«وَ السَّمَاء وَ مَا بَنَاهَا» سوگند به آسمان و آن‌کس که او را آفرید! مگر فرد دیگری غیر از پروردگار، سازنده آسمان‌ها بود که خدا به او سوگند یاد می‌کند؟!
«وَ السَّمَاء وَ مَا بَنَاهَا» (شمس، 5)؛ آیا کلمه «وَ مَا» غلط است؟ چون فاعل جمله خدا است، نه غیر او.
پاسخ:
خداوند در این آیه شریفه به دو چیز؛ یعنی فعل خود و ذات خود سوگند یاد فرموده است:[1] «وَ السَّماءِ وَ ما بَناها»؛[2] «و قسم به آسمان و کسى که آسمان را بنا کرده است». چنین سوگندی اشتباه نیست؛ زیرا متکلم در مقام خطاب، می‌تواند در مورد خودش نیز از لفظ غائب استفاده کند و این یکی از ویژگی‌های بلاغی بوده و نیز بیانگر مطالبی؛ مانند توحید افعالی است؛ یعنی اصل خلقت آسمان با آن عظمت خیره کننده از شگفتی‌هاى بزرگ خلقت است، و بناء و پیدایش این همه کواکب و اجرام آسمانى و نظامات حاکم بر آنها شگفتى دیگر، و از آن مهم‌تر خالق این آسمان است.
ناگفته نماند که؛ هر چند «ما» در این آیه شریفه موصوله بوده و به معنای «من» موصوله می‌باشد؛ ولی معنای وصفی دارد؛ یعنی «القادر العظیم الذى بناها».[3]
پی نوشت:
[1]. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج 2، ص 278، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1421ق.
[2]. شمس، 5.
[3]. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج 4، ص 759، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق؛ محمد ابو موسى، محمد، البلاغة القرآنیة فی تفسیر الزمخشری و أثرها فی الدراسات البلاغیة، ص 312، قاهره، مکتبة وهبه، 1403ق.
منبع: اسلام کوئست