رشد و صلاحیت ازدواج‏

20:14 - 1392/08/06
رهروان ولایت ـ آیا از نظر دینى، غیر از بلوغ جنسى، رشد نیز براى صلاحیت ازدواج لازم است؛ به گونه‏ اى كه در صورت نبود آن، نوجوان تازه بالغ نتواند ازدواج كند؟
بلوغ

سوال:آیا از نظر دینى، غیر از بلوغ جنسى، رشد نیز براى صلاحیت ازدواج لازم است؛ به گونه‏ اى كه در صورت نبود آن، نوجوان تازه بالغ نتواند ازدواج كند؟
شهید مطهرى در كتاب«امدادهاى غیبى در زندگى بشر»به این مطلب پرداخته است و مى‏ گوید:
«در فقه و سنت اسلامى، محرز و مسلم است كه براى ازدواج، تنها عقل و بلوغ كافى نیست؛ یعنى یك پسر به صرف آنكه عاقل و بالغ است نمى‏تواند با دخترى ازدواج كند؛ همچنان‏كه براى دختر نیز عاقله بودن و رسیدن به سن بلوغ، دلیل كافى براى ازدواج نیست. علاوه بر بلوغ و عقل، رشد لازم است. اگر بخواهیم كلمه رشد را به مفهوم عام آن تعریف كنیم، باید بگوییم:رشد یعنى اینكه انسان، شایستگى و لیاقت اداره و نگه‏دارى و بهره‏ بردارى هر یك از سرمایه‏‌ها و امكانات مادى و یا معنوى را كه به او سپرده مى‏ شود، داشته باشد. مردى كه ازدواج مى‏ كند، خود ازدواج و زن و فرزند و كانون خانوادگى، سرمایه‏ هاى زندگى او هستند. شوهر براى زن و زن براى شوهر، حكم سرمایه را دارد.
منظور-از رشد درباره ازدواج‏-تنها رشد جسمانى نیست. منظور، این است كه رشد فكرى و روحى داشته باشد؛ یعنى بفهمند كه ازدواج یعنى چه؟ تشكیل كانون خانوادگى یعنى چه؟ عاقبت این بله گفتن چیست؟ باید بفهمد این بله كه مى‏ گوید، چه تعهدها و چه مسئولیت هایى به عهده او مى‏‌گذارد و باید از عهده انجام این مسئولیت ها بر آید. رشد، یك امر اكتسابى است؛ یعنى یك امرى است كه چون عاقل هستیم، بالغ هستیم، موظفیم آن را كسب كنیم.»[1]
طبق سخنان شهید مطهرى‏ رحمه الله علاوه بر بلوغ و عقل، رشد نیز براى ازدواج لازم است. رشد به معناى داشتن شناخت درباره ازدواج و تعهدها و مسئولیت‌هاى آن، و لیاقت اداره و نگه‏دارى و بهره‏ بردارى درست از زندگى است. همچنین میان عقل و رشد، فرق است و رشد بر خلاف عقل كه ذاتى است، كاملاً اكتسابى و قابل آموزش است.
تذكر این نكته لازم است كه شهید فرمود: «در فقه و سنت اسلامى، مسلم است كه پسر و دختر بدون رشد، نمى‏توانند ازدواج كنند.» ظاهر كلام شهید این است كه فرد غیر رشید، صلاحیت ازدواج ندارد؛ ولى با توجه به اینكه آن را به عنوان نظر شخصى نگفته و جزء مسلمات فقه دانسته است، باید گفت منظور ایشان چیز دیگرى است. شهید مطهرى‏ رحمه الله نمى‏‌خواهد بگوید كه راه ازدواج غیر رشید بسته است و تا به دست آوردن رشد، حق ازدواج ندارد؛ چون در فقه مسلم است كه غیر رشید در صورت نیاز با اذن ولى خود، حق ازدواج دارد؛ به این علت كه اختیار غیر رشید با ولى اوست و او بدون اجازه ولىّ، حق ازدواج ندارد؛ نه اینكه به كلى حق ازدواج نداشته باشد.
پس شاید مراد آن بزرگوار از این جمله آن است كه غیر رشید به تنهایى حق اقدام براى ازدواج ندارد و باید از ولىّ خود اجازه بگیرد.
نتیجه موارد فوق:از نظر دینى براى اینكه فردى بتواند براى ازدواج به‏ طور مستقل اقدام كند، داشتن رشد لازم است؛ اما در صورت فقدان رشد و نیاز به ازدواج، ولىّ او باید اقدام كند، و یا با توجه به اكتسابى بودن رشد، براى كسب آن آموزش ببیند. از این رو از نظر دینى، راه بر نوجوانان تازه بالغ نیازمند و در معرض خطر انحرافات اخلاقى، بسته نیست و این وظیفه اولیاى خانه و مدرسه و ارباب رسانه است كه آنها را براى پیدا كردن رشد لازم و تشكیل زندگى آموزش دهند، و در صورت نداشتن رشد كافى، پدران و مادران وظیفه دارند كه با اقدام براى ازدواج فرزندان، آنان را از خطر انحرافات اخلاقى رهایى دهند و بعد از ازدواج با هدایت و حمایت خود، ایشان را براى به دست آوردن رشد و صلاحیت لازم یارى كنند.
دین راه ازدواج نوجوان تازه بالغ را نبسته است و اگر والدین این راه را بر او ببندند و او به گناه بیفتد، در درگاه الهى مسئول خواهند بود.

پی نوشت:
[1]. امدادهاى غیبى در زندگى بشر، ص 100 - 102 و 128 - 130.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
9 + 3 =
*****