قبر امام حسین (ع) از زمان شهادت ایشان مورد توجه و زیارت شیعیان بوده و به خاطر اقدامات دشمنان، شیعیان نیز حرص بیشتری برای حفظ و حراست از قبر و بارگاه حضرت نشان می دادند.
سوال: مگر نمی گویید قبر امام حسین را بارها خراب کرده اند، آیا حرم کنونی سندیتی دارد و مکان قبر معلوم است؟
در پاسخ به این سوال به چند نکته اشاره می شود:
تخریب قبر یا حرم؟
نکته ای که قابل توجه می‌باشد این است که هرچند اهانت به حرم امام حسین علیه السلام بارها اتفاق افتاد و اقدام به تخریب کردند اما جز اقدام متوکل، بحث تخریب قبر مطرح نیست بلکه اقدام به تخریب بارگاه و حرم مطهر می کردند. دوباره بعد از مدتی شیعیان حرم و بارگاه جدیدی برای حضرت بنا می کردند. پس معلوم می شود تخریب خود قبر مطرح نبوده بلکه دشمنان اهل بیت به قصد جلوگیری از اجتماع شیعیان و زیارت امام حسین(ع) دست به تخریب بارگاه می زدند. باید در نظر داشت حکومت ها و خلفا هرچند نسبت به اهل بیت کینه داشتند اما، اقدام به تخریب قبر فرزند رسول خدا(ص) از نظر همه مسلمانان محکوم بود و حتی زمانی که طبق نقلی متوکل عباسی اقدام به تخریب و شخم زدن قبر امام حسین(ع) کرد، مورد سرزنش مردم قرار گرفت و بر در و دیوار بغداد بر علیه او شعارها نوشتند.[1]
تخریب حرم توسط متوکل
متوکل عباسی سرسختانه تصمیم به منع زیارت شیعیان گرفت و در نهایت با تخریب حرم و خانه های اطراف سعی کرد تمام آثار آن را از بین ببرد. متوکل، خلیفه سفاک عباسی بارها دست به تخریب حرم امام حسین (ع) زد. بر اساس نقل های تاریخی متوکل حداقل چهار بار اقدام به تخریب حریم حسینی (ع) نمود:
اولین بار متوکل در سال 233 دستور تخریب بارگاه امام حسین(ع) را داد و باز در سال 236 مجددا دستور تخریب تکرار شد و این نشان گر این است که شیعیان در این فاصله حرم را بازسازی نموده بودند. در این سال متوکل به ابراهیم دیزج دستور داد که به کربلا برود و هر بنایی را که هست ویران کند و هرکسی را که در آنجا ببیند، به قتل رسانده یا سخت گوشمالی دهد.[2] دستور تخریب بارگاه امام توسط متوکل دوباره در سال 237 صادر شد و در این سال متوکل دستور داد مرقد امام حسین (ع) و خانه‌های مجاور را خراب کنند و از رفت‌وآمد مردم جلوگیری نمایند.[3]
اما ده سال بعد و برای آخرین بار در سال 247 دستور تخریب صادر شد و این آخرین تخریب توسط متوکل بود و بعد از این جریان او به درک واصل شد. عبدالله‌بن‌رابیه می‌گوید: سال ۲۴۷ هجری به حج رفتم و از مکه به عراق آمدم، اول به زیارت قبر امام علی (ع) رفتم و از ترس متوکل این عمل را شبانه به‌جا آوردم، سپس به کربلا رفتم. دیدم مرقد امام حسین (ع) را خراب کرده‌اند و با چشم خود دیدم که با گاوها زمین را شخم می‌زدند؛ وقتی گاوها به قبر می‌رسیدند حیران می‌ماندند و هرچه آن‌ها را با چوب می‌زنند فایده نداشت و قدمی به طرف قبر برنمی‌داشتند. زیارت برای ما ممکن نشد و مأیوس به بغداد برگشتم، وقتی‌که بغداد رسیدم شنیدم متوکل به درک واصل شد.[4]
تردید در تخریب قبرمطهر
بر اساس این روایت و روایات دیگر اصل تخریب قبر و شخم زدن زمین و آب بستن به قبر مطهر هم جای تردید دارد؛ چرا که مطابق این روایات گاوها از نزدیک شدن به قبر امتناع می کردند و در روایات حائر نیز نقل شده آب در 22 ذراعی ( حدود11و نیم متر) قبر مطهر ساکن ماند و به قبر مطهر نزدیک نشد.[5]
اهتمام شیعیان در راستای تاکیدات ائمه به زیارت امام حسین(ع) به خصوص در زمان امام هادی(ع)[6] که حکومت می خواست اثری از حرم و قبر امام هم باقی نگذارد، به گونه ای بود که بعد از تخریب حرم در اولین فرصت اقدام به ساخت بارگاه برای حضرت می نمودند. شیعیان خود را با تمام سختی ها و خطراتی که وجود داشت به کربلا می رساندند و این نشانه ای است که مکان قبر و مختصات جغرافیایی آن کاملا ثبت و ضبط بوده است. در نتیجه جای تردیدی برای مکان قبر وجود نداشته است.
