- نفی روحانیت در جهان تشیّع، یک اشتباه بنیادین از سوی جریان روشنفکری است؛ زیرا روحانیت اصیل شیعی به‌رغم مجموعه فشارهایی که از آغاز تاکنون تحمّل کرده، همواره پاسدار آرمانهای بلند الهی و مدافع راستین مظلومان تاریخ در برابر ظالمان بوده است. در نتیجه، نمیتوان عملکرد مثبت روحانیت اصیل شیعه را به بهانه کجاندیشی، مواضع ناشایست و رفتار نادرست عدهای اندک، نادیده انگاشت و زیر سؤال برد.
یکی از ابعاد جهاد در راه خدا، تلاش علمیِ جدّی، خالصانه و قابل تحسین برای حفظ منابع اصلی دین (قرآن و روایات) است. امام راحل (قدّس سرّه) تلاش علماء و روحانیت را در ارتقاء باورهای دینی مردم جهاد فی سبیل اللّه نامیده است و می‌فرمایند:
«اگر فقهای عزیز نبودند، معلوم نبود امروز چه علومی به‌عنوان علوم قرآن و اسلام و اهلبیت (علیهمالسّلام) به خورد تودهها داده بودند. جمعآوری و نگهداری علوم قرآن و اسلام، آثار و احادیث پیامبر بزرگوار، سنّت و سیرۀ معصومین (علیهمالسلام) و ثبت، تبویب و تنقیح آنان در شرایطی که امکانات بسیار کم بوده است و سلاطین و ستمگران در محو آثار رسالت، همۀ امکانات خود را به کار میگرفتند، کار آسانی نبوده است؛ امروز نتیجۀ آن زحمات را در آثار و کتب با برکتی همچون «کتب اربعه» و کتابهای دیگر متقدّمین و متأخّرین... مشاهده میکنیم؛ اگر ما نام این همه زحمت و مرارت را «جهاد فی سبیل اللّه» نگذاریم، چه باید بگذاریم؟»(1)
بنابراین، نقش کلیدی و مؤثّر روحانیت در پاسداری از قرآن، تعلیم و تربیت و هدایت نسلها غیر قابل انکار است. همچنین، یکی از مهم‌ترین دغدغههای اصلی روحانیت، سعی در فهم درست دین، جلوگیری از بدفهمی و انحراف در حوزۀ معرفت دینی بوده است؛ امام خمینی(ره) در رابطه با این موضوع می‌فرمایند:
«در بُعد خدمات علمی حوزههای علمیه سخن بسیار است. بحمداللّه، حوزهها از نظر منابع و شیوههای بحث و اجتهاد، غنی و دارای ابتکار است. تصوّر نمیکنم برای بررسی عمیق[و] همهجانبۀ علوم اسلامی، طریقهای مناسبتر از شیوۀ علمای سلف یافت شود. تاریخِ بیش از هزار سالۀ تحقیق و تتبّع علمای راستین اسلام، گواه بر ادّعای ما در راه بارور ساختن نهال مقدّس اسلام است؛ همیشه مستضعفان از کوثر زلال معرفت فقهای بزرگوار سیراب شدهاند».(2)
با توجّه به آنچه گفته شد، روحانیت و مراجع دینی برای اینکه جامعه در ادامۀ مسیر خود، جهت‌گیری صحیح داشته و دچار انحراف نشود، باید معارف نظام ارزشی اسلام را به شکل صحیح در دسترس اجتماع قرار دهند؛ از این رو، همانطور آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی در درس خارج خود اشاره داشته‌اند، با اینکه تبلیغات علیه روحانیت فراوان است و این تبلیغات همیشه بوده است، ولی باید بدانیم مردم حتی غیر مسلمان‌ها نیز به یک روحانی ملا، باتقوا، بصیر و خوش فکر نیازمند هستند.
بنابراین، نفی روحانیت در جهان تشیّع، یک اشتباه بنیادین از سوی جریان روشنفکری است؛ زیرا روحانیت اصیل شیعی به‌رغم مجموعه فشارهایی که از آغاز تا کنون تحمّل کرده، همواره پاسدار آرمانهای بلند الهی و مدافع راستین مظلومان تاریخ در برابر ظالمان بوده است. در نتیجه، نمیتوان عملکرد مثبت روحانیت اصیل شیعه را به بهانه کجاندیشی، مواضع ناشایست و رفتار نادرست عدهای اندک، نادیده انگاشت و زیر سؤال برد.
پی‌نوشت:
1- صحیفه امام، ج 21، ص 274
2- همان.
با توجّه به نقش کلیدی و مؤثّر روحانیت در پاسداری از قرآن، تعلیم و تربیت، هدایت نسلها و جلوگیری از بدفهمی و انحراف در حوزۀ معرفت دینی، باید مراجع دینی برای اینکه جامعه در ادامۀ مسیر خود، جهت‌گیری صحیح داشته باشد، معارف نظام ارزشی اسلام را به شکل صحیح در دسترس اجتماع قرار دهند.