- بخشی از رفاه در جوامع غیر مسلمان ریشه در تلاش مردم دارد.
اشاره
انسان یک موجود پیچیده با ویژگی‌های منحصر به فرد می‌باشد که هنوز زوایای بسیار زیادی از او ناشناخته باقی مانده است. انسان دارای ذهن مقایسه‌گر می‌باشد و دوست دارد خود را با همنوعان خویش سنجش کند. جنبه منفی این خصوصیت وقتی آشکار می‌شود که انسان خود را در مسائل دنیایی و مادی با دیگران مقایسه کند. در این صورت است که هیچگاه از موقعیت خود در دنیا رضایت نداشته و شعله حرص و آزمندی در او هر روز فزون می‌گردد.
اشکال
شیوه و کیفیت زندگی مردم در جوامع غیر اسلامی سبب بروز بعضی اشکال‌ها در ذهن مسلمانان می‌شود. چرا خداوند برای غیر مسلمانان و کسانی که به او کفر ورزیده‌اند، عذاب یا تنبیهی در نظر نمی‌گیرد و آنها هر روز در رفاه زندگی می‌کنند و در عین حال بر دوستان خود یعنی مسلمانان که به عبادت او مشغول هستند، دنیایی آباد و به دور از نزاع و درگیری را فراهم نمی‌سازد؟
پاسخ
با ضمیمه ساختن چند نکته، پاسخ به این ایراد مشخص خواهد شد:
خداوند خیرخواه محض
بر این باوریم که خداوند به بدبختی هیچ کسی در این دنیا راضی نیست. خداوند با احترام کامل تمام دنیا را برای انسان قرار داده است. این مطلب در قرآن بیان شده:«وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَني آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ؛[1] قطعا ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم و مورد احترام قرار دادیم و آنها را در خشكى و دريا حمل کردیم و از چيزهاى پاكيزه روزيشان داديم.»
از آنجایی که خدا عادل است، دوست دارد همگی در حد توانشان از دنیا استفاده کنند و به همگان عدالت‌ورزی را فرمان داده است:«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ؛[2] به راستی که خدا به عدالت دستور داده است.»
انسان ظالم یا عادل
هر انسان عاقلی این نکته را با وجدانش درک می‌کند که دارای نیروی اختیار و آزادی در عمل است و می‌داند که می‌تواند هر کاری که در توانش باشد را انجام دهد. از هر مسیری که بخواهد به مقصد برسد و هر غذا یا هر لباسی را که خواست استفاده کند. کسی نمی‌تواند ادعا کند که در این دنیا همه مجبور هستند و اگر بخواهند نمی‌توانند بر خلاف میل خود رفتار کنند.
طبیعی است که در این میان بعضی انسان‌ها مسیر دوستی و صفا را طی می‌کنند و متاسفانه برخی با پیروی از فرمان شیطان و سوء استفاده از اصل آزادی و اختیار، در مسیر ظلم و ستم به دیگران قدم می‌گذارند و با زورگویی و ستم منابع دیگر مردم را غصب می‌کنند.
رفاه، محصول تلاش انسان
خداوند در قرآن فرموده:«وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى؛[3] براى انسان بهره‌اى جز سعى و كوشش او نيست.» هر انسانی در این دنیا به دنبال گمشده‌ای می‌گردد و قطعا برای یافتن آن باید قدم بردارد. از این رو هر چه هدف انسان بزرگتر و مهمتر باشد، به همان میزان باید تلاش بیشتری انجام دهد.
واقعیت‌های میدانی بیانگر آن است که کشورهای پیشرفته توانسته‌اند با برنامه‌ریزی صحیح در مسائل اقتصادی و فرهنگ سازی، مردم خویش را برای حرکت به سوی آسایش تشویق کنند.