نکته جالب تر اینکه «منتصر» پسر متوکل بلافاصله بعد از قتل پدر و در همان سال 247 اقدام به بازسازی قبر و احداث حرم نمود.[7] منتصرعباسی فرمان داد گنبدی بر مرقد امام حسین(ع) بسازند. همچنین اموالی در اختیار علویان قرار داد و آنان را به زیارت امام حسین(ع) فراخواند. در پی این گشایش، گروهی به کربلا هجرت کردند. بنایی که منتصر ساخت، تا سال ۲۷۳ ق. یعنی دوره خلافت معتضد عباسی بر جای بود.[8] آنچه از نقل تاریخ برداشت می شود این است که مکان قبر امام کاملا مشخص بوده و شک و شبهه ای در آن نبوده و «منتصرعباسی» بر خلاف پدر که دست به تخریب حرم می زد، اقدام به ساخت گنبد و بارگاه بر فراز قبر مطهر مشخص نمود تا با این عمل دل های داغدار شیعیان را که از اقدامات متوکل عباسی جریحه دار بود، التیام ببخشد.
جمع بندی
دشمنان اهل بیت از بنی امیه تا بنی عباس که آن ها را مانع خود می دیدند با زندانی کردن و شهادت آن بزرگواران سعی می کردند خیال خود را راحت کنند. دریغ از آنکه نور ائمه چه در زمان حیات و چه بعد از شهادت خاموش شدنی نیست. قبر مطهر حضرت سیدالشهداء(ع) از همان زمان شهادت ملجا و زیارت گاه شیعیان شد و حرم و بارگاه برای آن می ساختند. دشمنان که تحمل گردهمایی شیعیان در زیارت امام را نداشتند بارها دست به تخریب حرم و مرقد مطهر زدند اما شیعیان بلافاصله اقدام به ساخت بارگاه جدید می کردند و این نور تابناک هیچ گاه خاموش شدنی نیست.
پی نوشت:
[1] ریحانه الادب: ج 3، ص 288.
[2] مقاتل الطالبیین: ص 203؛ تاریخ کربلا: ص 193-194
[3] ریحانه الادب: ج 3، ص 288.
[4] بحارالانوار: ج 45، ص 398.
[5] شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۳۸.
[6] کامل الزیارات، ص274.
[7] جغرافیای کربلا: ص 134.
[8] کربلا و حرم‌های مطهر، ص۹۹.
دشمنان اهل بیت از بنی امیه تا بنی عباس که آن ها را مانع خود می دیدند با زندانی کردن و شهادت آن بزرگواران سعی می کردند خیال خود را راحت کنند. دریغ از آن که نور ائمه چه در زمان حیات و چه بعد از شهادت، خاموش شدنی نیست. قبر مطهر حضرت سیدالشهداء(ع) از همان زمان شهادت ملجا و زیارت گاه شیعیان شد و حرم و بارگاه برای آن می ساختند. دشمنان که تحمل گردهمایی شیعیان در زیارت امام را نداشتند، بارها دست به تخریب حرم و مرقد مطهر زدند. اما شیعیان بلافاصله اقدام به ساخت بارگاه جدید می کردند و این نور تابناک هیچ گاه خاموش شدنی نیست.