همسر شایسته یکی از بزرگترین نعمت های الهی است و خداوند مهربان در قرآن کریم آن را نشانه ای از طرف خود معرفی میکند که مایه ی آرامش انسان است.
بسیاری از جوانان عزیزی که در آستانه ازدواج هستند، این سوال را می پرسند که چگونه همسرس انتخاب کنیم که مورد رضایت خدای مهربان و مطابق با دستورات دینی باشد؟ همسر شایسته یکی از بزرگترین نعمت های الهی است که خداوند مهربان در قرآن کریم آن را نشانه ای از طرف خود معرفی میکند که مایه ی آرامش انسان است چنانچه در آیه 21 سوره مبارکه روم می خوانیم که:
« وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ » از نشانه‌های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکّر می‌کنند!
منابع اسلامی در مورد مساله ازدواج و ویژگی های همسر شایسته نکات و سفارشات بسیار جامعی دارند که البته همه این موارد الزاما در قرآن کریم نیست و بسیاری از آن ها در روایات پیامبر مکرم اسلام و اهل بیت علیهم السلام است.
در این نوشته به برخی از ویژگی های همسر شایسته از منظر قرآن کریم اشاره می کنیم:
1. ویژگی شایستگی صلاحیت ( ظاهری و باطنی):
صلاحیت و شایستگی همسر در بیان قرآن کریم، شامل جنبه‌های گوناگون ظاهری (جسمی) و معنوی (دینی و اخلاقی) می شود.
آیه ۹۰ سوره انبیاء ،که قضیه اجابت دعای زکریا است، می‌فرماید: «واَصلَحنا لَهُ زَوجَه»
بعضی از مفسرین، این آیه را به اصلاح ظاهری و جسمی همسر حضرت زکریا علیه السلام معنی کرده و گفته‌اند: همسر زکریا عقیم بود، خداوند نازایی او را از بین برد یا پیرو شکسته بود و خداوند او را جوان کرد و بعضی هم ، آیه‌را به اصلاح اخلاقی معنا کرده و گفته‌اند: خداوند، همسر زکریا را خوش اخلاق قرار داد.
2. ویژگی خضوع و درستکاری:
قرآن کریم، زنان صالح و درستکار را کسانی می‌داند که در برابر خانواده خاضع هستند و نه‌تنها در حضور شوهر، بلکه در غیاب او مرتکب خیانت مالی و ناموسی نمی‌شوند و حقوق او را مراعات می‌کنن.
در آیه ۳۴ سوره نساء می فرماید: « فالصّـلِحـتُ قـنِتـتٌ حـفِظـتٌ لِلغیبِ بِما حَفِظَ اللّهُ
3.ویژگی تربیت شدن در خانواده شایسته:
در حدیثی از پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله وسلم ) آمده است: «تزوّجوا فی الحجز الصالح فاِنّ العِرق دسّاس»؛ با خانواده شایسته ازدواج کنید؛ زیرا خصایص والدین و اجداد، به نسل بعد سرایت‌می‌کند.
4. ویژگی صلاحیت اخلاقی:
قرآن کریم حتی در مورد بحث تزویج بردگان هم صلاحیت و شایستگی بردگان را هنگام ازدواج، مورد توجّه قرار داده است و در آیه ۳۲ سوره نورمی فرماید: «...والصّــلِحینَ مِن عِبادِکم واِمائِکم...». بعضی از مفسرین، صلاحیت در آیه را به آمادگی برای ازدواج و برخی آن را به صلاحیت دینی، تفسیر کرده‌اند.
گفته شده است که بسیاری از بردگان، در سطح پایینی از فرهنگ و اخلاق قرار داشتند؛ به‌طوری که مسؤولیتی در زندگی مشترک احساس نمی‌کردند و همسر خود را رها کرده و او را بلاتکلیف می‌گذاشتند؛ به این سبب دستور داده شده، هرکدام صلاحیت اخلاقی دارند، به ازدواج با او اقدام‌کنید.
