سجده و خرید و فروش تربت امام حسین علیه السلام

09:29 - 1400/07/18

سجده بر خاک امام حسین علیه السلام نه تنها جایز است بلکه آثار بسیار زیادی دارد. خرید و فروش تربت نیز به نیت هدیه، یا پرداخت هزینه های ساخت و اجرت سازنده برای تامین معیشت، مانند هزینه های کاغذ و چاپ قرآن کریم بوده و اشکال ندارد.

سجده بر تربت و خرید و فروش آن جایز است

اشاره:
تربت امام حسین علیه السلام در فرهنگ شیعی امروز، صرفاً به خاکی که از اطراف قبر امام حسین علیه‌السلام برداشته شود، اطلاق می‌گردد و تسبیح و مهر تربت ازآن ساخته می شود. البته قبل از شهادت امام حسین علیه السلام تربت حضرت حمزه سیدالشهداء علیه السلام توسط حضرت زهرا سلام الله علیها به شکل تسبیح ساخته و مورد استفاده قرار گرفته بود و تا زمان امام صادق علیه السلام نیز مرسوم بود.[1]

در متون حدیثی و فقهی، آثار متعددی برای تربت کربلا ذکر شده است. به طور مثال گفته شده که تربت، شفابخش بیماری‌هاست به گونه ای که خوردن هر نوع خاکی حرام است اما شفاخواهی از تربت و جواز خوردن مقدار کمی از آن مورد اجماع فقهای امامی بوده و جایز است.[2]

همچنین ایمنی از ترس با همراه داشتن آن،[3] قراردادن همراه میت برای رفع و کم شدن عذاب قبر[4] و بهترین خاک برای سجده[5] و رافع حجاب های هفت‌گانه[6] همچنین زیاد شدن روزی، علم نافع، عزت یافتن، رفع فقر، و ظهور هر گونه اثر نیک و پسندیده[7] از آثار آن ذکر شده است.

شبهه:  
شبهاتی که در رابطه با تربت امام حسین (ع) مطرح می شود دو گونه است:

1. شبهه وهابیت که به گمان باطل خود، شیعیان برخاک سجده می کنند و مشرک اند! به طور خلاصه می توان گفت:
اولا منظوراز سجده بر خاک، سجده "روی خاک" است نه سجده "به خاک".

ثانیا مگر وهابیان که سجده بر فرش می کنند، فرش را شریک خدا قرار می دهند؟

ثالثا سجده بر خاک خیلی بهتراز سجده بر کثافات است که ابوحنیفه اجازه داده است[8] و یا سجده بر پشت و کپل نمازگذار جلوتر که خلیفه دوم در صورت کمبود جا اجازه می‌داد.[9][10]

2. شبهه دوم در رابطه با جواز یا ممنوعیت خرید و فروش تربت است که گاهی با استناد به روایاتی مبنی بر نهی از خرید و فروش تربت[11]، این شبهه مطرح می شود و تمرکز ما در این نوشتار معطوف به این شبهه است:

پاسخ:
اول اینکه  با فرض پذیرش و صحت چنین روایاتی، فقها "کراهت" خرید و فروش را از آن استنباط کرده‌اند و نه "حرمت" آن.[12]

دوم اینکه محدوده خاک تربت در روایات گوناگون، ۲۰ ذراع، ۲۵ ذراع، ۷۰ ذراع، یک میل، ۴ میل، ۱۰ میل، یک فرسخ و ۵ فرسخ ذکر شده است؛[13] در نتیجه خاک سایر نقاط کربلا و خارج از محدوده حائر حسینی علیه السلام مشمول این کراهت و نهی روایی نخواهد بود.

سوم اینکه ساخت مهر و تسبیح از خاک کربلا به قصد تعظیم شعائر و گسترش فرهنگ اهل بیت علیهم السلام قطعا ثواب دارد و اگر کسی شغلش این کار باشد بالاخره برای امرار معاش خود و هزینه های حمل و نقل و ساخت آن باید اجرتی دریافت کند؛ پس این کار نیز اشکال ندارد.

