یکی از ابعاد مظلومیت پیامبر که تا به امروز ادامه دارد، مقام «شهادت» است که اسناد موجود در منابع مورد قبول شیعه و سنی جای هیچ شک و تردیدی در حقانیت آن باقی نمیگذارد.
اثبات شهادت پیامبر اکرم از منابع فریقین
امروز زمین از نعمت حضور پیامبر رحمت و مهربانی محروم گشت و به میزبانی آسمانیان از وی غبطه خورد. پیامبری که با عبادتش به عبودیت و بندگی آبرو بخشید. رسولی که بر هدایت مردمان حریص بود.[1]
زبان متکلمان از توصیفش لال، قلم نگارندگان از ترسیم مقامش شکسته و کُمیت عقل اندیشهوران از کُنه معرفتش لنگ گشت. چگونه میتوان درباره او سخن گفت وقتی خدای عظیم که همه چیز در مقابلش حقیر و کوچک است در توصیفش بگوید: تو به خُلقی عظیم آراستهای.[2]
مظلومیت پیامبر صلی الله علیه و آله
پیامبر آمده بود تا مردم را از ظلمت خارج کرده و تحت لواء نور الهی درآورد ولی صد افسوس که پیروان شیطان کمر همت در مبارزه با او بسته و با امواج سهمگین ظلم و ستم به پیشواز او رفته و چنان کردند که حضرت فرمود: هیچ پیامبری به اندازه ی من اذیت نشد.[3]
ابعاد ظلم به اسطوره بندگی عالم و بزرگترین مظلوم روزگار بسیار است؛ که قلم را یارای ترسیم آن نیست. در این نوشته تنها به گوشهی ناچیزی از آن اقیانوس بیکران اشاره میکنم. به امید اینکه پروردگار عالم مرا نیز در زمرهی سوگواران مظلومترین پیامبر خود بپذیرد.
شهادت پیامبر
یکی از ابعاد مظلومیت حضرت که تا به امروز ادامه دارد، مقام شهادت است که اسناد موجود در منابع مورد قبول شیعه و سنی جای هیچ شک و تردیدی در حقانیت آن باقی نمیگذارد؛ با این حال متاسفانه بهکاربردن مستمر کلمه «رحلت» برای ایشان باعث شده است اکثر مردم مرگ ایشان را طبیعی تلقی کنند و از شنیدن عنوان «شهادت» تعجب کنند.
شهادت پیامبر در قرآن
خداوند متعال در قرآن کریم امکان شهادت را برای پیامبرش بیان کرده است تا مبادا کسی چنین پندارد که به شهادت رسیدن پیامبر امری محال است. «وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ؛[4] محمد (صلّی الله علیه و آله) فقط فرستاده خداست؛ و پیش از او، فرستادگان دیگری نیز بودند؛ آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود، شما به عقب برمیگردید؟ (و اسلام را رها کرده به دوران جاهلیّت و کفر بازگشت خواهید نمود؟).»
شهادت پیامبر در منابع شیعه
در منابع شیعه هم تلویحا و هم به صراحت به شهادت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله اشاره شده است که به برخی از آنها اشاره میکنم:
1-امام مجتبی پس از شهادت امیرالمومنین علیهما السلام در ضمن خطبهای غرّا فرمودند:
«پيامبر اكرم به من خبر داده كه امامت در اختيار دوازده امام از اهل بيت اوست كه برگزيدهاند، هيچ كدام از ما نيست مگر اينكه يا مسموم میشود و يا مقتول»[5] با توجه به این روایت، پیامبر با صراحت مرگ معمولی را از خود و اهل بیتش نفی کرده است.
2-امام مجتبی علیه السلام به اهل بیت خود فرمودند: «من با سمّ کشته می شوم همان طور که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با سمّ به شهادت رسید.»[6]
3-شیخ مفید؛ عالم کم نظیر شیعه می فرماید: «ایشان در 28 صفر سال دهم هجری در سن 63 سالگی در مدینه منوّره، مسموم به شهادت رسید.»[7]
4-شیخ طوسی بزرگ اندیشمند شیعه مینگارد: «رسول خدا دو شب باقیمانده از ماه صفر در سال دهم هجری، مسموم درگذشت.»[8]
5- علامه حلی، دانشمند نامی شیعه نیز شهادت رسول خدا را به وسیله سم ذکر میکند.[9]
6- علامه مجلسی تصریح میکند: «شهادت پیامبر (صلی الله علیه و آله) در سال یازدهم هجری بوده است.»[10]
شهادت پیامبر در منابع اهل تسنن
بسیاری از منابع اهل تسنن شهادت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و چگونگی آن را بیان کردهاند که به برخی از آنها اشاره میکنم:
1- بیهقی از عبدالله بن مسعود روایت کرده است که وی گفت: «اگر نُه بار قسم بخورم که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) کشته شده، برای من بهتر است از این که یک بار قسم بخورم که او کشته نشده است و این به خاطر آن است که خداوند او را نبی گردانید و او را شهید کرد.»[11]
2- حاکم نیشابوری سنی نیز در کتاب خود از «شعبی» نقل کرده که گفته است: به خدا قسم رسول خدا با سم کشته شده است.[12]
3- ابن مسعود که از بزرگان اهل تسنن است، کشته شدن پیامبر را تایید کرده است.[13]
4- ابن سعد نیز روایتی نقل میکند که پیامبر در سن شصت و سه سالگی مسموم درگذشت.[14]
5- از معتبرترین کتاب اهل تسنن نیز به دست میآید که پیامبر در لحظات آخر عمر شریف خود دردی مستمر داشت و میفرمود: حال وقت آن است که رگ قلبم از آن سمّ قطع شود.[15]
کلام آخر
با توجه به منابع اسلامی، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مرگ معمولی از دنیا نرفتهاند بلکه حضرت مسموم گشته و به شهادت رسیدهاند. در نتیجه بهکارنبردن کلمه «شهادت» برای ایشان یکی از مظلومیتهای آن حضرت است. در کیفیت مسمومیت پیامبر و اینکه چه کسانی و با چه انگیزهای حضرت را مسموم کردهاند، تاریخ به وضوح بیان کرده است که تحقیق در این زمینه را به مخاطبان گرامی واگذار میکنم. سلام خدا بر او در روزی که به دنیا آمد و در روزی که به شهادت رسید و در روزی که زنده برانگیخته خواهد شد.
پی نوشت
[1] سوره توبه، آیه128.
[2] سوره قلم، آیه4.
[3] بحارالانوار، ج۳۹، ص۵۶.
[4] سوره آل عمران، آیه144.
[5] کفایه الاثر، ص227- اثبات الهداه، ج1، ص344.
[6] اثبات الهداه، ج2، ص558.
[7] المقنعه، ص456.
[8] تهذیب الاحکام، ج۶، ص2.
[9] منتهی المطلب، ج 2، ص887.
[10] بحار الانوار،ج۲۲، ص۵۱۴.
[11] السیرة النبویه، ج 4، ص449.
[12] المستدرک، ج3، ص60.
[13] السیره النبویه، ج۴، ص۴۴۹.
[14] المجدی فی الانساب، ص 6.
[15] صحیح بخاری، ج5، ص137.
با توجه به منابع اسلامی، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به مرگ معمولی از دنیا نرفتهاند بلکه حضرت مسموم گشته و به شهادت رسیدهاند. در نتیجه به کار نبردن کلمه «شهادت» برای ایشان یکی از مظلومیتهای آن حضرت است.