اما از سوی دیگر، در کشورهایی که از سوء مدیریت رنج می‌برند و انتخاب مسئولان بی لیاقت باعث نابودی منابع مالی و انسانی شده، مساله آسایش یک چالش جدی محسوب می‌شود.
آسایش از پنجره رسانه
ماموریت رسانه‌های سرمایه داری در دنیا، ارائه تصویری مبالغه آمیز از جامعه غربی و بی نقص نشان دادن آن از نظر آسایش و امکانات اجتماعی است. هر چند تا حدود زیادی این مساله قابل پذیرش می‌باشد اما ساده لوحی سبب فروبستن چشمان بر واقعیت‌های موجود در این جوامع خواهد شد.
یک جست و جوی ساده در فضای مجازی نشان‌گر آمارهای رو به رشد از چالش‌های گوناگون جوامع غربی در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی می‌باشد؛ از بدهی دولت‌ها و افراد جویای کار گرفته تا افزایش آمار خودکشی در میان خردسالان و زنان. گو اینکه سامانه‌ای برای مدیریت ذهن مردم غرب‌زده تاسیس شده تا با این گزارش‌های ناگوار برخورد نکنند.
سنت الهی در برابر کافران
ایمان نداشتن به غیب، از اصلی‌ترین مشکلات مسلمانان شمرده می‌شود. خداوند فرموده:«وَ لَوْ لا أَنْ يَكُونَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَةً لَجَعَلْنا لِمَنْ يَكْفُرُ بِالرَّحْمنِ لِبُيُوتِهِمْ سُقُفاً مِنْ فِضَّةٍ وَ مَعارِجَ عَلَيْها يَظْهَرُونَ؛[4] اگر نگرانى از آن نبود كه همه مردم يك گروه دنيا طلب و خداناباور شوند، سقف خانه کافرانی که خداى رحمان را باور ندارند، از نقره قرار می‌داديم و نيز پله‌هايى را كه بر طبقات آن بالا روند.»
در نگاه اسلامی، دنیا محل عبور و رسیدن به آخرت است. تلاش‌های دنیایی انسان باید در راستای ساختن آخرتی آباد سامان دهی شود. کافران و دورافتادگان از مسیر حق، آخرت را فراموش کرده و به آبادانی دنیای خویش فکر می‌کنند. طبیعی است که تمام تلاش خود را برای رفاه و آسایش در همین دنیا خرج می‌کنند.
سیره و روش خداوند در برابر دنیاطلبان، «استدراج» می‌باشد[5]؛ یاری رساندن به عاشقان پول و ثروت تا هر چه بیشتر از دنیا بهره ببرند و همین سبب رنج و عذاب دردناک آنها در برزخ و قیامت گردد، زیرا نابودی آنها در همین دنیا نمی‌تواند تنبیه کامل و عادلانه‌ای برای آنها محسوب شود.[6]
رهیافت
مسلمانان با خودباوری، توکل بر خداوند و با بهره‌مندی از تعالیم اسلامی همانند تقویت روحیه قناعت و دور ساختن علاقه افراطی به دنیا، می‌توانند در مسیر ایجاد رفاه و آسایش قرار گیرند، هر چند این هدف مهم، نیازمند رهبری معصومانه و بی خطا می‌باشد.
پی نوشت
[1]. اسراء/70.
[2]. نحل/90.
[3]. نجم/39.
[4]. زخرف/33.
[5]. اعراف/182.
[6]. آل‌عمران/197.
رفاه و آسایش مردم در جوامع غیر اسلامی به معنای رضایت خداوند از سیره و روش آنان نیست بلکه این نشان از سنت استدراج می باشد که کافران هر چه بیشتر از دنیا و امکانات آن بهره مند می شوند تا هر چه بیشتر و شدیدتر در آخرت مجازات شوند. مسلمانان با تقویت باورمندی به تعالیم اسلامی و ایجاد روحیه تلاش و جهاد می توانند برای زندگی آسوده در دنیا اقدام کنند.