اشاره شده است:

قال رسول اللّه‏: «ما بُنِىَ فِى الْاِسْلامِ بِناءً اَحَبَّ اِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ، وَاَعَزَّ مِنَ التَّزْوِیجِ؛[2] در اسلام، هیچ بنایى ساخته نشده است كه نزد خداى عز و جل، محبوب‏تر و ارجمندتر از ازدواج باشد.»

قال رسول اللّه‏: «مَنْ اَحَبَّ اَنْ یُلْقِى اللَّهَ طاهِراً مُطَهَّراً فَلْیُلْقِهِ بِزَوْجَةٍ؛[3]

هر كس مى‏ خواهد در حالى كه پاك و پاكیزه باشد با خدا دیدار كند، خدا را با همسرى [كه براى خود گرفته است‏] ملاقات نماید.»

قال رسول اللّه‏: «اَلنِّكاحُ سُنَّتِى فَمَنْ لَمْ یَعْمَلْ بِسُنَّتِى فَلَیْسَ مِنِّى؛[4] ازدواج سنّت من است، هر كس به سنت من عمل نكند از من نیست.»

ضرورت ازدواج‏

پس از آنكه غریزه در وجود دختر و پسر بیدار شد و به بلوغ رسیدند، ازدواج به دلایل ذیل براى آنها ضرورت دارد:

الف. پاسخگویى به نیاز غریزى

غریزه جنسى همانند میل به آب و غذا و خوابیدن و دیگر تمایلات انسان، پاسخگویى او را مى ‏طلبد. این غریزه در وى كشش جنسى و عاطفى به جنس مخالف را بیدار مى‏كند، و بهترین راه پاسخگویى، آرام‏سازى غریزه با ارضاى آن از راه ازدواج است؛ همانند: خوردن، آشامیدن و خوابیدن براى رفع نیاز به آب، غذا و خواب.

ممكن است گفته شود: «خویشتن داری بر ازدواج مقدم است»؛

پاسخ این سخن با توجه به دو آیه از قرآن معلوم مى‏شود. خداوند متعال مى‏فرماید: «وَ أَنكِحُوا الْأَیَمَى‏ مِنكُمْ وَ الصَّلِحِینَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَ إِمَآلِكُمْ إِن یَكُونُوا فُقَرَآءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَ اللَّهُ وَ سِعٌ عَلِیمٌ * وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لَا یَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّى‏ یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ»؛[5] «مردان و زنان بى ‏همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و كنیزان صالح و درستكارتان را؛ اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى‏ نیاز مى‏سازد؛ خداوند گشایش دهنده و آگاه است. و كسانى كه امكانى براى ازدواج نمى‏یابند، باید پاكدامنى پیشه كنند تا خداوند از فضل خود آنان را بى ‏نیاز گرداند.»

همانگونه كه مشاهده مى ‏شود در آیه اوّل، لزوم اقدام دیگران براى ازدواج مجردان، و در دومین آیه، لزوم عفت‏ورزى آنان در خطاب به خودشان مطرح شده است.»
پس طبق این دو آیه در مرحله اوّل، دیگران باید براى ازدواج آنان اقدام كنند و اگر اقدام نكردند و خود فرد مجرد نیز تمكّن نداشت، باید تا وقت ازدواج، عفت ‏ورزى كند كه این به معناى تقدم رتبه ازدواج بر خود نگه‏دارى است؛ یعنى وظیفه اصلى دینى درباره تازه بالغان ازدواج، و دستور دوم خودنگه‏دارى و عفت‏ورزى است؛ البته در صورتى كه ازدواج ممكن نباشد.

براى اثبات این مطلب به روایتى از رسول خدا نیز مى‏توان اشاره كرد كه فرمودند: «یا مَعْشَرَ الشَّبابِ مَنْ اسْتَطاعَ مِنْكُمْ الْباءَة فَلْیَتَزَوَّجْ، فَاِنَّهُ اَغَضَّ لِلْبَصَر وَاَحْصَنَ لِلْفَرْجِ، وَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَلْیَصُم فَاِنَّ الصَّوْمَ لَهُ وَجاء؛[6] اى گروه جوانان! هر كس توانایى ازدواج دارد، ازدواج كند؛ زیرا ازدواج، بهتر چشم را [از نگاه حرام به نوامیس مردم‏] مى‏پوشاند و دامان را از آلودگى به گناه حفظ مى‏كند و هر كس توانایى ندارد، پس روزه بگیرد كه روزه از نیروى جنسى مى‏كاهد.»

در این روایت، ابتدا به ازدواج و سپس به خویشتن داری امر شده است.

ب. بهره ‏گیرى از لذت عاطفى و جنسى‏

كسى كه مجرد است بر فرض كه بتواند خود را نگاه دارد، مدّتها خود را از بهره‏ گیرى حلال، محروم كرده است.

ج. پیشگیرى از انحرافات اخلاقى‏

رسول گرامى اسلام‏ در ضمن روایتى[7] - كه متن آن خواهد آمد - فرمود: «وقتى دختران به بلوغ رسیدند باید ازدواج كنند و گرنه احتمال دارد به فساد بیفتند، چون بشر هستند.»

این روایت درباره دختران است؛ اما - همان‏گونه كه خواهد آمد - با توجه به تعلیل آن، شامل پسران نیز مى‏شود. پس طبق فرمایش رسول خدا به سبب وجود ویژگیهایى كه در آنها است، از فساد و انحراف ایمن نیستند؛ از این رو ازدواج به عنوان یك عمل پیشگیرانه برایشان ضرورت دارد.

همچنین از روایتى كه در بالا نقل شد مى‏ توان برداشت كرد كه ازدواج براى پیشگیرى از آلودگى چشم و عفت بهتر است؛ چون بعد از امر به ازدواج فرمود: «فَاِنَّهُ اَغَضَّ لِلْبَصَرِ وَاَحْصَنَ لِلْفَرْجِ؛ ازدواج، باعث حفظ چشم و عفت مى ‏شود.»

از سوى دیگر، شاید منظور این باشد كه گرچه خودنگه‏دارى و ایمان و نماز شب و امثال آنها مى‏ تواند در این زمینه كارساز باشد؛ اما ازدواج، بهتر مى ‏تواند این حفظ را انجام دهد.

پی نوشتها

[1]. قرآن كریم در سوره روم آیه 21 مى‏فرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَیْها»؛ «از نشانه‏هاى پروردگار آن است كه از جنس خودتان همسرانى براى شما آفرید، تا در كنار آنها آرامش بیابید.»

[2]. بحار الانوار، ج 100، ص 222، ح 40.

[3]. همان، ج 103، ص 225.

 [4]. كنز العمال، ج‏16، ص‏272.

[5]. نور/32 و 33.

[6]. تحریر الاحكام، ج 3، ص 413 و 414.

[7]. وسائل الشیعه، ج 20، ص 61.