چهارم، همان‌گونه که در روایات از خرید و فروش مصحف قرآن کریم نیز نهی شده[14] و فقها آن را حرام دانسته اند[15] اما می توان به نیت خرید و فروش جلد آن، معامله را انجام داد و یا هزینه های چاپ و کاغذ و ... را در نظر گرفت. برخی نیز به عنوان احترام، مبلغی را به عنوان هدیه پرداخت می‌کنند، در هنگام خرید تربت نیز می‌توان این‌گونه عمل نمود.

در انتها می توان گفت، آنچه منظورقطعی از نهی از فروش قرآن و تربت در روایات است برما پوشیده است اما شاید بتوان گفت به معنای جلوگیری از سوداگری و تجارت و کسب سود و نگاه کالایی و خوار و خفیف شمرده شدن آن هاست.[16]

پی نوشت:
[1] شیخ مفید، المزار، ص 150- وفاءالوفا باخبار دارالمصطفی، ج۱، ص۱۱۶ - ن.ک https://b2n.ir/m36259 .
[2] شهید اول،البیان، ج ۲، ص۲۵.
[3] ابن قولویه، کامل الزیارات ص۲۷۸-۲۸۰؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ج ۶، ص۷۵؛ الامالی ، ص۳۱۸.
[4] طوسی،الخلاف، ج ۱، ص۷۰۶؛ محقق حلّی،المعتبر فی شرح المختصر، ج ۱، ص۲۹۹-۳۰۰.
[5] ابن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص۲۶۸؛ شهید اول، الدروس، ج ۲، ص۲۶.
[6] مجلسی، بحار الانوار ج98، ص 135.
[7] ابن قولویه، کامل الزیارات، ص۲۷۷، ۲۸۲-۲۸۵.
[8] الطحاوي الحنفي، ابوجعفر أحمد بن محمد بن سلامة (متوفاي321هـ)/ الجصاص، مختصر اختلاف العلماء، ج1، ص261، برای مطالعه بیشتر رجوع کنید به https://b2n.ir/m46176 .
[9] در کتاب مسند الطیالسی  ج 1   ص 13 ش 70 آمده حدثنا أبو داود قال حدثنا سلام عن سماک بن حرب عن سیار بن المعرور نقل کرده که از عمر شنیدم که بر روی منبر می گفت : ای مردم ، رسول خدا (ص) این مسجد را که بنا کرد ، ما و مهاجر و انصار بودیم پس اگر شلوغی به شما فشار آورد ، شخص بر روی پشت(باسن) برادر خویش سجده کند ! -همچنین در مسند أحمد بن حنبل  ج 1   ص 32 ش 217 و همچنین سنن الکبری و مصنف عبد الرزاق  ج 1 ص 398 حدیثی با این مضمون. برای دیدن اسکن صفحات ن.ک https://b2n.ir/r95227.
[10]  برای مطالعه جواب های تفصیلی ن. ک https://btid.org/fa/news/181900
[11] کامل الزیارات، ص 286
[12] حرّ عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج‌24، ص: 228، ح 30405.
[13] طوسی، تهذیب الاحکام، ج ۶، ص۷۱۷۲؛ طوسی، مصباح المتهجّد، ص۷۳۱-۷۳۲؛ ابن فهد حلّی، ج ۴، ص۲۲۰؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ج ۷، ص۳۲۷؛ مقدّس اردبیلی، ج ۲، ص۳۱۳؛ مجلسی، ج ۵، ص۳۷۰-۳۷۱؛ نراقی، ج ۱۵، ص۱۶۵-۱۶۷.
[14] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۵، ص۱۲۱.
[15] مفتاح الکرامة، ج۱۲، ص۲۷۵.-  مصباح الفقاهة آیت الله خوئی، ج۱، ص۷۴۴.
[16] برگرفته از کتاب آثار و برکات تربت امام حسین نوشته سید حسن سیدی (https://b2n.ir/y85340)

وهابیون در رابطه با تربت امام حسین علیه السلام دو گونه شبهه مطرح می کنند، یکی  شبهه شرک به خاطر سجده بر خاک؛ و دیگری حرمت خرید و فروش آن، که در این نوشتار به طور خلاصه به شبهه اول پرداخته و تمرکز بر شبهه دوم داریم. 

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
1 + 0 =
*****