5. ویژگی اسلام و ايمان:
يكي از شرايط انتخاب همسر و شريك زندگي ، بعد مذهبي - عقيدتي فرد و به طور خاص، اسلام مي باشد. زن و مرد باید در اين امر هم فكر و هم عقيده باشند و اگر يكي از آن ها مشرك باشد، عقد و ازدواج آن ها باطل خواهد بود.
قرآن كريم، اين مطلب را بيان مي كند و مي فرمايد: مرد مسلمان هرگز حقّ ندارد با زن مشرك ازدواج كند، همين طور از ازدواج زنان مسلمان با مردان كافر منع كرده است؛ همچنین اين مطلب را يادآوري كرده كه ازدواج مردان مسلمان با كنيزانِ مسلمان بهتر از ازدواج با زنان آزاده ي مشركه است؛ همين طور ازدواج زنان مسلمان با بردگان مسلمان بهتر از ازدواج با مردان مشرك است: « و َ لا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكاتِ حَتَّي يُؤْمِنَّ وَ لَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكَةٍ وَ لَوْ أَعْجَبَتْكُمْ وَ لا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّي يُؤْمِنُوا وَ لَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكٍ وَ لَوْ أَعْجَبَكُم » [1] با زنان مشرك ازدواج نكنيد، تا اين كه ايمان بياورند و كنيز با ايمان از زن مشرك بهتر است، اگرچه آن زن مشرك (از لحاظ زيبايي) مايه شگفتي شما باشد و به مردان مشرك زن ندهيد تا اين كه ايمان بياورند و غلام با ايمان از مرد آزاد مشرك بهتر است، اگرچه آن مرد مشرك ماية شگفتي شما باشد.
در ادامه این آیه شریفه نیز، حكمت حرمت ازدواج با مشركان را بيان كرده و مي فرمايد:« أُولَئِكَ يَدْعُونَ إِلَي النَّارِ...» آن ها به آتش دوزخ مي خوانند. چرا كه مسير مشرك يك مسير انحرافي است، مسيري است كه به ظلمت، تباهي و جهنم ختم مي شود و در مقابل آن ها، مسير افراد مؤمن، بهشت، رحمت، مودّت و غفران است: «وَ اللَّهُ يَدْعُوا إِلَي الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ»
6. شش ویژگی شاخص در یک آیه قرآن کریم
در آیه ۵ سوره تحریم خداوند، شش صفت را برای همسران شایسته فرموده که الگوی خوبی برای همه مسلمانان، در هنگام انتخاب همسر است[2] :
1. اسلام
2. ایمان : یعنی اعتقادی که در اعماق قلب انسان نفوذ کند؛
3. قنوت: یعنی اطاعت در برابر خدا یا شوهر،همراه با خضوع؛
۴. توبه: یعنی استغفار و عدم اصرار بر گناه؛
۵. عبادت خداوند: عبادتی که روح و جان او را پاک و پاکیزه کند؛
۶. اهل گناه نبودن: بسیاری، «سائحـات» را به روزه‌دار بودن تفسیر کرده‌اند.ولی راغب اصفهانی گوید: مقصود، روزه‌ای است که نگه‌دارنده اعضای بدن از ارتکاب گناه باشد.برخی نیز آن را اشاره به زنان مهاجر دانسته‌اند.
قطعا کسانی که ملاک انتخابشان دستورات وحیانی قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام باشد زندگی سرشار از معنویت و الطاف خداوند متعال خواهند داشت و همواره در پرتو نور هدایت این سرچشمه های زندگی هستند.
-----------------
1- آیه 221 سوره مبارکه بقره
2- عَسَى رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَيْرًا مِنْكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَارًا
همسر شایسته یکی از بزرگترین نعمت های الهی است و خداوند مهربان در قرآن کریم آن را نشانه ای از طرف خود معرفی میکند که مایه ی آرامش انسان است. صلاحیت ظاهری و باطنی، خضوع و درستکاری، تربیت شدن در خانواده شایسته، صلاحیت اخلاقی و اسلام و ايمان از شاخصه های اصلی همسرقرآنی است.