عدالت در اعدام شراب‌خوار

فلسفه تشریع نظام کیفری اسلام، تشکیل جامعه سالم بر مبنای سالم سازی محیط زندگی و پیش گیری از جرائم است، تا بشر در پی آشنایی به وظایف فردی و اجتماعی اش، از انجام هرگونه انحرافات خودداری ورزد و در صورت عدم تأثیر این راهکارها، مجازات دنیوی (حدود و تعزیرات) در نظر گرفته شده است؛ تا با برپایی حدود، مصالح بنیادین جامعه پاسداری شود و با اجرای تعزیرات بزهکاران تأدیب و اصلاح شوند. حدود نیزکیفرهای منصوص شرعی هستند؛ قوانین نصب شده در خصوص جرائم نیز بر اساس شرع و عقل تنظیم شده اند.

حرمت شرب خمر
شرب خمر(شراب‌خواری‌)، از جمله گناهانی است که در ادیان و جوامع مختلف به لحاظ حقوقی و اجتماعی یک جُرم و رفتاری ناپسند تلقی شده و در همین راستا در شرع مقدس اسلام دارای حد شرعی و مجازات مشخصی است؛ در نتیجه چنان چه انجام این جُرم برای قاضی ثابت گردد، مجازات آن هشتاد ضربه شلاق است.[1]

حکم  شرعی اعدام شراب خوار
اگر فردی چند مرتبه شراب بیاشامد، ولی -به هر دلیلی- در هیچ مورد از آن ها حد شرعی بر او اجرا نشود، برای تمام این شراب‌ خوردن‌ها تنها یک‌بار حد شرعی (80 ضربه شلاق) در مورد او اجرا خواهد شد، و چنان چه بعد از آن نیز ده‌ها بار دیگر شراب خورده و سپس دستگیر شده باشد، باز هم همان 80 ضربه شلاق تکرار خواهد شد، اما اگر بار دیگر شراب‌خواری را تکرار کرد، مجازاتش اعدام خواهد بود. چنین فرایندی در مورد مجازات‌های جرم‌های دیگر، مانند دزدی که برای آن ها حد مشخص شرعی تعیین شده نیز اجرا خواهد شد.[2]

حکم  شرعی اعدام شراب خوار
این حکم، در بین فقها مشهور است؛[3] زیرا برگرفته از روایاتی با سند صحیح از امامان معصوم(ع) می‌باشد، از جمله:
امام صادق(ع) به نقل از پیامبر اکرم(ع) فرمود: «هر کس شراب بخورد، او را تازیانه بزنید، اگر دوباره خورد، او را تازیانه بزنید و اگر برای بار سوم خورد، او را بکُشید.»[4]
امام کاظم(ع) فرمود: «صاحبان گناهان کبیره که حدّ دوبار بر آن‌ها جاری شده است، در دفعۀ سوّم اگر‌ مرتکب آن گناه شدند حکمشان قتل است.»[5]

معقول بودن تشدید مجازات
 تشدید مجازات در مورد فرد مُجرمی که با وجود اجرای مجازات، باز هم اصرار بر انجام جُرمش دارد، امری منطقی و مطابق با قوانین جوامع مختلف است؛ زیرا:
 1. با توجه به زائل شدن عقل فرد شراب‌خوار و خطر و تهدیدی که وجود او برای مردم دارد، اعدام او امری خشونت‌آمیز به نظر نمی‌رسد، به ویژه آن‌که شراب‌خواری در بیشتر موارد باید به صورت علنی باشد تا حکم اجرا شود؛ چون در غیر این صورت شاهدی بر این جرم نخواهد بود.

2. فردی که با وجود محکوم شدن به دو مجازات متوالی سنگین، باز هم در حضور دیگران - که در میان آنان دو شاهد عادل نیز وجود دارد - همان جرم را تکرار می‌کند، به نوعی قانون را به تمسخر گرفته و مرتکب خشونت اجتماعی شده است؛ از این‌رو دیگر نباید با او مماشات کرد.

حکم شراب خواری در قانون
در مورد شراب خواری و حکم آن قوانین متعددی از سوی حکومت جمهوری اسلامی تصویب گردیده است. مانند:
1.سقوط حد از شراب خوار
 قانون مجازات اسلامي شرايط سقوط حد مُسكر يا عفو را به این صورت بیان می کند: «هرگاه كسي كه شراب خورده قبل از اقامه شهادت توبه نمايد حد از او ساقط مي‌شود ولي توبه بعد از اقامه شهادت موجب سقوط حد نيست.»[6]
در ماده بعد  نيز اشاره كرده است: «هرگاه كسي بعد از اقرار به خوردن مسكر توبه كند قاضي مي‌تواند از ولي امر[حاکم اسلامی] تقاضاي عفو نمايد يا حد را بر او جاري كند.»[7]

2. مستندات قانونی مجازات شراب خواری 
قانون مجازات اسلامی در مجازات شخص شراب خوار این چنین مقرر داشته است.
الف. مصرف مسکر از قبیل خوردن ، تزریق و تدخین چه کم و چه زیاد، جامد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط به گونه ای که آن‌را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است.[8]
ب. در قانون حد مصرف مسکرات80 ضربه تازیانه تعیین شده است.[9]
ج. هرگاه كسي چند بار شرب مسكر بنمايد و بعد از هربار حد بر او جاري شود در مرتبه سوم كشته مي‌شود.[10]

علاوه بر آن این نکته نیز قابل ذکر است که حاکم شرعی با استفاده از اختیارات حکومتی و با توجه به شرایط فردی و اجتماعی می‌تواند تصمیم بگیرد که چنین حکمی به صورت موقت به مرحله‌ی اجرا در نیاید.[11]

با توجه به مطالب بیان شده حکم اعدام؛ برای شخصی که دوبار حد خورده است؛ برای بار سوم، امری طبیعی، عقلی و مطابق با موازین و چارچوب قانون و شرع مقدس می باشد.

پی نوشت
[1]  تحریر الوسیلة، ج ‌2، ص 480.
[2] تحریر الوسیلة، ج ‌2، ص 480.
[3] شرح تحریر الوسیلة، الحدود، ص 469.
[4] کافی، ج‌ 7، ص 218.
[5] کافی، ج ‌7، ص 219، ح 6.
[6] فصل 4، ماده181.
[7] فصل 4، ماده182.
[8] ماده 264.
[9] ماده 265.
[10] ماده 179.
[11] ماده 182.